TÜKETİCİLERİN FRANCHİSE YİYECEK İŞLETMELERİ SEÇİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 49 - 63, 25.03.2025

Emre Önel , Ayşe Nur Özer , Serdar Sünnetçioğlu

https://doi.org/10.32958/gastoria.1605885

Öz

Günümüzde dışarıda yemek yeme, kültürlerde oldukça yaygın sosyal bir olay, etkinlik haline gelmiştir. Yemek yeme ihtiyaçlarının farklılaşması ile karşımıza gittikçe büyüyen farklı yemek markaları çıkmaktadır. Markaların büyümesi ile farklı konumlarda açılması durumu franchise kavramı olarak adlandırılmaktadır. Bu çalışmanın amacı tüketicilerin franchise yiyecek işletme seçimini etkileyen faktörlerin derinlemesine incelenmesidir. Çalışmanın örneklemini ise Çanakkale ilinde faaliyet gösteren franchise yiyecek işletmelerini tercih eden aynı zamanda kendi gelirine sahip tüketiciler oluşturmaktadır. Bu çalışma olgu bilim deseninde tasarlanmış nitel bir çalışmadır. Bu nitel çalışmada yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak Çanakkale’de faaliyet gösteren franchise yiyecek işletmelerini tercih eden 20 tüketiciyle görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda katılımcıların franchise yiyecek işletmelerini tercih ederken sırasıyla güven, hizmet, ulaşılabilirlik, ekonomiklik ve hijyen faktörleri olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Franchise, yiyecek işletmeleri seçimi, tüketici

FACTORS AFFECTING CONSUMERS' CHOICE OF FRANCHISE FOOD BUSINESSES

Öz

Eating out has become a widely common social event and activity in recent years across cultures. As dietary needs and preferences evolve, an increasing number of diverse food brands emerge. The expansion of these brands and their establishment in various locations is referred to as the concept of franchising. The aim of this study is to thoroughly examine the factors influencing consumers' choices of franchised food businesses. The sample of the study consists of consumers in Çanakkale who prefer franchised food establishments and have their own income. This study is designed as a qualitative research using a phenomenological approach. In this qualitative study, semi-structured interviews were conducted with 20 consumers who prefer franchised food businesses operating in Çanakkale. The results of the study revealed that the factors influencing participants' preferences for franchised food businesses, in order of importance, are trust, service, accessibility, affordability, and hygiene.

Anahtar Kelimeler

Franchise, food business selection, consumer

Kaynakça

• Aaker, D. A. (1996). Building Strong Brands. New York: The Free Press.
• Abdullaev, B. (2011). Franchısıng uygulamalarında franchise alanların memnuniyetine yönelik bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Acayıp, E. ve Çakır, F. (2016). Gıda sektöründeki franchise işletmelerindeki satış geliştirme çabalarının, tüketici satın alma kararına etkisi: Aydın ilinde bir uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16, 109-124.
• Akgündüz, Y., Akdağ, G. ve Metin, U. (2019). Restoran seçimi kriterlerinin müşteri sadakatine etkisi: Mersin’de bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(4), 1-14.
• Alacaklıoğlu, S. (1994). Franchising. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayıncılık.
• Anış, E. (2021). Restoran işletmelerinde marka kişiliğinin tüketici satın alma motivasyonları (güdüleri) üzerine etkisi: Franchise işletmesinde bir uygulama (Yüksek Lisans Tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Aslanoğlu, S. (2007). Bir büyüme stratejisi olarak franchising sistemi; Firmalar açısından önemi, mevzuat boyutu ve muhasebe uygulaması. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 71-94.
• Auty, S. (1992). Consumer choice and segmentation in the restaurant ındustry, Service Industries Journal, 12(3), 324-339.
• Dömbekci, H. A. ve Erişen, M.A. (2022). Nitel araştırmalarda görüşme tekniği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 141-160.
• Bayram, M., Burgazoğlu, H., Hızal, S. ve Gülden, A. (2023). Yiyecek içecek hizmet kalitesi ile marka sadakati ve marka imajı arasında müşteri memnuniyetinin rolü. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(1), 224-239.
• Bilgin, Y. (2017). Restoran işletmelerinde hizmet kalitesi, müşteri memnuniyeti ve müşteri sadakatinin ağızdan ağıza pazarlamaya etkisi. Journal of Business Research, 9(4), 33-62.
• Can, A. ve Bütüner, O. (2022). A study on the selection of cafe and restaurant. Journal of Applied Tourism Research, 3(2), 121-138.
• Canziani, B. F., Almanza, B., Frash, R. E., McKeig, M. J. ve Sullivan-Reid, C. (2016). Classifying restaurants to improve usability of restaurant research. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 28(7), 1467–1483.
• Caves, R. E. ve Murphy, W. F. (1976). Franchising: firms, markets and ıntangible assets. Southern Economic Journal, 572-586.
• Clark, M. ve Wood, R. C. (1998). Consumer loyalty in the restaurant industry: A preliminary exploration of the issues. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 10(4), 139-144.
• Creswell, J. W. (1998). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five traditions. New York: Sage Publications.
• Ehsan, U. (2012). Factors important for the selection of fast food restaurants: An empirical study across three cities of Pakistan. British Food Journal, 114(9), 1251-1264.
• Elango, B. ve Frıed, F. H. (1997). Franchising research: A literature review and synthesis. Journal of Small Business Management, 35(3), 68-81.
• Erdil, T. S. ve Uzun, Y. (2010). Marka olmak. İstanbul: Beta Yayıncılık. Gilbert, G. R., Veloutsou, C., Goode, M. M. H. ve Moutinho, L. (2004). Measuring customer satisfaction in the fast food industry: across-national approac. Journal of Services Marketing, 18(5), 371-383. https://franchisecompany.com.tr/guncel/franchise-nedir 27.03.2024 / 20.08 tarihinde erişildi.
• Karaman, N. (2015). Marka deneyimi algısının davranışsal niyetlere etkisi: Köfteci Ramiz ve Burger King örneği (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Kıngır, S., Karakaş, A., Şengün, H. İ. ve Çenberlitaş, İ. (2015). Üniversite öğrencilerinin fast-food tercih etme sebeplerinin belirlenmesi: Dicle Üniversitesi örneği. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 12(3), 102-119.
• Kıran, F., Ekşili, N. ve Çetinkaya Bozkurt, Ö. (2020). Franchise alan işletmelerin partner seçimi: Gıda sektöründe nitel bir araştırma. BMIJ, 8(4), 296-328.
• Köksal, G. ve Yavuz, C. (2023). Müşterilerin zincir restoran seçimini etkileyen faktörler. Kent Akademisi Dergisi, 16(4), 2716-2733.
• Lewis, R. (1981). Restaurant advertising: Appeals and consumers’ intentions. Journal of Advertising Research, 21(5), 69-74.
• Medeiros, C. O. ve Salay, E. (2013). A review of food service selection factors important to the consumer. Food and Public Health, 3(4), 176-190.
• Nart, S. (2005). Türkiye’de franchising sisteminin gelişimi ve franchise alan girişimcilerin iş memnuniyeti belirleyicilerinin analizi üzerine bir araştırma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 123-149.
• Ocak, N. ve Karaman, G. (2022). Türkiye’de yiyecek içecek sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin kurumsallaşması: Hukuksal yapı ve reorganizasyon. Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 4(2), 157-169.
• Oğuzalp, A. (2020). Üniversite öğrencilerinin restoran tercihini etkileyen faktörler: Konya örneği (Yüksek Lisans Tezi). KTO Karatay Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Olantunde, O. A. ve Olenik, N. L. (2020). Research and scholarly methods: Semi-structured interviews. Jaccp: Journal Of The Amerıcan College Of Clınıcal Pharmacy, 4(10), 1257-1367.
• Özdemir, B. (2018). Yemek deneyimi. K. Karamustafa (Ed.), Yiyecek ve içecek yönetimi (sayfa 47-74). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Semerci, H. ve Akbaba, A. (2018). Bodrum'a gelen uluslararası ziyaretçilerin yerel yemek tüketimindeki motivasyon faktörlerinin değerlendirilmesi. Uluslararası Çağdaş Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 41-57.
• Spitalnik, M. (2003). The supply chain: Can franchising work in the PRC?. The China Business Review, 38-41.
• Suri, H. (2011). Purposeful sampling in qualitative research synthesis, Qualitative Research Journal, 11(2), 63-75.
• Taner, B. ve Akdağ, G. (2008). Stratejik iş birlikleri: Yiyecek-İçecek işletmelerinde bir uygulama. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 359-376.
• Tarhan, Ö. (2015). Sosyal bilgiler öğretmeni adaylarının politik okuryazarlığa ilişkin görüşleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9, 649-669.
• Uzun, M. (2020). Franchise kahve işletmelerinde hizmet kalitesi, marka adı, marka güveni ve marka imajı arasındaki ilişkiler (Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Ültay, E., Akyurt, H. ve Ültay, N. (2021). Sosyal bilimlerde betimsel içerik analizi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 188- 201.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yükselbilgili, Z. (2014). Restoran seçim ölçütleri üzerine bir araştırma. Journal of Yasar University, 9(36), 6261-6379.
• Zehir, O. (2024). Yeme içme sektöründe faaliyet gösteren franchise mutfaklarda modüler sistem kullanımın avantajları ve üretim teknikleri özelinde incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Kültür Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.