BIRTHMARKS IN TURKISH CULTURE AND RELATED FOLK BELIEFS (THE EXAMPLE OF KAYSERI)

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 186 - 193, 24.03.2025

Fatih Balcı

https://doi.org/10.55666/folklor.1622375

Öz

Human beings experience many processes from birth to death. In the field of folklore, these processes are generally handled under the titles of birth, marriage, circumcision, death before, during and after. The first or initial transition period is related to birth. The process that starts with the idea of having a child after marriage is to bring about changes in the status of individuals in the society with the birth of a child. Thanks to the child, married individuals have the status of mother or father in the society. For this reason, with the thought of having a child, individuals resort to many customs, beliefs, rituals and avoidance by remembering their traditional knowledge in their cultural memory. Although the beliefs, practices, practices or avoidances related to the origin or meaning of birthmarks are essentially the same, they may differ from region to region in terms of meaning. Therefore, in this article, birthmarks and related beliefs are examined in the light of the information collected from the field in Kayseri province. In the context of basing the existence of these stains on folk culture and beliefs, first the definition of culture was made and then the birth stage, which is called the first of the transition periods, which is one of the important stages in human life, was mentioned. Since the mother's fears, environments, food or drink cravings (cravings), etc. during the process from the moment of conception to the moment of birth prepare the ground for the formation of birthmarks, these processes are also mentioned. Again, information about the types (vegetable-fruit; meat-fish) and causes (eating or not eating, etc.) of birthmarks that can be collected in Kayseri are given. Folk beliefs, avoidance and possible treatment methods obtained from the collections are mentioned. The collections were made from generations with different age ranges (three generations), so it was also observed whether the beliefs and aversions continued to live or changed. Birthmarks are a phenomenon that sciences such as medicine because they are physical marks, and psychology because they are related to fear or anxiety. In this study, birthmarks are discussed from the perspective of folklore, which is a crossroads discipline in terms of mythology, body folklore or folk beliefs. The place of birthmarks in folk beliefs transmitted from generation to generation and their status in cultural and traditional knowledge are tried to be conveyed in the light of the information obtained from the field.

Anahtar Kelimeler

Folklore, Kayseri, transition periods, folk beliefs, birthmarks.

TÜRK KÜLTÜRÜNDE DOĞUM LEKELERİ VE BUNLARA BAĞLI HALK İNANIŞLARI (KAYSERİ ÖRNEĞİ)

Öz

İnsanoğlu doğumdan ölüme kadar birçok süreç yaşamaktadır. Halkbilimi çalışma sahasında bu süreçler genellikle doğum, evlenme, sünnet, ölüm başlıkları altında öncesi, sırası ve sonrası olarak ele alınmaktadır. Geçiş dönemlerinin ilki ya da başlangıcı doğum ile alakalıdır. Evlenmenin ardı sıra çocuk sahibi olma düşüncesi ile başlayan süreç, çocuk sahibi olmayla birlikte toplum içerisindeki bireylerin statüsünde değişiklikler meydana getirmektir. Evlenen bireyler çocuk sayesinde toplumda anne veya baba statüsüne gelmektedir. Bu yüzdendir ki çocuk sahibi olma düşüncesiyle birlikte bireyler kültürel belleklerinde bulunan geleneksel bilgilerini hatırlayarak birçok âdet, inanma, ritüel ve kaçınmaya başvururlar. Doğum lekelerinin kaynağı veya anlamlandırılması ile ilgili inanış, uygulama, pratik ya da kaçınmalar özde aynı olsa da anlamlandırmada yöreden yöreye farklılıklar gösterebilir. Bu yüzden makalede doğum lekeleri ve bunlara bağlı inanışlar Kayseri ilinde sahadan derlenen bilgiler ışığında incelenmektedir. Söz konusu lekelerin varlığının halk kültürüne ve inanışlarına dayandırılması bağlamında önce kültürün tanımı yapılmış ardından insan hayatındaki önemli evrelerden olan geçiş dönemlerinin ilki olarak adlandırılan doğum aşamasından bahsedilmiştir. Annenin hamile kalmasından doğum yaptığı ana kadar olan süreç içerisindeki korkuları, bulunduğu ortamlar, yiyecek veya içecek istekleri (aşerme) vb. doğum lekelerinin oluşmasına zemin hazırladığı için bu süreçlerden de bahsedilmiştir. Yine Kayseri’de derlenebilen doğum lekelerinin çeşitleri (sebze-meyve; et-balık) ve sebepleri (yemek veya yiyememek vs.) hakkında bilgi verilmiştir. Bu lekelere ait halk inanışlarından, kaçınmalardan ve derlemelerden elde edilen olası tedavi yöntemlerinden bahsedilmiştir. Derlemeler yaş aralığı birbirinden farklı olan (üç kuşak) kuşaklardan yapılmış böylece inanma ve kaçınmaların canlı devam edip etmediği veya değişip değişmediği de gözlemlenmiştir. Doğum lekeleri fiziksel izler olduğu için tıp, korku veya endişe ile alakalı olduğu için psikoloji gibi bilimlerin de açıklamaya çalıştığı bir olgudur. Bu çalışmada doğum lekeleri, mitoloji, beden folkloru ya da halk inanışları bakımından kavşak bir disiplin konumunda olan halkbilimi bakış açısıyla ele alınmıştır. Doğum lekelerinin nesilden nesle aktarılan halk inanışlarındaki yeri kültürel ve geleneksel bilgideki durumu sahadan elde edilen bilgiler ışığında aktarılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Halkbilimi, Kayseri, geçiş dönemleri, halk inanışları, doğum lekeleri.

Kaynakça

• Referans11
• Referans22