Tarihi bir caminin hasar sınırlarının irdelenmesi, Konya Sultan Selim Cami örneği

Yıl 2024, , 51 - 64, 21.08.2023

İrfan Kocaman , İlker Kazaz

https://doi.org/10.17341/gazimmfd.1161378

Öz

Tarihi yığma camiler günümüzde aktif şekilde kullanılan ve geleceğe güvenle aktarılması gereken kültürel bir mirastır. Genellikle yığma duvar taşıyıcı sistemine sahip bu yapılar, farklı depremlerde ciddi hasarlar gördüğü gözlemlenmektedir. Tarihi yığma camilerin deprem davranışlarının belirlenmesi amacıyla birçok çalışma yürütülmektedir. Ancak çeşitli malzeme özelliklerindeki, yıkılma mekanizmaları, belirsiz geometri ve yükleme durumları gibi sebepler bu yapıların deprem davranışının belirlenmesini zorlaştırmaktadır. Bu çalışmada Konya Karapınar Sultan Selim Caminin sonlu eleman modeli farklı iki malzeme özellikleri (E=750fc ve E=200fc) kullanılarak oluşturulmuştur. Sonlu eleman modellerinde 5 farklı yer hareketi kullanılarak zaman tanım alanında analizleri gerçekleştirilmiştir. Dinamik analizler neticesinde, caminin farklı yıkılma mekanizmaları ortaya konmuştur. Ayrıca caminin deplasmana dayalı deprem performans limitleri belirlenerek yönetmelik, kılavuz ve literatür önerileri ile karşılaştırılmıştır. Elastisite modülünün, caminin performans limitlerine etkisi irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sultan Selim Cami, tarihi yığma cami, hasar sınırı, sonlu elemanlar, dinamik analiz

Kaynakça

• [1] Soyluk A., Tuna M. E., Dynamic Analysis of Historical Sehzade Mehmet Mosque for Base Isolation Application, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 26(3), 667-675, 2011.
• [2] Kazaz İ., Kocaman İ., Seismic Load Capacity Evaluation of Stone Masonry Mosques, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 33(2), 557-573, 2018.
• [3] Aslay S. E., Okuyucu D., Technical Evaluation of Abscissa Damage of Erzincan Değirmenliköy Church, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 35(1), 387-402, 2020.
• [4] Çalık İ., Bayraktar A., Türker T., Determination of the effect on the dynamic behavior of historical masonry mosques reinforced concrete domes by ambient vibration testing, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 31(3), 621-630, 2016.
• [5] Usta P., Bozdağ Ö., Çarhoğlu A. I., Appraisal of Structural Behavior of Afyon Sandıklı Ulu Mosque, El-Cezeri, 7(2), 871-881, 2020.
• [6] Çakır F., A simplified method for determining the seismic performance of historical structures: a case of Kaya Çelebi Mosque, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 36(3), 1643-1656, 2021.
• [7] Maraş M. M., Özmen A., Sayın E., Ayaz Y., Seismic Assessment of the Historical Sütlü Minaret Mosque, Periodica Polytechnica Civil Engineering, 66(2), 445–459, 2022.
• [8] Bayraktar A., Hökelekli E., Türker T., Çalik İ., Ashour A., Mosallam A., Window opening effects on structural behavior of historical masonry Fatih Mosque, Int. J. Archit. Heritage, 13(4), 585-599, 2019.
• [9] Uray A., Şengel H. S., Çarbaş S., Analysis of historical structures by using finite element method in Iznik Yeşil Mosque, Challenge, 5(4), 121-129, 2019.
• [10] Portioli F., Mammana O., Landolfo R., Mazzolani F. M., Krstevska L., Tashkov L., Gramatikov K., Seismic Retrofitting of Mustafa Pasha Mosque in Skopje: Finite Element Analysis, J. Earthquake Eng., 15(4), 620-639, 2011.
• [11] Kocaman İ., Kazaz İ., Kazaz E., Seismic Load Capacity of Historical Masonry Mosques by Rigid Body Kinetics, Int. J. Archit. Heritage, 14:6, 849-869, 2020.
• [12] Aşıkoğlu A., Avşar Ö., Lourenço P. B., Silva, L. C., Effectiveness of seismic retrofitting of a historical masonry structure: Kütahya Kurşunlu Mosque, Turkey, Bull. Earthquake Eng., 17(6), 3365-3395, 2019.
• [13] Altunişik A. C., Sunca F., Genç A. F., Tavşan C., Post Earthquake Damage Assessments of Historic Mosques and Effects of Near-Fault and Far-Fault Ground Motions on Seismic Responses, Int. J. Archit. Heritage, 1-36, 2021.
• [14] Karapınar Sultan Selim Cami. https://konyakultur.gov.tr/index.php?route=modules/towns&town_id=32 Erişim tarihi Aralık 08,2020.
• [15] Karapınar Cami Çizimleri http://www.mimarsinaneserleri.com/mimari_cizimler/index.html Erişim tarihi Aralık 08, 2020.
• [16] DBYBHY, Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Ankara, 2007.
• [17] TBDY, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Ankara, 2019.
• [18] FEMA 356: Prestandard And Commentary for The Seismic Rehabilitation of Buildings, Federal Emergency Management Agency, 2000.
• [19] Standard, British, Eurocode 6: Design of masonry structures, British Standard Institution, London, 2005.
• [20] Willam K. J., Warnke E. D. Constitutive model for the triaxial behavior of concrete, International Association for Bridge and Structural Engineering, 19(3), 1-30, 1975.
• [21] ANSYS, Finite Element Analysis Program, ANSYS, Inc., Southpointe, 2600 Ansys Drive, Canonsburg, PA 15317, USA, 2020.
• [22] Kazaz İ., Yakut A., Gülkan P., Numerical simulation of dynamic shear wall tests: A benchmark study, Computers & structures, 84(8-9), 549-562, 2006.
• [23] Dogangun A., Sezen H., Seismic vulnerability and preservation of historical masonry monumental structures, Earthquake and Structures, 3(1), 83-95, 2012.
• [24] Yaşar E., Konya Bölgesi Depremselliği, Haymana-Tuzgölü-Ulukuşla Basenleri Uygulamalı Çalışma, 09-11 Ekim. Türkiye Petrol Jeologları Derneği, 2000.
• [25] Bayülke N., Yapıların Onarımı ve Güçlendirilmesi, İnşaat Mühendisliği Odası İzmir Şubesi, 15, 1999.
• [26] Petry S., Beyer K., Cyclic Test Data of Six Unreinforced Masonry Walls with Different Boundary Conditions, Earthquake Spectra, 31(4), 2459-2484, 2015.
• [27] Saloustros S., Pelà L., Fabregat P. R., Nonlinear numerical modelling of complex masonry heritage structures considering history-related phenomena in staged construction analysis and material uncertainty in seismic assessment, J. Perform. Constr. Facil., 34(5), 2020.
• [28] Tarihi Yapılar için Deprem Risklerinin Yönetimi Kılavuzu, Vakıflar Genel Müdürlüğü, T.C. Başbakanlığı, Ankara, 2017.
• [29] ASCE 41-13: Seismic Rehabilitation Standards Committee. Seismic Rehabilitation of Existing Buildings, American Society of Civil Engineers, Reston, 2014.
• [30] EC8-3 Design of structures for earthquake resistance-part 1: general rules, seismic actions and rules for buildings. Brussels: European Committee for Standardization, 2005.
• [31] NTC2018, Norme Tecniche per le Costruzioni. Gazz Uff della Repubb Italy, 2018.
• [32] Cattari S., Lagomarsino S., Bazzurro A., Porta F., Critical review of analytical models for the in-plane and out-of-plane assessment of URM buildings, 2015 NZSEE Conference, Rotorua, 2015.
• [33] Marino S., Cattari S., Lagomarsino S., Ingham J., Dizhur D., Modelling of two damaged unreinforced masonry buildings following the Canterbury earthquakes, 2016 NZSEE Conference, Christchurch, New Zealand, 1-3 April, 2016.