Amerika Birleşik Devletleri’nin NSC-68 Çerçevesinde Uyguladığı Soğuk Savaş Stratejisi ve Türkiye’ye Yansımaları

Yıl 2021, , 291 - 310, 11.12.2021

Serpil Güdül

https://doi.org/10.19060/gav.1035521

Öz

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra dünya güç dengesinde oluşan boşluğu kapatmaya yönelik olarak Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB)’nin Orta ve Doğu Avrupa’da ve kısmen Balkanlarda nüfuz edinmesi ve nükleer kapasitesini geliştirmesi Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’ne karşı önemli bir tehdit oluşturmuştur. Bu tehlikeye karşı 1950’de Amerikan Ulusal Güvenlik Konseyi tarafından 68 numaralı rapor (NSC-68) hazırlanıp uygulamaya konmuştur. Çalışmada, Soğuk Savaş stratejisinin en önemli bir belgelerinden biri olan NSC-68’in analizinin yanı sıra bu rapor doğrultusunda ABD’nin SSCB’ye karşı uyguladığı Soğuk Savaş stratejisi ve Türkiye ile ilişkileri konu edilmektedir. Zira bu rapor, ABD’nin uyguladığı Soğuk Savaş stratejisine rehberlik niteliği taşımaktadır. NSC-68’nin ön¬gördüğü üzere ABD, realist politika çerçevesinde hareket ederek nükleer silahlanmaya ağırlık vermiş ve müttefiklerin askeri açıdan kapasitelerinin güçlenmesini hedeflemiştir. Böylece SSCB’nin dünyaya hâkim olma yönünde uyguladığı stratejisini engellemeyi amaçlamıştır. ABD, Türkiye ile müttefiklik ilişkilerini de bu doğrultuda düzenlemiştir. Türkiye ile ikili anlaşmalar yapmak suretiyle birçok konuda askeri ve ekonomik işbirliği içine girmiştir. Bu işbirliği, SSCB’nin Akdeniz’e ve dolayısıyla sıcak deniz¬lere inerek hakimiyet kurma çabalarının engellenmesinde büyük rol oynamıştır.

Anahtar Kelimeler

ABD, NSC-68, Soğuk Savaş, SSCB, Türkiye

Kaynakça

• ANDERSON, Perry, Amerikan Dış Politikası ve Düşünürleri, Çev. Barış Baysal, NotaBene Yayınları, Ankara, 2015. ARIBOĞAN, Ülke, AYMAN, Gülden, DEDEOĞLU, Beril, Faruk Sönmezoğlu, der., Uluslararası İlişkiler Sözlüğü, Der Yayınları, İstanbul, 1996.
• ARMAOĞLU, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1995), Alkım Yayınevi, İstanbul, 1995.
• ARMAOĞLU, Fahir, Belgelerle Türk-ABD Münasebetleri, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1991.
• ARMAOĞLU, Fahir, Türk-Amerikan İlişkileri 1919-1997, Kronik Kitap, 1. Baskı, İstanbul, Aralık 2017.
• BOLL, Michael M, National Security Planning: Roosevelt Through Reagan, University Press of Kentucky 1988.
• BOSTANOĞLU, Burcu, Türkiye-ABD İlişkilerinin Politikası, İmge Kitabevi, Ankara, Aralık 1999.
• CARDWELL, Curt, NSC 68 and the Political Economy of the Early Cold War, Cambridge University Press, New York, 2011.
• CHOMSKY, Noam, Dünya Düzeni: Eskisi Yenisi, Metis Yayınları, İstanbul, Nisan 2000.
• DREW, Nelson S., NSC-68: Forging The Strategy of Containment, National Defese University, Washington DC., October 1996.