DİASPORADA YAŞAYAN KARAÇAY-MALKARLILARIN NİNNİ SÖYLEME GELENEKLERİ ve KÜLTÜREL DEĞİŞİM

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 91 - 104, 25.04.2018

M. Tekin Koçkar Roza Koçkar Alan Abrek Koçkar

Öz

Karaçay-Malkar (Taulu) halkının en önemli sözlü
kültür ürünlerinden olan Ninniler (Beşik
Cırla), çocuklar büyürken onun kulağına ilk dinlediği sesler olarak
girmektedir. Ana dilini ilk duyduğu, ilk anlamlandırdığı sözler ninnilerle
çocukların kulağına fısıldanır. Çocuklar dünyaya gözlerini açtıkları andan
itibaren içerisinde bulundukları toplumun kültürünü önce annelerinin söylediği
ninnilerle alırlar. Bulunduğu toplumun bir bireyi olarak çocuğun ileriki
yıllarında edineceği bilgi, beceri, yetenek, sanat ve alışkanlıkları oluşturan
gelenek ve göreneklerin oluşumunun önemli bölümünü çocuk folklor ürünleri
belirler. Çocuk için “öğrenme”nin anne karnında başladığı düşünüldüğünde annesinin
seslendirdiği ninninin güzel ve hafif ezgisiyle uykuya dalan çocuk söylenen
sözleri bilinçaltına yerleştirir. Bilinci geliştikçe de yaşamı içerisinde
karşılaştığı diğer sözlü ve uygulamalı kültür ürünleri ile geleceğini
şekillendirir. Diasporada yaşayan Karaçay-Malkarlılar, iletişim araçlarının da
etkisinde kalarak yoğun bir asimilasyon sürecinde olduklarından Taulu dilinde
ninni söyleme geleneği yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Bu süreç
kültürel yok oluşun da başlangıcını oluşturmaktadır. Ezgisel olarak eski
gelenekler hala devam ettirilmesine rağmen söylenen ninni sözlerinin birtakım
değişikliklere uğradığı görülmektedir. Bu yazıda söz konusu değişikliklerin
nedeni ve artık diasporada yaşamak zorunda olan Karaçay-Malkarlıların Türkiye’deki
ninni söyleme geleneğinin atavatan Kafkasya ile benzer ve ayrılan yönleri ile
ilgili temel bilgiler ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Karaçay-Malkar folkloru, beşik cırla

ТРАДИЦИИ ПО ИСПОЛНЕНИЮ КОЛЫБЕЛЬНЫХ ПЕСЕН В КАРАЧАЕВО- ЧЕРКЕССКОЙ ДИАСПОРЕ И ПРИЧИНЫ ИХ КУЛЬТУРНОГО ИСЧЕЗНОВЕНИЯ

Öz

Колыбельные песни (Beşik
Cırla) являются одним из важнейших культурных наследий
Карачаево-Балкарского народа. Звуки колыбельной песни входят в жизнь
новорождённого, как первые звуки, которые слышит ребёнок, это первые слова на
своём родном языке, которые ему нашёптывает ему на ухо его мама. Ребёнок
впитывает культуру своего народа со слов колыбельных песен, что напевает ему
мать. Детский фольклор, в который входят и колыбельные песни, играет важную
роль в формировании в дальнейшем у ребёнка знаний, навыков, таланта, привычек.
Считается, что «обучение» ребёнка начинается ещё в утробе матери и колыбельные
песни, напевающие матерью, убаюкивают ребёнка, оставляя в подсознании слова
матери. С развитием сознания, в течение жизни ребёнок сталкивается и с другими
словесными продуктами народной культуры, что помогает ему в его формировании в
будущем. Традиция пения колыбельных песен на своём родном языке (Таулу), под
угрозой исчезновения, потому что Карачаево-балкарский народ, живущий в
диаспоре, находится в процессе ассимиляции и под влиянием коммуникационных
средств. Этот процесс формирует и начало исчезновения культуры. Несмотря на то,
что всё ещё продолжают поддерживать старые традиции, слова в колыбельных песнях
терпят изменения. Необходимо исследовать причины этих изменений, а также
исследовать сходства и различия колыбельных песен, живущих в диаспоре.

Anahtar Kelimeler

Фольклор Карачаево-балкарского народа, колыбельные песни

CULTURAL CHANGE AND THE TRADITION OF SINGING LULLABIES AMONG KARACHAY-MALKARS IN DIASPORA

Öz

Being the most important element of the oral culture
of Karachay-Malkar (Taulu) community, lullabies are the first sounds babies
hear while growing up. The first words they hear from their native language,
the first words that makes sense to them are whispered to their ears by
lullabies. From the time they were born, children receive the culture of the
community they are in, from lullabies told by their mothers, firstly. As an
individual of the society, creating the children’s future information, skills,
and habits, significant part of the traditions are determined by children folklore
products. When the idea “learning starts at their mother’s belly for children”
is considered, the children place the words of the lullaby from their mothers’
nice and soft voice to their sub-consciousnesses. While their consciousnesses
are developing, they shape their future life with the oral and practical
elements of the culture that they encounter in their daily life. Due to the
fact that Karachay-Malkar community, living in the Diaspora, are in an intense
assimilation process, with help of the effects of communication devices, the
tradition of singing lullabies in Taulu language is facing extinction. This
process is the baseline of the cultural disappearance. Even though old
traditions are still being pursued melodically, it is seen that some of the
words of the lullabies are changing. In this text, reasons of the changes
aforementioned, and baseline information about the similarities and differences
of the Karachay-Malkar, who have to live in Diaspora, tradition of singing
lullabies’ and homeland Caucasia will be approached.

Anahtar Kelimeler

Folklore Karachay-Malkar people, Lullaby

Kaynakça

• 1. Adiloğlu, Adilhan (1991), Başhüyük köyü derlemesi, Konya.
• 2. Güneş, Firdevs (2010), Ninnilerin Çocukların Dil ve Zihinsel Gelişimine Etkisi, Zeitschrift für die Welt der Türken, Journal of World of Turks, ZfWT Vol. 2, No. 3.
• 3. Karabulatova, İrina (2017), http://www.ikz.ru/culture/karabulatova/author.html (12.09.2017 tarihinde ziyaret edildi).
• 4. Karaca, Semra ve Öngün, Esen (2017), Ninnilerle Büyümek, JAREN 2017; 3 (Ek sayı): 28-32, https://www.journalagent.com/jaren/pdfs/JAREN_3_SUP_1_28_32.pdf, İstanbul. (11.09.2017 tarihinde ziyaret edildi).
• 5. Karakaya, Zeki (2004), Göstergebilimsel İşlevler Açısından Ninniler, Milli Folklor, Yıl: 16, Sayı: 61, Ankara.
• 6. Ortabaylanı, Rimma (1994), Çum Çum Çum Terek, Karaçayevo-Çerkesskiy Ordena Poçeta İnstitut Gumanitarnıh İssledovaniy Pri Sovete Ministrov KÇR, Çerkessk.
• 7. Rahaev, Anatoliy (2002), Traditsiyonnıy Muzikalnıy Folklor Balkarii i Karaçaya, İzdatelskiy Sentr EL-FA, Nalçik.
• 8. Rahaev, Anatoliy (2015), Antologiya Narodnogo Muzıki Balkartsev i Karaçevtsev, Tom I, Mifologiçeskie i Obryadovıe Pesni i Naigrışi, İzdatelsvo M. İ V. Kotlyarovıh, Nalçik.
• 9. Sipos, János & Tavkul, Ufuk (2015), Karachay-Balkar Folksongs, Institute for Musicology of the Research Centre for the Humanities of the Hungarian Academy of Sciences, L’Harmattan, Budapest.
• 10. Tavkul, Ufuk (1997), Kabardey-Balkar Cumhuriyeti Araştırması, Oğarı Çegem, Nalçik.
• 11. TRT Avaz (2016), Ninniden Ağıta Anadolum, Belgesel, https://www.youtube.com/watch?time_continue=2&v=ikrco3QwF-E, Başhüyük köyü, Konya