Türkiye’nin İklim Değişikliği Politikalarının Avrupalılaşması

Yıl 2025, Cilt: 35 Sayı: 1, 79 - 94, 24.01.2025

Özlem Özan

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1495646

Öz

Son yıllarda iklim değişikliği, dünya üzerindeki yaşamı etkileyen en önemli sorun haline gelmiştir. Bu sorunla karşı karşıya kalan hükümetler yerel, bölgesel ve uluslararası düzeyde çeşitli önlemler almaya başlamıştır. Özellikle Avrupa Birliği (AB), iklim değişikliği politikalarında güçlü bir aktör olarak ortaya çıkmış, hem ulusal hem de uluslararası düzeyde iklim değişikliği mevzuatının geliştirilmesine katkıda bulunmuştur. AB, hem AB üyeliğine aday bir ülke hem de iklim değişikliğinden en çok etkilenen ülkelerden biri olan Türkiye’nin iklim değişikliği politikalarını da etkilemiştir. Dolayısıyla bu çalışmanın amacı, Türkiye'nin iklim değişikliği politikalarının AB politikalarından nasıl ve ne ölçüde etkilendiğini incelemek ve bu etkilerin sonuçlarını Avrupalılaşma çerçevesinde değerlendirmektir. Avrupalılaşma, AB’nin üye ve aday ülkelerin iç politikaları ve kurumsal yapıları üzerindeki etkisi olarak tanımlanmakta ve bu etkinin sonuçlarının değerlendirilmesine olanak sağlamaktadır. Bu çalışmanın üç bölümden oluşması planlanmaktadır. İlk bölümde çalışmanın teorik çerçevesi açıklanacak, Avrupalılaşma kavramına ve bunun üye ve aday ülkelerde yol açtığı değişim ve sonuçlara odaklanılacaktır. İkinci bölümde iklim değişikliği ve Türkiye’deki etkileri değerlendirilecek ve Türkiye’nin iklim değişikliği politikaları tartışılacaktır. Üçüncü bölümde ise AB’nin iklim değişikliği alanında Türkiye’yi nasıl ve ne ölçüde etkilediği Avrupalılaşma çerçevesinde incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Avrupa Birliği, Avrupalılaşma, İklim Değişikliği, Uyum

Europeanization of Türkiye’s Climate Change Policies

Öz

In recent years, climate change has become the most important problem affecting life on earth. Faced with this problem, governments have started to take various measures at local, regional and international levels. In particular, the European Union (EU) has emerged as a strong actor in climate change policies and contributed to the development of climate change legislation at both national and international level. The EU has also influenced the climate change policies of Türkiye, which is both a candidate country for EU membership and one of the countries most affected by climate change. Therefore, the aim of this study is to examine how and to what extent Türkiye’s climate change policies have been affected by EU policies and to evaluate the results of these effects within the framework of Europeanization. Europeanization is defined as the influence of the EU on the domestic policies and institutional structures of member and candidate countries and allows for the evaluation of the consequences of this influence. This study is planned to consist of three parts. In the first part, the theoretical framework of the study will be explained, focusing on the concept of Europeanization and the changes and consequences it has led to in member and candidate countries. In the second part, climate change and its impacts on Türkiye will be evaluated and Türkiye’s climate change policies will be discussed. In the third part, how and to what extent the EU has affected Türkiye in the field of climate change will be examined within the framework of Europeanization.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, European Union, Europeanization, Climate Change, Accomadition.

Kaynakça

• Bache, I. and Jordan A. (2006). Europeanization and Domestic Change. Ian Bache and Andrew Jordan (Ed.). The Europeanization of British Politics, içinde (17-33. ss.). New York: Palgrave Macmillan.
• Bakanlar Kurulu Hakkında Yapılan Güvenoylamasına İlişkin 5/9/2007 Tarihli Ve 901 Numaralı Türkiye Büyük Millet Meclisi Kararı Eki. (2007). T.C. Resmî Gazete (26636, 7 Eylül 2007). Erişim adresi https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/09/20070907M1-1.htm.
• Balkır, C. ve Soyaltın D. (2018). Avrupalılaşma: Tarih, Kavram, Kuram ve Türkiye Uygulaması. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Belli, A. (2019). AB’ye Tam Üyelik Sürecinde Türk Çevre Politikası: Geçmiş-Bugün-Gelecek. Bursa: Dora Basım-Yayın Dağıtım.
• Börzel, T. A. (2003). How the European Union Interacts with its Member States. Institute for Advanced Studies Political Science Series, 93, Erişim adresi http://irihs.ihs.ac.at/1526/1/pw_93.pdf.
• Börzel, T. A. ve Risse, T. (2000). When Europe Hits Home: Europeanization and Domestic Change. European Integration Online Papers 4, 1-21, Erişim adresi http://eiop.or.at/eiop/pdf/2000-015.pdf.
• Börzel, T. A. ve Risse, T. (2003). Conceptualizing the Domestic Impact of Europe. K. Featherstone ve C. M. Radaelli (Ed.), The Politics of Europeanisation, içinde (57-80 ss.). Oxford: Oxford University Press.
• Bulmer, S. J. (1998). New Institutionalism and the Governance of the Single European Market. Journal of European Public Policy, 5(3), 365-386.
• Checkel, J. K. (1999). Social Construction and Integration. Journal of European Public Policy, 6(4), 545-560.
• Dimitrova, A. L. (2005). Europanization and Civil Service Reform in Central and Eastern Europe. Frank Schimmelfenning ve Ulrich Sedelmeier (Ed.), The Europeanization of Central and Eastern Europe, içinde (71-90 ss.). Ithaca ve Londra Cornell University Press.
• Donat, İ. Türkiye'de aşırı hava olayları 2023’te rekor kırdı. (2024, 2 Şubat). Erişim adresi: https://www.bloomberght.com/turkiye-de-asiri-hava-olaylari-2023-te-rekor-kirdi-2346873. European Commission. (2015). Key findings of the 2015 Report on Turkey. Erişim adresi https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/MEMO_15_6039.
• European Commission. (t.y.). Chapters of the Acquis. Erişim adresi https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/enlargement-policy/conditions-membership/chapters-acquis_en. European Commission. . (2023). Commission Staff Workıng Document Türkiye Report 2023. Erişim adresi https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/system/files/2023-11/SWD_2023_696%20T%C3%BCrkiye%20report.pdf
• European Commission. Turkey Regular Report 1998. (1998). Erişim adresi https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/turkey-regular-report-1998_en.
• European Commission. Turkey Regular Report 2002. (2002). Erişim adresi https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/turkey-regular-report-2002_en.
• European Commission. Turkey Regular Report 2004. (2004). Erişim adresi https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/turkey-regular-report-2004_en.
• European Commission. Turkey Regular Report 2012. (2012). Erişim adresi https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/turkey-progress-report-2012_en.
• European Commission. Turkey Regular Report 2013. (2013). Erişim adresi https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/turkey-progress-report-2013_en.
• European Commission. Turkey Regular Report 2014. (2014). Erişim adresi https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/turkey-progress-report-2014_en.
• European Commission. Türkiye Report 2021. (2021). Erişim adresi https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/turkiye-report-2021_en.
• European Commission. Türkiye Report 2022. (2022). Erişim adresi https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/turkiye-report-2022_en.
• European Parliament. Environment policy: general principles and basic framework. (t.y.). Erişim adresi https://www.europarl.europa.eu/factsheets/en/sheet/71/environment-policy-general-principles-and-basic-framework.
• Grabbe, H. (2001). How does Europeanization affect CEE governance? Conditionality, diffusion and diversity. Journal of European Public Policy, 8(6), 1013–1031.
• Grabbe, H. (2002). European Union Conditionality and the ‘Acquis Communautaire’. Internal Political Science Review 23(3), 249-268.
• Hall, P.A. ve Taylor, R.C.R. (1996). Political Science and the Three New Institutionalisms. Political Studies, 44. 936-957.
• Hughes, J., Sasse, G. ve Gordon, C. (2004). Europeanization and Regionalization in the EU’s Enlargement to Central and Eastern Europe: The Myth of Conditionality. Basingstoke ve New York: Palgrave Macmillan.
• Katsaris, A. (2012). Europeanization beyond Europe? Governing climate change in Euro-Mediterranean relations. 4th Biennial ECPR Standing Group for Regulatory Governance Conference, Exeter, United Kingdom. 27 - 29 Jun 2012. https://eprints.soton.ac.uk/363657/1/EUROPEANIZATION%2520BEYOND%2520EUROPE%2520GOVERNING%2520CLIMATE%2520CHANGE%2520IN%2520EURO-MEDITERRANEAN%2520RELATIONS.pdf.
• Ladrech, R. (1994). Europeanization of Domestic Politics and Institutions: The Case of France. Journal of Common Market Studies 32(1), 69-88.
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü. (2024). 2023 Yılı İklim Değerlendirmesi. Erişim adresi https://www.mgm.gov.tr/FILES/iklim/yillikiklim/2023-iklim-raporu.pdf.
• Mtchedlishvili, D. (2018). Theorising Europeanisation in European Literature: Conceptualisation and Operationalisation. Australian and New Zealand Journal of European Studies, 10,79-91. Erişim adresi: https://openjournals.library.sydney.edu.au/ANZJES/article/view/15192.
• O’Brennan, J. (2014). Greening the Europeann Union? The Europeanization of EU Environment Policy. H. Atkinson ve R. Wade (Ed.), The Politics of Sustainability: Linking Politics, Education and Training, içinde (105-130). Londra: Policy Press.
• Olsen, J. P. (2002). The Many Faces of Europeanization. Journal of Common Market Studies 4(5), 921-952.
• Olsen, J. P. (2007). Understanding Institutions and Logic of Appropriateness: Introductory Essay. ARENA Centre for European Studies Working Paper 13, 1-15. Erişim adresi https://www.sv.uio.no/arena/english/research/publications/arena-working-papers/2001-2010/2007/wp07_13.pdf.
• Palmer, K. M. ve Simon, M. (2020). What is Climate Change? The Definition, Causes and Effects. WIRED. Erişim adresi https://www.wired.com/story/guide-climate-change/.
• Papadimitriou, D. G. (2002). Exporting Europeanisation: EU Enlargement, the Twinning Exercise and Administrative Reform in Eastern Europe. European Consortium for Political Research Joint Sessions Workshop 4. Erişim adresi https://europeanization.wordpress.com/wp-content/uploads/2011/03/dimitris-papadimitriou.pdf.
• Radaelli, C. M. (2002). The domestic Impact of European Union Public Policy: Notes on Concepts, Methods and Challenge of Empirical Research. Politique européenne, 5(1), 105-136. Erişim adresi https://www.cairn.info/revue-politique-europeenne-2002-1-page-105.htm.
• Radaelli, C. M. (2003). The Europeanization of Public Policy. Kevin Featherstone ve Claudio M. Radaelli (Ed.). The Politics of Europeanization, içinde (27-56). New York: Oxford University Press.
• Radaelli, C. M. (2004). Europeanization: Solution or Problem?. European Integration Online Papers, 8. Erişim adresi http://eiop.or.at/eiop/pdf/2004-016.pdf.
• Schimmelfennig, F. ve Sedelmeier, U. (2008). Candidate Countries and Conditionality. Graziano, P., Vink, M.P. (Ed). Europeanization, içinde (88-101 ss.). London: Palgrave Macmillan.
• Schimmelfennig, F., & Sedelmeier, U. (2004). Governance by conditionality: EU rule transfer to the candidate countries of Central and Eastern Europe. Journal of European Public Policy, 11(4), 661–679.
• Sedelmeier, U. (2011). Europeanisation in New Member and Candidate States. Living Reviews in European Governance, 1(3), 1-52.
• Stocker, T. F., D. Qin, G.-K. Plattner, M. Tignor, S.K. Allen, J. Boschung, A. Nauels, Y. Xia, V. Bex ve P.M. Midgley. (Ed.). (2013). Climate Change 2013: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge, United Kingdom and New York: Cambridge University Press. Erişim adresi https://www.ipcc.ch/report/ar5/wg1/.
• Şahin, S.B. ve Bodur-Ün, M. (2023). Transformation of Turkey’s Environmental Policy: A Case of Selective Europeanization?. Arıkan, H., Alemdar, Z. (Ed), içinde Turkey’s Challenges and Transformation. Reform and Transition in the Mediterranean (165-184 ss.). Cham: Palgrave Macmillan.
• Talu, N. (2015). Türkiye’de İklim Değişikliği Siyaseti. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Talu, N. ve Kocaman, H. (2019). Türkiye’de İklim Değişikliği ile Mücadelede Politikalar, Yasal ve Kurumsal Yapı. İklim Değişikliği Eğitim Modülleri Serisi 4.
• TBMM Kararı: Bakanlar Kurulu Hakkında Yapılan Güvenoylamasına İlişkin Karar. (2011). T.C. Resmî Gazete (27997, 17 Temmuz 2011). Erişim adresi https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/07/20110717-1.htm.
• TBMM Kararı: Bakanlar Kurulu Hakkında Yapılan Güvenoylamasına İlişkin Karar. (2014). T.C. Resmî Gazete (29112, 7 Eylül 2014). Erişim adresi https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/09/20140907-1.htm.
• Türkeş, M. (2019). İklim Değişikliğinin Bilimsel Temelleri, Türkiye’ye Etkileri. İklim Değişikliği Eğitim Modülleri Serisi 1. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık. (2015). 64. Hükümet Programı. https://www.aa.com.tr/uploads/TempUserFiles/64.hukumet_programi.pdf.
• Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2016). 65. Hükûmet Programı Konuşma Metni. (2016). https://webdosya.csb.gov.tr/db/strateji/icerikler/65-hukumet-programi-20180125142728.pdf.
• Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (t.y.) Paris Anlaşması. Erişim adresi https://iklim.gov.tr/paris-anlasmasi-i-34.
• Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2016). Avrupa Birliği Entegre Çevre Uyum Stratejisi (UÇES). Erişim adresi https://webdosya.csb.gov.tr/db/cygm/icerikler//uces-belges--20180125144313.pdf.
• Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2002). Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi. Erişim adresi https://webdosya.csb.gov.tr/db/iklim/webmenu/webmenu12421_1.pdf.
• Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (t.y.). Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi. Erişim adresi https://iklim.gov.tr/bm-iklim-degisikligi-cerceve-sozlesmesi-i-33.
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı. (2023). Avrupa Komisyonu Tarafından Hazırlanan Türkiye Raporları. Erişim adresi https://www.ab.gov.tr/ilerleme-raporlari_46224.html.
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı. (1999). 1999 Regular Report. Erişim adresi https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/Tur_En_Realitons/Progress/Turkey_Progress_Report_1999.pdf.
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı. (2006). AB Entegre Çevre Uyum Stratejisi. Erişim adresi https://www.ab.gov.tr/files/SEPB/cevrefaslidokumanlar/uces.pdf.
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı. (2024). Fasıl 27: Çevre ve İklim Değişikliği. Erişim adresi https://www.ab.gov.tr/fasil-27-cevre_92.html.
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı. (2023). Türkiye- AB İlişkilerinin Tarihçesi. Erişim adresi https://www.ab.gov.tr/turkiye-ab-iliskilerinin-tarihcesi_111.html.
• United Nations Framework Convention on Climate Change. (1992). United Nations Framework Convention on Climate Change. Erişim adresi https://unfccc.int/resource/docs/convkp/conveng.pdf.
• United Nations. (t.y.). United Nations Conference on the Human Environment, 5-16 June 1972, Stockholm. Erişim adresi https://www.un.org/en/conferences/environment/stockholm1972.
• Yazgan, H. (2012). Bir Kavramsal Çerçeve Olarak ‘Avrupalılaşma’: Kapsam Gereklilik ve Sınırlar. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(4), 123-140.
• Yüksel, Y. Türkiye’nin 4’te 3'ü kalıcı kuraklığa sürükleniyor. (2023, 1 Aralık). Erişim adresi https://www.aa.com.tr/tr/dosya-haber/turkiyenin-4te-3u-kalici-kurakliga-surukleniyor/3068831.
• Wilkinson, D. (1992). Maastricht and the Environment: The Implications for the EC’s Environment Policy of the Treaty On European Union. Journal of Environmental Law 4(2), 221-239.