HURDA MALZEMEDEN ÇELİK ÜRETİMİ: İTHAL GİRDİ VERİLERİYLE KÜMELEME ANALİZİ

Yıl 2024, Cilt: 34 Sayı: 3, 1463 - 1480, 18.09.2024

Ümit Remzi Ergün , Elif Bulut

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1373620

Öz

Uluslararası ticaret sistemi içerisinde yer alan ülkelerde sanayinin, iktisadî büyüme ve kalkınmanın temel dayanakları arasında yer alan demir çelik sektörü ülkeler tarafından kurulması ve geliştirilmesi gerekli-öncelikli endüstriler arasında kabul edilmektedir. Sanayileşme süreçlerinin gelişimi, teknolojik değişimler, küreselleşme ve değişen demografik yapının bir sonucu olarak ortaya çıkan üretim ve tüketim değerlerinin artışı doğal kaynakların kullanımının artması ve varlıklarının azalması sorununu da beraberinde getirmektedir. Bu bağlamda demir çelik sektörü hammadde olarak demir cevherinin işlenmesi faaliyetleriyle doğal kaynaklar ekonomisi, demirli atık ve hurda malzemenin işlenmesi faaliyetleriyle de sanayi ekonomisi içerisinde değerlendirmeye alınabilen özellikli sektörler arasında yer almaktadır. Çalışmada, hurda malzemeden çelik üretim süreçlerini ithalat rakamları ile değerlendirmeye alarak, başlıca çelik üretimi gerçekleştiren yirmi ülke üzerinde 2007-2021 dönemini beşer yıllık periyotlarla kümeleme analizine tabi tutulmuştur. Çalışmanın sonuçlarının ülkelerin üretim yöntemi ağırlıkları ile uyumlu olduğu görülmektedir. Elde edilen analiz bulgularından, etkin ve verimli çelik üretiminin demir cevheri kadar hurda malzemeye de bağlı olması, ülkelerin hurda ithalatında daha koruyucu politikaları benimsemesi gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Demir Çelik, Hurda, İthalat, Kümeleme Analizi

Steel Production from Scrap Material: Clustering Analysis with Import Input Data

Öz

The iron and steel sector, a key pillar of industry, economic growth, and development within the international trade system, is considered one of the priority industries that countries need to establish and develop. The advancement of industrialization processes, technological changes, globalization, and the increase in production and consumption due to changing demographic structures have led to a rise in the use of natural resources and a decrease in their availability. In this context, the iron and steel sector can be evaluated within the natural resources economy through activities such as processing iron ore as raw material and within the industrial economy through the processing of ferrous waste and scrap material. This study analyzed steel production processes from scrap material using import figures and applied clustering analysis over five-year periods from 2007 to 2021 for twenty major steel-producing countries. The results of the study align with the production method weights of the countries. The analysis findings conclude that effective and efficient steel production values scrap material as much as iron ore and that countries employ protective policies concerning scrap imports.

Anahtar Kelimeler

Iron and Steel, Scrap, Import, Clustering Analysis

Kaynakça

• Ada, A. A. (2015). Kümeleme Analizi ile AB Ülkeleri ve Türkiye'nin Sürdürülebilir Kalkınma Açısından Değerlendirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (29), 319-332.
• Avinal, A., Tosun, C., Dağlı, S., Duhbacı, T. B. ve Şık, E. (2019). Ana Demir ve Çelik Ürünleri ile Ferro Alaşımların İmalatı. Ankara: TÜBİTAK Yayınları.
• Başol, O. (2013). Yeşil İşler Sürdürülebilir Girişimlerde İnsan Onuruna Yakışır İşler ve Düşük Karbon Ekonomisi. KESAM.
• Bever, M. B. (1976). The Recycling of Metals—I. Ferrous Metals. Conservation & Recycling, 1(1), 55-69. https://doi.org/10.1016/0361-3658(76)90006-0
• Binboğa, G. ve Ünal, A. (2018). Sürdürülebilirlik Ekseninde Manisa Celal Bayar Üniversitesi’nin Karbon Ayak İzinin Hesaplanmasına Yönelik Bir Araştırma. Uluslararası İktisadî ve İdarî İncelemeler Dergisi, 21, 187-202. https://doi.org/10.18092/ulikidince.323532
• Bozkaya, E., Karataş, M. ve Erişkin, L. (2023). Heterogeneous Wireless Sensor Networks: Deployment Strategies and Coverage Models. In Comprehensive Guide to Heterogeneous Networks (pp. 1-32). Academic Press. https://doi.org/10.1016/B978-0-323-90527-5.00009-5
• Bülbül, Ş., Güler, M. F. ve Şimşek, K. A. (2009). Propensity Skor Uygulamalarında Kümeleme Analizinin Test Amaçlı Kullanımı. 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu (pp.61), Erzurum. Türkiye.
• Cai, W., Geng, Y., Li, M., Gao, Z. ve Wei, W. (2023). Mapping the Global Flows of Steel Scraps: An Alloy Elements Recovery Perspective. Environmental Research Letters, 18(9), 094048. https://doi.org/10.1088/1748-9326/acf2ad
• Ciutacu, C. ve Chivu, L. (2015). Romania's Deindustrialisation, From the Golden Age to the Iron Scrap Age. Procedia Economics and Finance, 22, 209-215. https://doi.org/10.1016/S2212-5671(15)00264-6
• Crompton, P. (2015). Explaining Variation in Steel Consumption in the OECD. Resources Policy, 45, 239-246. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2015.06.005.
• Çelik, Ş. (2013). Kümeleme Analizi ile Sağlık Göstergelerine Göre Türkiye’deki İllerin Sınıflandırılması. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(2), 175-194.
• Çeştepe, H. ve Tuncel, A. (2018). Türkiye’de Demir Çelik Sektörünün Uluslararası Rekabet Gücü Analizi. Electronic Turkish Studies, 13(15), 113-129. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13527
• Çetin, B. ve Filiz, T. (2023). Küresel Hurda Demir Ticareti İlişkilerinin Sosyal Ağ Analizi Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadî ve İdarî Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1), 158-172. https://doi.org/10.30798/makuiibf.1097376
• Demiralay, M. ve Çamurcu, A. (2005). Cure, Agnes ve K-means Algoritmalarındaki Kümeleme Yeteneklerinin Karşılaştırılması. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 4(8), 1-18.
• Dinçer, K. S. ve Özdamar, K. (1992). Kümeleme Çözümlenmesinde Uygun Kümeleme Ölçütlerinin Karşılaştırılması. Hacettepe Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 14, 17-33.
• Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı [Doğaka] (2014). Demir Çelik Sektörü Raporu. Osmaniye: Doğaka Yayınları.
• Duman, A. (2008). Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Demir Çelik Sanayii. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erol, F. G. ve Türkmen, S. Y. (2020). Çelik Hurdası Vadeli İşlem Sözleşmeleri. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(3), 388-405. https://doi.org/10.29106/fesa.757906
• Ersöz, T., Düğenci, M., Ünver, M. ve Eyiol, B. (2015). Demir Çelik Sektörüne Genel Bir Bakış ve Beş Milyon Ton Üstü Demir Çelik İhracatı Yapan Ülkelerin Kümeleme Analizi ile İncelenmesi. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 4(2), 75-90. http://dx.doi.org/10.17100/nevbiltek.210941
• Ersöz, T., Elitaş, M. N. T. ve Ersöz, F. (2015). Dünyada Ham Demir Üretiminin Kümeleme Yöntemi ile Analizi. MT Bilimsel, (8), 1-14.
• Ersöz, F., Ersöz, T. ve Erkmen, İ. N. (2016). Dünyada ve Türkiye’de Ham Çelik Üretimine Bakış. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Dergisi, 32(2), 1-12.
• European Commission (2019). The European Green Deal. Communication From The Commission To The European Parliament. The European Council. The Council. The Economic And Social Committee Of The Regions. Brussels: COM 2019 Document. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=COM%3A2019%3A640%3AFIN (Erişim tarihi: 02.10.2023).
• European Commission (2021). Carbon Border Adjustment Mechanism: Questions and Answers. Press Corner. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/qanda_21_3661 (Erişim tarihi: 03.10.2023).
• Francescher, M. (1994). A Cluster Analysis of Scholar and Journal Bibliometric Indicators. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 60(10), 1950-1964. https://doi.org/10.1002/asi.21152
• González, I. H. ve Kamiński, J. (2011). The Iron and Steel Industry: A Global Market Perspective. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, 27(3), 5-28.
• Gül, T. (2021). Kümeleme Analizi. İç. Ö. L. Antalyalı ve A. M. Alparslan (Ed.), Jamovi Uygulamalı İstatistik Analizleri, (275-287). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Hamerly, G. ve Drake, J. (2015). Accelerating Lloyd’s Algorithm for K-means Clustering. Partitional Clustering Algorithms, 41-78.
• Higashida, K. ve Managi, S. (2014). Determinants of Trade in Recyclable Wastes: Evidence from Commodity-based Trade of Waste and Scrap. Environment and Development Economics, 19(2), 250-270. https://doi.org/10.1017/S1355770X13000533
• Isard, W. (1948). Some Locational Factors in the Iron and Steel Industry Since the Early Nineteenth Century. Journal of Political Economy, 56(3), 203-217. https://doi.org/10.1086/256673
• Javaid, A. ve Essadiqi, E. (2003). Final Report on Scrap Management. Sorting and Classification of Steel. Gov. Can., 23, 1-22. https://doi.org/10.13140/RG.2.2.29333.12003
• Kaufman, L. ve Rousseuw, P. J. (1990). Finding Groups in Data: An Introduction to Cluster Analysis. New York: John Wiley and Sons. https://doi.org/10.2307/2532178
• Kassambara, A. ve Mundt, F. (2020). Factoextra: Extract and Visualize the Results of Multivariate Data Analyses. [R package]. https://CRAN.R-project.org/package=factoextra.
• Kutay, E. K., Yerli, Ö., Gültekin, P. G. ve Özdede, S. (2010). Peyzaj Tasarımında Kullanılan Yapısal Elemanların Karbon Ayak İzinin Değerlendirilmesi. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi IV. 1558-1563.
• Küçük, G. ve Dural, B. Y. (2022). Avrupa Yeşil Mutabakatı ve Yeşil Ekonomiye Geçiş: Enerji Senaryoları Üzerinden Bir Değerlendirme. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 137-156. https://doi.org/10.18037/ausbd.1095137
• Lin, B. ve Wu, R. (2020). Designing Energy Policy Based on Dynamic Change in Energy and Carbon Dioxide Emission Performance of China’s Iron and steel Industry. Journal of Cleaner Production, 256, 120412. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.120412
• Liu, Y., Li, H., Huang, S., An, H., Santagata, R. ve Ulgiati, S. (2020). Environmental and Economic-Related Impact Assessment of Iron and Steel Production. A Call for Shared Responsibility in Global Trade. Journal of Cleaner Production, 269, 122239. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.122239
• Liu, C. ve Zhou, W. (2021). Production Decision Optimization for Iron and Steel Scrap Remanufacturing Considering Carbon Emission and Delivery Time. Complexity, 1-7. https://doi.org/10.1155/2021/9967868 Ma, S. H., Wen, Z. G., Chen, J. N. ve Wen, Z. C. (2014). Mode of Circular Economy in China's Iron and Steel Industry: A Case Study in Wu'an City. Journal of Cleaner Production, 64, 505-512. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2013.10.008
• Maggu, A. (1980). Estimating Ferrous Scrap Availabilities. Vikalpa, 5(1), 27-40.
• Michaelis, P. ve Jackson, T. (2000). Material and Energy Flow Through the UK Iron and Steel Sector. Part 1: 1954–1994. Resources, Conservation and Recycling, 29(1-2), 131-156. https://doi.org/10.1016/S0921-3449(00)00048-3
• Nakamura, S., Kondo, Y., Matsubae, K., Nakajima, K., Tasaki, T. ve Nagasaka, T. (2012). Quality And Dilution Losses in the Recycling of Ferrous Materials From End of Life Passenger Cars: Input Output Analysis Under Explicit Consideration of Scrap Quality. Environmental Science & Technology, 46(17), 9266-9273. https://doi.org/10.1021/es3013529
• Navarro, D. J. ve Foxcroft, D. R. (2019). Learning Statistics with Jamovi: A Tutorial for Psychology Students and Other Beginners (Version 0.70). Tillgänglig online: http://learnstatswithjamovi.com https://doi.org/10.24384/hgc3-7p15
• Nidheesh, P. V. ve Kumar, M. S. (2019). An Overview of Environmental Sustainability in Cement and Steel Production. Journal of Cleaner Production, 231, 856-871. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.05.251
• Ohimahin, E. I. (2013). Scrap Iron and Steel Recycling in Nigeria. Greener Journal of Environmental Management and Public Safety, 2(1), 1-9. https://doi.org/10.15580/GJEMPS.2013.1.010613362
• Onesmo, C., Mabhuye, E. B. ve Ndaki, P. M. (2023. April). A Synergy Between Sustainable Solid Waste Management and the Circular Economy in Tanzania Cities: a Case of Scrap Metal Trade in Arusha City. In Urban Forum (pp. 1-18). Dordrecht: Springer Netherlands.
• Özdamar, K. (1999). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi 2 (Çok Değişkenli Analizler).Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Özdamar, K. (2002). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi. Eskişehir: Kaan Yayınları.
• Pauliuk, S., Milford, R. L., Muller, D. B. ve Allwood, J. M. (2013). The Steel Scrap Age. Environmental Science & Technology, 47(7). 3448-3454. https://doi.org/10.1021/es303149z
• R Core Team (2022). R: A Language and Environment for Statistical Computing. (Version 4.1) [Computer software]. Retrieved From https://cran.r-project.org. (R packages retrieved from CRAN snapshot 2023-04-07). Rao, H. R. S. (1971). A Decade of Experience in Iron and Steel Exports. Foreign Trade Review, 6(1), 74-81. https://doi.org/10.1177/0015732515710106
• Remus, R., Monsenet, M. A. A., Roudier, S. ve Sancho, L. D. (2013). Best Available Techniques (BAT) Reference Document for Iron and Steel Production. European Commission: JRC Reference Report.
• Rogers, R. P. (2009). An Economic History of the American Steel Industry. London: Routledge.
• Saygın, S. Ü. (2020). Demir Çelik Sektöründe Endüstri İçi Ticaret: Türkiye ve AB Ülkeleri Üzerine Bir Analiz. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 11(ek), 102-116. https://doi.org/10.21076/vizyoner.716209
• Sequeira, C. A. ve Borges, E. M. (2024). Enhancing Statistical Education in Chemistry and STEAM Using JAMOVI, Part 2, Comparing Dependent Groups and Principal Component Analysis (PCA). Journal of Chemical Education, 101. https://doi.org/10.1021/acs.jchemed.4c00342
• Seol, H. (2023). SnowCluster: Multivariate Analysis. (Version 7.2.1)[jamovi module]. URL https://github.com/hyunsooseol/snowCluster.
• Slonim, N., Aharoni, E. ve Crammer, K. (2013). Hartigan’s K-means vs. Lloyd’s K means–Is it Time for a Change. In Proceedings of the 23rd International Joint Conference on Artificial Intelligence (IJCAI).
• Spierenburg, D. ve Poidevin, R. (1994). The History of the High Authority of the European Coal and Steel Community. United Kingdom: EtdeWeb.
• Spoerl, J. S. (2004). A Brief History of Iron And Steel Production. Philosophy Department Saint Anselm College.
• Sun, W., Wang, Q., Zhou, Y. ve Wu, J. (2020). Material and Energy Flows of the Iron and Steel Industry: Status Quo, Challenges and Perspectives. Applied Energy, 268, 114946. https://doi.org/10.1016/j.apenergy.2020.114946
• Takaoğlu, M. ve Takaoğlu, F. (2019). K-means ve Hiyerarşik Kümeleme Algoritmalarının WEKA ve MATLAB platformlarında karşılaştırılması. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 11(3), 303-317.
• Tan, S. (1983). Demir Çelik Sanayiinde Verimlilik. Ankara: Millî Prodüktivite Merkezi Yayınları.
• Tan, J., Wehde, M. V., Brønd, F. ve Kalvig, P. (2021). Traded Metal Scrap. Traded Alloying Elements: A Case Study of Denmark and Implications for Circular Economy. Resources. Conservation and Recycling, 168, 105242. https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2020.105242
• Taşkaya, S. (2019). Ferro Alaşımların Genel Yapısı ve Ferro Molibden (FeMo) İstihsali. Uluslararası Doğu Anadolu Fen Mühendislik ve Tasarım Dergisi, 1(1), 99-121.
• Tez, Z. (2012). Metalürji Madencilik ve Mineralojinin Çileli Tarihi. İstanbul: Doruk Yayınları.
• The Jamovi Project (2023). Jamovi. (Version 2.4) [Computer Software]. Retrieved From https://www.jamovi.org. Turanlı, M., Özden, Ü. H. ve Türedi, S. (2006). Avrupa Birliği’ne Aday ve Üye Ülkelerin Ekonomik Benzerliklerinin Kümeleme Analiziyle İncelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9), 95-108.
• Tümertekin, E. ve Özgüç, N. (2020). Ekonomik Coğrafya Küreselleşme ve Kalkınma. İstanbul: Çantay Kitabevi. Türkiye Cumhuriyeti Kalkınma Bakanlığı (2014). Onuncu Kalkınma Plânı (2014-2018). Ankara: Kalkınma Bakanlığı Yayınları.
• Watari, T., Giurco, D. ve Cullen, J. (2023). Scrap Endowment and Inequalities in Global Steel Decarbonization. Journal of Cleaner Production, 425, 139041. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2023.139041 World Steel Association. https://worldsteel.org/steel-topics/statistics/world-steel-in-figures-2023/ (Erişim tarihi: 02.10.2023).
• Yaşar, O. (2015). Sanayi Coğrafyası Açısından Bir Araştırma: Hatay ve Osmaniye İllerinde Demir-Çelik Sanayi Kümelenmesi. Mediterranean Journal of Humanitie, 1(1). 387-412.
• Yılmaz, Ş. E. (2016). Dış Ticaret Kuramlarının Evrimi. Ankara: Efil Yayınevi.