Karaçay Türkleri ve Yemek Kültürleri

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 70 - 85, 31.03.2020

Yılmaz Seçim , Metehan Kaya

https://doi.org/10.32958/gastoria.667194

Cited By: 2

Öz

Toplumlar yaşadıkları coğrafyanın özellikleri ve ihtiyaçları çerçevesinde zaman içerisinde bir yemek kültürü oluşturmaktadır. Zaman içinde oluşan kültürel etkinlikler, etnik grupların öz benliklerini meydana getirmektedir. Bu kültürel özellikleri koruyan etnik gruplar yaşamlarını devam ettirmelerine rağmen, devam ettiremeyen topluluklar yok olmaktadır. Coğrafya bir yemek kültürünün oluşumunda rol alacağı gibi, bir toplumun geleceğinde de belirleyici olabilmektedir. Tarih boyunca göçün en büyük sebepleri coğrafya ve savaşlar olmuştur. Yaşadığı yerden başka bölgelere göç eden toplulukların kültürel özelliklerini korumaları zorlaşmaktadır. Bu çalışmada birbirini takip eden göç durumlarına maruz kalan Karaçay Türklerinin yemek kültürlerini kayıt altına almak ve konu ile ilgili ilerleyen dönemlerde yapılacak çalışmalara ışık tutmak amaçlanmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden mülakat, gözlem ve grup odak teknikleri kullanılmıştır. Çalışma Konya il merkezi ve tamamı Karaçay göçmeni olan Sarayönü ilçesine bağlı Başhüyük köyünde ikamet eden Karaçay Türkleri ile görüşmeler yapılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda Karaçay Türklerine ait yemek kültürü belirlenerek kayıt altına alınmıştır. Karaçay Türklerinin göç etmelerinin üzerinden uzun bir zaman geçmesine rağmen kültürlerini korudukları ve yeni nesillere aktarma konusunda başarılı oldukları görülmüştür. Fakat yemek kültürlerini tanıtma konusunda sıkıntı çektikleri saptanarak bu konu özelinde öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Karaçay Türkleri, yemek kültürü, göç, gastronomi, etnik mutfak

Kaynakça

• Araz, Nezihe, (1994) 21. Yüzyılın Eşiğinde Örf ve Âdetlerimiz, Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Yayıncılığı, İstanbul, ss. 93.
• Bayraktar, Rasim, (1999). Ahıska, 21. Yüzyılda İnsanlık Dramı, İzmir, ss.8.
• Baddeley, J. F. (1995). Rusların Kafkasya’yı İşgali ve Şeyh Şamil (çev. Sedat Özden), Kayahan Yayınları, İstanbul.
• Berje, A. Kafkasyalı Dağ Kavimlerinin Kısa Tasviri, (Çev. Murat Papşu), Tiflis 1856, Kafkas Derneği Yayınları, 1999.
• Berkok, N. ve Toygar, K. (1994). Kuzey Kafkas Mutfak Kültürü Ve Yemekleri, Ankara: Birlik Matbaacılık.
• Beşirli, H. (2010). Yemek, Kültür ve Kimlik. Milli Folklor, 22(87), ss.159-169.
• Çağatay, S. (2018). Karaçay’ca Bir kaç Metin. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 9(3).
• Çağatay, S. (2018). ‘Karaçay’ maddesi, Bolşaya Sovetskaya Ensiklopediya 1937, cilt 31, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, ss.277
• Çetin, A. (2006), “Memluk Devletinde Yemek Kültürüne Genel Bir Bakış”, Milli Folklor, Geleneksel Yayıncılık Yıl 18. sayı.72. s-107-117.
• Efe, F. (2002). Şeyh Şamil’in 100 Mektubu, Şule Yayınları, İstanbul, ss.70.
• Dilber Kanşay: Karaçay-Malkar Halkının Birinci Kültür Festivali Üstüne, Ankara, ss.10.
• Günay, A. (2017). Karaçay-Malkar Türkçesinin Kendine Has Özellikleri Ve KIPÇAKıpçak Lehçeleri Arasındaki Yeri. Journal of International Social Research, 10(53), ss.109-114.
• Habiçoğlu, B. (1993). Kafkasya’dan Anadolu’ya Göçler, Nart Yayıncılık, İstanbul, ss.58-67.
• Işıltan, F. (1979). “Şeyh Şâmil”, İslâm Ansiklopedisi, C:XI, İstanbul, ss.468-474.
• Karataş, Ö. (2014). Karaçay Türkleri’nin Kafkasya’dan Anadolu’ya Göçleri. Tarih İncelemeleri Dergisi, 29(2), 525-538.
• Karataş, Ö. (2015). Kafkasya’dan Anadolu’ya Bir Karaçay Köyü: Konya-Başhüyük. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 8(16), 425-440.
• Malkonduyev, H. (1995). "Karaçay-Malkar Türklerinde Nevruz Bayramı", Türk Kültüründe Nevruz Uluslararası Bilgi Şöleni (Sempozyumu) Bildirileri. Ankara, ss.109.
• Nirun, N.Özönder, M. Cihat, (1990) “Türk Sosyo-Kültür Yapısı İçinde Âdetler, Örfler, Görenekler, Gelenekler”, Millî Kültür Unsurlarımız Üzerinde Genel Görüşler, AKM Yayıncılık, Ankara, s:255.
• Özbek, B. (1991). Çerkes Tarihi Kronolojisi, Ankara, ss.128-151.
• Samanov, İ. (1995). “KafkasyalI Karaçay-Malkar Türklerinin Halk Takviminde Yeni Yıl.Türk Kültüründe Nevruz Uluslararası Bilgi Şöleni [Sempozyumu] Bildirileri. Ankara, ss.196.-197.
• Tavkul, U. (2007). Kafkasya Gerçeği, Selenge Yayınları, İstanbul, ss.12-13.
• Tavkul, U. (1993). Kafkas Dağlılarında Hayat ve Kültür Karaçay-Malkar Türklerinde Sosyo-Ekonomik Yapı ve Değişme Üzerine Bir inceleme, İstanbul, ss.305.
• Temizkan, A. (2007). “Kafkasya Muhacirlerinin Denizli’de İskânı”, Uluslararası Denizli ve Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildirileri, Pamukkale Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü, Denizli, ss.1.
• Tuncay, A. Ç. I. K. (2015). Halk Rivayetlerine Ve Osmanlı Belgelerine Göre Karaçay Malkar Türkleri’nin Anadolu’ya Göçleri. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 8(16), 193-206.
• Uludağ, S. (1988). İbn-i Haldun Mukaddime, Yayına Hazırlayan: Süleyman Uludağ, Dergâh Yayınları, İstanbul, ss.271-272.
• Yılmaz, N. (2000). “Türkiye’de Yaşayan Karaçaylılar”. Eskişehir: Birleşik Kafkasya Dergisi, Ocak-Şubat-Mart 2000, S:21, s.25-30.