Measuring the Effect of Socio-cultural Characteristics on Seafood Consumption: Example of Gaziantep

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 55 - 76, 31.03.2023

Ali Özerol , Oya Özkanlı

https://doi.org/10.32958/gastoria.1106669

Cited By: 1

Öz

In this study, it was aimed to measure the perceptions of people living in Gaziantep towards seafood consumption and to determine whether these perceptions change according to socio-cultural characteristics. In the study, it was compared whether there was a difference in the attitudes of individuals living in Gaziantep according to demographic variables such as age, gender, education level, income status. Within the scope of the research, a questionnaire was applied to 400 people residing in Gaziantep with the convenience sampling method. The questionnaire consists of 22 questions and 3 parts. In the first part, age, gender, education level etc. There are 6 demographic questions such as In the second part, there are 5 questions about fish consumption habits. In the third part, there are 11 questions that measure the attitude towards seafood. The scale in question was prepared as a 5-point Likert (Strongly Disagree, Disagree, Undecided, Agree, Strongly Agree). The data obtained in the study were obtained online. As a result of the research, the effect of age, education level and income status on seafood consumption is significant; On the other hand, it was concluded that there was no significant effect of gender, country and life expectancy in the province on seafood consumption.

Anahtar Kelimeler

Seafood, consumption, Gaziantep, socio-cultural characteristics

Sosyo-kültürel Özelliklerin Deniz Ürünleri Tüketimine Etkisinin Ölçülmesi: Gaziantep Örneği

Öz

Bu araştırmada Gaziantep’te yaşayan insanların deniz ürünleri tüketimine karşı algılarının ölçülerek bu algıların sosyo-kültürel özelliklere göre değişip değişmediğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada Gaziantep’te yaşayan bireylerin yaş, cinsiyet, eğitim durumu, gelir durumu gibi demografik değişkenlere göre deniz ürünlerine karşı tutumunda farklılık olup olmadığı karşılaştırılmıştır. Araştırma kapsamında kolayda örnekleme yöntemi ile Gaziantep’te ikamet eden 400 kişiye anket uygulanmıştır. Anket 22 sorudan ve 3 bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde yaş, cinsiyet, eğitim durumu vs. gibi 6 adet demografik sorular bulunmaktadır. İkinci bölümde 5 adet balık tüketim alışkanlıklarına yönelik sorular yer almaktadır. Üçüncü bölümde ise deniz ürünlerine yönelik tutumu ölçen 11 soru vardır. Söz konusu ölçek 5’li Likert (Kesinlikle Katılmıyorum, Katılmıyorum, Kararsızım, Katılıyorum, Kesinlikle Katılıyorum) şeklinde hazırlanmıştır. Çalışmada elde edilen veriler online olarak temin edilmiştir. Araştırma sonucunda yaş, eğitim durumu ve gelir durumunun deniz ürünleri tüketimi üzerine etkisinin anlamlı olduğu; buna karşın cinsiyet, memleket ve ildeki yaşam süresinin deniz ürünleri tüketimi üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Deniz ürünleri, tüketim, Gaziantep, sosyo-kültürel özellikler

Kaynakça

• Adıgüzel, F., Civelek, O., Sayılı, M. ve Büyükbay E. O. (2009). Tokat ili Almus ilçesinde ailelerin balık tüketim durumu. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 26(2), 35-43.
• Akbay, C., Bilgiç A. ve Miran, B. (2008). Türkiye'de önemli gıda ürünlerinin talep esneklikleri. Tarım Ekonomisi Dergisi. 14 (2), 55-65.
• Altunışık, R., Recai C., Bayraktaroğlu S. ve Yıldırım E. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma Yöntemleri-SPSS uygulamalı. Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Arslan, M. (2016). Antalya ili su ürünleri alışkanlıklarının belirlenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Isparta.
• Atar, H. H. ve Alçicek, Z. (2009). Su ürünleri tüketimi ve sağlık. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8(2), 173-176.
• Aydın, M. ve Karadurmuş, U. (2013). Trabzon ve Giresun bölgelerindeki su ürünleri tüketim alışkanlıkları. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, 3(9), 57-71.
• Balık, İ., Yardımcı, C. ve Turhan, O. (2013). Ordu ili Fatsa ve Aybastı ilçelerinde balık tüketim alışkanlıklarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Ordu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 3(2), 18-28.
• Baset, A. (2020). Fish consumption study at a household level in Dir Lower, Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan. Research Journal of Food Science and Nutrition, 5(4), 98-104.
• Baysal, A. (1996). Sağlıklı beslenme ve Akdeniz diyeti. Beslenme ve Diyet Dergisi, 25(1), 21-29.
• Bektaş, H. (2009). Lise 1. sınıf öğrencilerinin balık tüketimi konusunda görüşleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Beyazbayrak, Z. (2014). Kahramanmaraş ili merkez ilçede balık tüketim alışkanlıkları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Beyter, N. (2020) Deniz ürünlerinin sağlık açısından önemi ve gastronomideki yeri. Antalya Bilim Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 47-61.
• Blisard, N., Lin. B.H., Cromartie, J. ve Ballenger, N. (2002). America’s changing appetite: food consumption and spending to 2020. Food Review, 25(1), 2-10.
• Bolat, Y. ve Cevher, H. (2018). Konya ili (Türkiye) su ürünleri tüketim alışkanlıkları üzerine bir anket çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, 14(3), 241-252.
• Cevher, H. (2018). Konya ili su ürünleri tüketim alışkanlıkları üzerine bir anket çalışması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Isparta.
• Çadır, F. (2012). Keban Baraj Gölü ova bölgesi su ürünleri tüketiminin araştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Elazığ.
• Çaylak, B. (2013). İzmir ili su ürünleri tüketimi ve tüketici tercihleri üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Çaylak, B., Çolakoğlu, F., Künili, İ. E. ve Ormancı, H. B. (2019). İzmir ili su ürünleri tüketimi ve tüketici tercihleri üzerine bir araştırma. Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology, 7(1), 101-106.
• Çelik R. (2014). Manisa ili su ürünleri tüketim ve tercihleri üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Çolakoğlu, F. A., İşmen, A., Özen, Ö., Çakır, F., Yığın, Ç. ve Ormancı, H. B. (2006). Çanakkale ilindeki su ürünleri tüketim davranışlarının değerlendirilmesi, Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 23(1/3), 387-392.
• Çördük, M. (2016). Türkiye’de organik su ürünleri yetiştiriciliğinin gelişimi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Muğla.
• Dalkıran, G. (2019). Türkiye su ürünleri yetiştiriciliği işletmelerinin uluslararası rekabetçilik durumu üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. Karabük.
• Daviglus, M., Sheeshka, J. ve Murkin, E. (2002). Health benefits from eating fish. Comments on Toxicology, 8(4-6), 345-374.
• Demircioğlu, E. (2020). Gaziantep mutfağında dürüm kültürünün yeri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Gaziantep.
• Deniz, B. (2019). Kayseri ilinde balık tüketimi ve tüketici tercihlerinin araştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Kayseri.
• Deniz, B. ve Sarıözkan, S. (2020). Kayseri ilinde balık tüketimi ve tüketici tercihlerinin belirlenmesi. Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 17(3), 200-208.
• Ercan, O. ve Şahin A. (2016). Kahramanmaraş kent merkezinde balık eti tüketim analizi. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 19(1), 51-65.
• Erdoğan B.E., Mol S. ve Cosansu S. (2011). Factors influencing the consumption of seafood in İstanbul, Turkey. Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences 11, 631-639.
• Göğüş, A. K. ve Kolsarıcı, N. (1992). Su ürünleri işleme teknolojisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları.
• Gökırmaklı, Ç., Balcı, F., Bayram, M., Kaplan, M., Bayram, Ö. ve Tiryakioğlu, A. (2017). Gaziantep’in bazı geleneksel lezzetlerinin tarihsel gelişimi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(4), 59-69.
• Gül Yavuz, G., Yasan Ataseven, Z., Gül, U. ve Gülaç, Z. N. (2015). Su ürünleri tüketiminde tüketici tercihlerini etkileyen faktörler: Ankara ili örneği. Yunus Arastırma Bülteni 2015, (1), 73-82.
• Güler, S. (2010). Türk mutfak kültürü ve yeme içme alışkanlıkları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1), 24-30.
• Güngör, E. S. (2014). Erzurum ve Van illerindeki balık tüketimi ve tüketici tercihleri üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Erzurum.
• Kahraman, A. G. ve Sönmezdağ, A. S. (2017). Osmanlı mutfak kültüründe balık tüketimi ve dolma zeytin turşusunun kırsal turizm gastronomisine kazandırılması üzerine bir çalışma. International Journal of Agricultural and Natural Sciences, 10(1), 20-26.
• Karakaya, E. ve Kırıcı, M. (2016). Bingöl ili kent merkezinde balık eti tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 6(1), 74-85.
• Kaya, Y., Duyar, H. A. ve Erdem, M. E. (2004). Balık yağ asitlerinin insan sağlığı için önemi. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi. 21(3-4), 305-370.
• Kızılaslan, H. ve Nalinci, S. (2013). Amasya ili merkez ilçelerdeki hane halkının balık eti tüketim alışkanlıkları ve balık eti tüketimini etkileyen faktörler. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 5(2013), 61-75.
• Kızıldemir, Ö., Öztürk, E. ve Sarıışık, M. (2014). Türk mutfak kültürünün tarihsel gelişiminde yaşanan değişimler. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 3(14), 191-210.
• Kocatepe, D. ve Turan, H. (2018). Balık yağları, DHA, EPA ve sağlık. Türkiye Klinikleri J Public Health- Special Topics. 4(1), 62-67.
• Kromhout, D., Bosschieter, E. B. ve Coulander, C. D. L. (1985). The inverse relation between fish consumption and 20-year mortality from coronary heart disease. New England Journal of Medicine, 312(19), 1205-1209.
• Kromhout, D., Feskens, E. J. ve Bowles, C. H. (1995). The protective effect of a small amount of fish on coronary heart disease mortality in an elderly population. International journal of epidemiology. 24(2), 340-345.
• Lee, M. K. ve Nam, J. (2019). The determinants of live fish consumption frequency in South Korea. Food Research International. 120(2019), 382-388.
• Myrland, O. (1998). Factors affecting seafood consumption in Norway: lifestyle and perceptions. Working paper, Department of Economics and Management, Norwegian College of Fishery Science, University of Tromsù.
• Myrland, O., Trondsen, T., Johnston, R. S. ve Lund, E. (2000). Determinants of seafood consumption in Norway: lifestyle, revealed preferences, and barriers to consumption. Food Quality and Preference. 11(2000), 169-188.
• Nayga R.M. ve Capps O. J. (1995). Factors affecting the probability of consuming fish and shellfish in the away from home and at home markets. Journal of Agricultural and Applied Economics, 27(1), 161-171.
• Orhan, H. ve Yüksel, O. (2010). Burdur ili su ürünleri tüketimi anket uygulaması. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 5(1), 1-7.
• Öksüz, A. (2019), İşlenmiş su ürünleri ve beslenme 2. gıda ve sağlıklı beslenme sempozyumu raporu “su ürünleri ve sağlık”. Türkiye Bilimler Akademisi, Ankara.
• Pieniak, Z., Verbeke, W., Perez-Cueto, F., Brunso, K. ve De Henauw, S. (2008). Fish Consumption And Its Motives In Households With Versus Without Self-Reported Medical History Of CVD: A Consumer Survey From Five European Countries. BMC Public Health, 8(1), 1-14.
• Ruxton, C. H. S. (2011). The benefits of fish consumption. Nutrition Bulletin, 36(1), 6-19.
• Sabbağ, Ç. (2015). Gaziantep yeme içme kültürü. Fırat’tan Volga’ya medeniyetler köprüsü içinde. Adıyaman: Adıyaman Üniversitesi Yayınları.
• Sari, R. P. ve Muflikhati, I. (2018). The influence of mother’s motivation and preferences on fish consumption behavior in rural and urban families. Journal of Consumer Sciences, 3(1), 39-49.
• Soylu, M. (2018). Fish consumption preferences of people living in three different socioeconomic regions of Kayseri, Turkey. Third Sector Social Economic Review 53(2), 463-476.
• Şen, A. (2011). Konya ve Mersin il merkezlerinde yaşayan bireylerin balık tüketimi konusundaki alışkanlık ve bilgi düzeylerinin karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
• Şen, İ. ve Şahin, A. (2017). Mersin’de yaşayan tüketicilerin balık tüketim tercihlerini demografik faktörler açısından ele alan bir araştırma. AKÜ İİBF Dergisi, 18(1), 33-46.
• Şengör, G. F. Ü. ve Ceylan, Z. (2018). Türk mutfağında su ürünleri kültürü ve önemi. Süleyman Demirel Üniversitesi Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, 14(4), 386-398.
• Temel, T. (2014). Rize ilinde hanelerin balık tüketimi üzerine etkili olan faktörlerin belirlenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Erzurum.
• T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü (2021). Ürün raporu su ürünleri 2021. (Yayın no. 338). Ankara.
• Turan, H., Kaya, Y. ve Sönmez, G. (2006). Balık etinin besin değeri ve insan sağlığındaki yeri. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 23(1/3), 505-508.
• Verbeke, W. ve Vackier, I. (2005). Individual determinants of fish consumption: application of the theory of planned behaviour. Appetite, 44(1), 67-82.
• Wenaty, A., Mabiki, F., Chove, B. ve Mdegela, R. (2018). Fish consumers preferences, quantities of fish consumed and factors affecting fish eating habits: a case of lake Victoria in Tanzania. International Journal of Fisheries and Aquatic Studies, 6(6), 247-252.
• Yüksel, E. (2018). Ankara ili su ürünleri tüketim tercihlerinin belirlenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Lisans Eğitim Enstitüsü. Isparta.