Hemşirelik Son Sınıf Öğrencilerinin Organ Bağışına Bakışları

Yıl 2012, Cilt: 20 Sayı: 1, 1 - 9, 18.05.2012

Sevim Savaşer Birsen Mutlu , Seda Çağlar , Zehra Doğan , Nejla Canbulat

Öz

Amaç: Araştırma, hemşirelik eğitiminin öğrencilerin organ bağışına ilişkin görüşlerine etkisini belirlemek ve sonuca göre
öneriler getirmek amacıyla yapıldı.
Yöntem: Araştırma, hemşirelik eğitiminin öğrencilerin organ bağışına ilişkin düşünceleri üzerindeki etkisini belirlemek
amacıyla tanımlayıcı olarak gerçekleştirildi. Araştırmanın evrenini İstanbul’daki üniversite düzeyinde eğitim veren 5 hem-
şirelik okulunun son sınıfında öğrenim gören ve araştırmaya katılmaya gönüllü öğrenciler oluşturdu (n=330). Veriler OcakMart
2007 tarihleri arasında araştırmacılar tarafından literatür doğrultusunda hazırlanan ve uzman görüşüne sunulan
anket formu aracılığıyla elde edildi. Anket formu toplam 43 sorudan oluşmakta (6 soru sosyo-demografi k özellikler diğerleri
organ bağışına bakış ile ilgili) idi. Elde edilen veriler yüzdelik, ki-kare ve yates testi ile değerlendirildi.
Bulgular: Katılımcıların yaş ortalamaları 22.29±1.18 yıldır. Çoğu öğrenci (%97) organ bağışına olumlu baktığını fakat
eğitimleri sırasında yeterli bilgi verilmediğini belirtmişlerdir (%57.8). Öğrencilerin %68.5’i hemşirelik öğrencisi olarak
organ bağışının arttırılmasında kendisinin sorumlu olduğunu bildirmiş ancak sadece %48’i organ bağışında bulunmak
istediğini belirtmiştir. Katılımcıların %73’ü toplum tarafından organ bağışına katılımı artırmak amacı ile organ bağışında
bulunanların yakınlarına alıcı tarafından maddi ödülün verilmemesi gerektiği, %81’i ise manevi ödülün (plaket, yazılı
belge izni) verilebileceği görüşündedirler.
Sonuç: Öğrencilerin organ bağışı konusundaki bilgileri yetersizdir. Bu araştırma sonuçları organ bağışı konusunda hemşire
öğrencilere eğitimleri sırasında kapsamlı bilgi verilmesi görüşünü desteklemektedir.

Anahtar Kelimeler

Organ bağışı, hemşirelik, öğrenci, bakış, hemşirelik eğitimi

Kaynakça

• Akgün, H. S., Bilgin, N., Haberal, M. Kut, A., Tokalak, I. (2003).
• Organ donation: A cross-sectional survey of the knowledge and personal views of Turkish health care professionals. Transplantation Proceedings, 35: 1273-1275.
• Akgün, S., Tokalak, I., Erdal, R. (2002). Attitudes and behavior re- lated to organ donation and transplantation: A survey of university students. Transplantation Proceedings, 34: 2009-2011.
• Akış, M. ve ark. (2008). Süleyman Demirel Üniversitesi personeli- nin organ-doku bağışı ve nakli hakkındaki bilgi ve tutumları. S.D.Ü. Tıp Fak. Dergisi, 15(4): 28-33.
• Al-Fagih S. R. (1991). The infl uence of Islamic views on public attitudes towards kidney transplant donation in a Saudi Arabian co- munity. Public Health, 105(2): 161-165.
• Alleman, K. ve ark. (1996). Public perceptions of an appropriate donor card/brochure. J Transplant Coord, 6(3): 105-108.
• Bölükbaş N., Eyüpoğlu, A. , Kurt, P. (2004). Organ bağışı hakkında üniversite öğrencilerinin düşünceleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Dergisi, 21(2): 73-77.
• Canova, D. ve ark. (2006). Understanding of and transplantation:
• A survey among Italian University Students Clin Transplant 20: 312. Cantarovich, F., Fagundes, E., Biolcalti, D., Bacque. M. C. (2000). school education, a basis for positive attitudes toward organ dona- tion. Transplantation Proceedings, 32: 55–56.
• Chen, J. X. ve ark. (2006). Current knowledge and attitudes about organ donation and transplantation among chinese university stu- dents. Transplantation Proceedings, 38: 2761-2765.
• Collins, T.J. (2005). Organ and tissue donation: A survey of nurse’s knowledge and educational needs in an adult ITU. Intensive and Critical Care Nursing, 21: 226-233.
• Demirbağ B. C., Arabacı, S., Çakır S., Turan, S. (2007). Karadeniz
• Teknik Üniversitesi öğrencilerinin organ bağışı hakkındaki düşün- celeri. 6. Ulusal Hemşirelik Öğrencileri Kongresi “Uluslararası Ka- tılımlı” Bildiri Özet Kitabı, 26-29 Haziran, İstanbul. Dontlu A. Ç. (2004). Organ bağışı ve naklinde etik, dinsel ve yasal yaklaşımlar. Diyaliz Transplantasyon ve Yanık, 15(2): 69-76.
• Dutra, M. M. D. ve ark. (2004). Knowledge about transplantati- on and attitudes toward organ donation: A survey among medical students in Northeast Brazil. Transplantation Proceedings, 36: 818
• Edirne, T. (2004). Türkiye’de organ ve doku nakli uygulamaları:
• Sonuçları ve strateji önerileri. T Klin J Med Sci, 24: 261-266. Garcia, C. D., ve ark. (2008). Educational program of organ donation and transplantation at medical school. Transplantation Proceedings, : 1068–1069.
• Göz, F., Göz, M., Erkan, M. (2005). Knowledge and attitudes of medical, nursing, dentistry and health technician students towards organ donation: A pilot study. Clinical Nursing, 1371-1375.
• Göz, F., Gürelli, Ş. Ş. (2007). Yoğun bakım hemşirelerinin organ bağışı ile ilgili düşünceleri. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(5): 88.
• Gül, A., Gençtürk, N., Yürügen, B. (2004). Sürücü kursuna baş- vuran adayların organ bağışı konusundaki düşünceleri. Nefroloji
• Hemşireliği Dergisi, 1(1): 51-55. Haustein, S. J., Sellers, M. T. (2004). Factors associated with (un) willingness to be an organ donor: Importance of public exposure and konowledge. Clin Transplant, 18: 193-200.
• Jafri, T., Tellis, V. (2001). Attitudes of high school students regar- ding organ donation. Transplantation Proceedings, 33: 968-969.
• Kılıç, S., Koçak, N., Türker, T., Gürpınar, H., Gülerik, D. (2010).
• Kız üniversite öğrencilerinin organ bağışı konusundaki tutumları ve bu tutumlarına etki eden faktörler. Gülhane Tıp Dergisi, 52: 36-40. Kim J. R., Elliott, D., Hyde C. (2003). Korean health professionals attitudes and knowledge toward organ donation and transplantation.
• International Journal of Nursing Studies, 41:299-307. Kim, J. R., Elliott, D., Hyde, C. (2004). The infl uence of socio- cultural factors on organ donation and transplantation in Korea:
• Findings from key informant interviews. Journal of Transcultural Nursing, 15(2): 147-154. Kim, J. R., Fisher, M. J., Elliott, D. (2006). Undergraduate nursing students’ knowledge and attitudes towards organ donation in Korea:
• Implication for education. Nurse Education Today, 26: 465-474. Kiberd, C. (1998). Curriculum effect on nursing students attitudes and knowledge towards organ donation and transplantation. ANNA Journal, 25(2): 210-216.
• Ohwaki, K., ve ark. (2006). Factors associated with attitude and hypothetical behaviour regarding brain death and organ transplan- tation: Comparison between medical and other university students.
• Clinical Transplantation, 20: 416-422. Organ Nakli (1980). T.C. Başbakanlık Diyanet İşleri Başkanlığı, http://www.diyanet.gov.tr/English/karar.asp?id=1121&sorgu=1 (07.09.2009).
• Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli Hakkında Kanun, http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/526.html (07.09.2009).
• Organ Nakli. T.C. Sağlık Bakanlığı, http://www.saglik.gov.tr/TR/ Genel/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFF6407999D5EC
• F890DFFFE6D76F583A3&Vurgulanacak=organ%20nakli (07.09.2009).
• Organ Nakli Koordinatörler Derneği (ONKOD), www.onkod.org. (20.04.2010).
• Özdağ, N. (2001). Organ nakli ve bağışına toplumun bakışı. C. Ü.
• Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 5(2): 46-55. Özdağ, N. (2004). Halkın organ bağışı ve nakline bakışı. Nefroloji
• Hemşireliği Dergisi, 1(1): 46-50. Özer, F. G., ve ark. (2008). Sağlık Yüksekokulunda öğrenim gören bir grup öğrencinin organ nakli/bağışına yönelik görüşleri ve bilgi düzey- lerine eğitimin etkisi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 7(1): 39-46.
• Özkan, S., Yılmaz, E. (2009). Hasta yakınlarının organ bağışı ile ilgili bilgi ve tutumları. Aile ve Toplum, 5(17): 18-29.
• Özmen, D., Çetinkaya, A. Ç., Sarızeybek, B., Zeybek, A. (2008).
• Celal Bayar Üniversitesi Manisa Sağlık Yüksekokulu öğrencileri- nin organ bağışına ilişkin bilgi ve görüşleri. Türkiye Klinikleri J Med Sci, 28: 311-318. Piccoli, G. B. ve ark. (2006). Effi cacy of an educational programme for secondary school students on opinions on renal transplantation and organ donation: A randomized controlled trial. Nephrol Dial Transplant, 21: 499-509.
• Pierini, L., ve ark. (2009). Teenager donation: Investigation of 848 high school students. Transplantation Proceedings, 41: 3457-3459.
• Reubsaeta, A., ve ark. (2005). The impact of an organ donation registration information program for high school students in the Netherlands. Social Science & Medicine, 60: 1479-1486.
• Sabancı, P. A., ve ark. (2008). Beyin ölümü tanısı. Sinir Sistemi
• Cerrahisi Dergisi, 1(2): 81-85. Sağlık Bakanlığı “Organ ve doku alınması, saklanması ve nakli hakkında” 29.05.1979 tarihli 2238 sayılı kanun. 1982 tarih ve 2594 sayılı kanunun 1. Maddesiyle değiştirilmiş metni, www.saglik.gov.tr (21.05.2010).
• Sander, S. L. Miller, B. K. (2005). Public knowledge and attitudes regarding organ and tissue donation: An analysis of the northwest
• Ohio community. Public Education and Counseling, 58: 154-163. Sanner M. A. (2002). Swedish survey of young people’s view’s on organ donation and transplantation. Transpl Int, 15: 641-648.
• Schirmer, J. ve ark. (2007). Organ ve tissue donation: What do high school students know? Einstein, 5(3): 213-219.
• Tate, J. S. (2006). Acts of life: Increasing organ donors among Af- rican Americans, Union Increasing organ & University Cincinnati,
• Ohio, http://gradworks.umi.com/32/28/3228082.html. (12.11.2010).
• Tilif, S. ve ark. (2006). Organ bağışına etki eden faktörler. Ulusal Cerrahi Dergisi, 22(4): 133-136.
• Tokalak, İ., Erdal, R. (2004). Birinci basamakta organ bağışına yaklaşım: Aile hekiminin rolü. Diyaliz Transplantasyon ve Yanık, (3): 109-115.
• Üstüner, F, Uysal, A. ve ark. (2009). Giresun Üniversitesi Sağlık
• Yüksekokulu öğrencilerinin organ bağışı ve nakli hakkındaki bilgi, tutum ve düşünceleri. Ankara Üniversitesi Dikimevi Sağlık Hiz- metleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, 8(1): 1-8. Yaşar, M., ve ark. (2008). Bir sağlık meslek yüksekokulu sınıf öğ- rencilerinin organ bağışı konusundaki tutumları ve tutumlarına etki eden faktörler. Genel Tıp Dergisi, 18 (1): 33-37.