Üstün Yetenekli Öğrencilerin “Ben ……olsaydım” Etkinliğine Yönelik Görüşleri

Yıl 2019, Cilt: 5, 177 - 195, 14.10.2019

Derya Girgin Çavuş Şahin

Öz

Empatik düşünme anlayışına sahip olan bireyler diğer insanların yerine kendini koyarak bireylerin düşüncelerini, hislerini anlarlar. Üstün yetenekli öğrenciler yaşıtlara göre daha hızlı öğrenme yetenekleri ile kendini ifade etme, başkalarının duygu ve düşüncelerini anlama, psikolojik durumlarına yönelik çıkarımlarda bulunma gibi iletişim ve dil becerilerinde de oldukça ileri düzeydedirler. Bu araştırmanın amacı özel yetenekli öğrencilerin “Ben …… olsaydım” etkinliğine yönelik görüşlerini belirlemektir. Bu amaç çerçevesinde araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan durum çalışması yöntemi kullanılmıştır. Araştırma 2017-2018 eğitim-öğretim yılında Güney Marmara Bölgesinde bulunan bir Bilim ve Sanat Merkezinde Destek-1 Eğitimi programına devam eden 18 (9 erkek, 9 kız) üstün yetenekli öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından oluşturulan etkinlik formu kullanılmıştır. Üstün yetenekli öğrencilerden ayakkabıları, yatağı, diş fırçası, kalemi gibi kişisel eşyalarının yerine kendilerini koyarak eşyalarını konuşturmaları, duygu ve düşüncelerini ifade etmeleri istenmiştir. Üstün yetenekli öğrencilere uygulanan etkinlik verilerinin analizinde etkinlik formları birer doküman gibi incelenerek  betimsel analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Betimsel olarak analizde elde edilen veriler temalara göre doğrudan alıntılarla verilip, çıkarımda bulunup, yorumlanmıştır. Araştırma bulguları genel anlamda değerlendirildiğinde üstün yetenekli öğrencilerin bireysel eşyalarının yerine kendilerini koyarak ifade ettikleri duygu ve düşünceleri iki temel tema altında toplanmıştır. Bunlar; kullanım koşullarıyla ilgili durumlar ve duyularla ilgili durumlardır. Üstün yetenekli öğrencilerin özellikle eşyalara canlılık özelliği atfederek görme, koku alma, hissetme gibi bazı duyulara yükleme yaptıkları  görülmüştür. Araştırmada empatik düşünme becerisinin geliştirilmesi içinüstün yetenekli öğrencilere yönelik çeşitli düşünme becerileri atölyelerinin açılması, yarışma ve projelerin düzenlenmesi, empatik düşünme becerilerini ortaya koyan farklı desenlerde çalışmalar yapılması önerilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Özel yetenekli öğrenci, Etkinlik, Empatik düşünme, durum çalışması

Kaynakça

• Akkanat, H. (2004). Üstün veya özel yetenekliler. M.R. Şirin, A. Kulaksızoğlu, A. E. Bilgili.(Haz.). Üstün Yetenekli çocuklar seçilmiş makaleler kitabı içinde (s. 169 – 194). İstanbul: Çocuk Vakfı
• Ataman, A. (2004). Üstün zekâlı ve üstün özel yetenekli çocuklar. M.R. Şirin, A. Kulaksızoğlu, A. E. Bilgili (Haz.). Üstün yetenekli çocuklar seçilmiş makaleler kitabı içinde (s. 155 – 168). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları
• Ataman, A. (Ed.). (2014). Üstün zekâlılar ve üstün yetenekliler konusunda bilinmesi gerekenler. Ankara: Vize yayınları
• Aydın, O. ve Konyalıoğlu, P. (2011). 18-21 yaş grubu bireylerin genel zekâ düzeyleri ile psikolojik semptom düzeyleri arasındaki ilişki. Türk Üstün Zekâ ve Eğitim Dergisi, 1(1), 77-103
• Baker, J. A. (1995). Depression and suicidal ideation among academically talented students. Gifted Child Quarterly, 39 (4), 218–223.
• Barnett, L. & Fiscella, J. (1985). A child by any other name: A comparison of the playfulness of gifted and nongifted children. Gifted Child Quarterly, 29 (2), 61–66.
• Bellous, J, B (2001). Considering Empathy Some Preliminary Definition, http://www.mcmaster.ca/mjtm/bellous1.htm adresinden alınmıştır.
• Callard-Szulgit, R. D. (2010). Parenting and teaching the gifted. R&L Education.
• Cotton, K. (1992). Developing, Empathy In Children And Youth , Northwest Regional Educational Laboratory, https://scholar.google.com.tr/scholar?q=Developing%2C+Empathy+In+Children+And+Youth+&btnG=&hl=tr&as_sdt=0%2C5 adresinden alınmıştır.
• Çağlar, D. (2004) Üstün zekâlı çocukların özellikleri. M.R. Şirin, A. Kulaksızoğlu & A. E. Bilgili.(Haz.), Üstün Yetenekli Çocuklar Seçilmiş Makaleler Kitabı içinde (s.111–125). İstanbul: Çocuk Vakfı
• Çelik, E. & Çağdaş, A. (2010). Okul Öncesi Eğitim Öğretmenlerinin Empatik Eğilimlerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, 23-38.
• Çitil, M. (2016). Üstün yetenekli öğrencilere sunulan olumlu davranışsal destek temelli problem davranışları önleyici sınıf yönetimi uygulamaları: eylem araştırması. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çitil, M. & Ataman, A. (2018). İlköğretim çağındaki üstün yetenekli öğrencilerin davranışsal özelliklerinin eğitim ortamlarına yansıması ve ortaya çıkabilecek sorunlar. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(1), 185-231.
• Deniz, M. E. & Yılmaz, E. (2006). Üniversite öğrencilerinin duygusal zekâ ve stresle başa çıkma stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(25).
• Doğan, H., Üngüren, E., & Algür, S. (2010). Öfke ve empati ilişkisine yönelik otel zincirinde bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(3), 277-298
• Eccles, A. L., Bauman, E., & Rotenberg, K. J. (1989). Peer acceptance and self-esteem in gifted children. Journal of Social Behavior and Personality, 4(4), 401–409.Erkan, S. (2013). Örnek Grup Rehberliği Etkinlikleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık
• Gemci, H. (2012). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerine uygulanan etkili iletişim ve empatik beceri eğitiminin öğrencilerin iletişim ve empatik becerilerine etkisinin incelenme¬si. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Goleman, D. (2005). Duygusal zeka neden IQ’dan daha önemlidir? Çeviren: Banu Seçkin Yüksel, İstanbul: Varlık Yayınları
• Guba, E. G. (1981). Criteria for assessing the trustworthiness of naturalistic inquiries. Educational Technology research and development, 29(2), 75-91
• Gust-Brey, K. & Cross, T. (1999). An examination of the literature based on the suicidal behaviors of gifted students. Roeper Review, 22(1), 28–35.
• Kelly, K. R. & Colangelo, N. (1984). Academic and social self-concepts of gifted, general and special students. Exceptional Children, 50, 551–554.
• Kirk. S. A. & Gallagher, J. J. (1989). Educating exceptional children (6th Ed.). Boston: Houghton Mifflin.
• Leana –Taşcılar, M.Z. & Kanlı, E. (2014). Üstün zekâlı ve normal gelişim gösteren çocukların, mükemmeliyetçilik ve öz-saygı düzeylerinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Yıl: 2014, Cilt: 47, Sayı: 2, 1- 20
• Levent, F. (2011). Üstün Yetenekli Çocukların Hakları El Kitabı: Ana baba ve öğretmenler için. Çocuk Vakfı Yayınları. 1. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi. İstanbul.Lichtman, M. (2006). Qualitative research in education a users’ guide. ThousandOaks, CA: Sage
• Lincoln, Y. S. & Guba, E. G. (1986). But is it rigorous? Trustworthiness and authenticity in naturalistic evaluation. New Directions for Evaluation, 30, 73-84.
• Miles, M. B. and Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi: genişletilmiş bir kaynak kitap (1. Baskı). S. Akbaba Altun ve A. Ersoy (Çev. Eds). Ankara: Pegem AkademiMilli Eğitim Bakanlığı (MEB), (2016). Bilim ve Sanat Merkezi Yönergesi. https://www.mymemur.com.tr/d/file/07031350_bilsem_yonergesi.pdf adresinden alınmıştır.
• Neihart, M. (2002). Delinquency and gifted children. In M. Neihart, S. M. Reis, S. M. Robinson, & S. M. Moon (Eds.), The social and emotional development of gifted children: What do we know? (pp. 103–112). Waco, TX: Prufrock Press
• Özbay, Y. (2013). Üstün yetenekli çocuklar ve aileleri. Ankara: T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayını. PDF kitap. ISBN: 978-605-4628-54-4
• Parker, W. (1996). Psychological adjustment in mathematically gifted students. Gifted Child Quarterly, 40(3), 154–157.
• Renzulli, J. S. (1986) The Three-Ring Definition of Giftedness: A Developmental Model for Promoting Creative Productivity. In R .J. Sternberg ve J. E. Davidson (Eds.),Conceptions of Giftedness. New York: Cambridge University Press.
• Salovey, P. & Mayer, J. D. (1990). “Emotional İntelligence Imagination”, Cognition and Personality, 9, s. 185- 211.
• Salovey, P. & Mayer, J. D. (1997). “What is Emotional Intelligence?” In P. Salovey & D. Sluyter (Eds.), Emotional Development and Emotional Intelligence: Implications for Educators, New York: Basic Books, Pp.3-31.
• Shenton, A. K. (2004). Strategies for ensuring trustworthiness in qualitative research projects. Education for information, 22(2), 63-75.
• Silverman, L. K. (1994). The moral sensitivity of gifted children and the evolution of society. Roeper Review, 17(2), 110–115.
• Stake, R. R. (2005). Case studies. In N. K. Denzin & Y. S. Lincoln (Eds.), The SAGE handbook of qualitative research (Third edition). London: Sage.
• Stein, S. J. & Book, H. (2010). The EQ edge: Emotional İntelligence and Your Success (Vol. 25). John Wiley & Sons
• Strauss, A. L. and Corbin, J. (1990). Basic of qualitative research: grounded theory producers and techniques. Newbury Park, CA: Sage.
• Sumreungwong, U. (2003). Preservice elementary teachers’ attitudes toward the characteristics and needs of gifted children. Unpublished doctoral dissertation. University of Northern Colorado, Greeley, Colorado.
• Suveren, S. (2006). Anasınıfına devam eden çocuklar arasından üstün yetenekli olanların belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Şahin, M. & Akbaba, S. (2010). İlköğretim okullarında zorbacı davranışların azaltılma¬sına yönelik empati eğitim programının etkisinin araştırılması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(1).
• Tillier, W. (1999). A brief overview Dabrowski’s theory of positive disintegration and its relevance for the gifted. http//uscrs. net/~ cgy.btillier/gifted - positi¬vedisintegration.com adresinden alınmıştır.
• Uzun, M. (2004). Üstün yetenekli çocuklar el kitabı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları
• Winner, E. (1996). Gifted children: Myths and realities. New York, NY: Basic Books Year Perspective”, Journal for the Education of Gifted, 23(1), 3-54.
• Yıldırım, A. & Şimşek, A. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları
• Yılmaz Y. A. (2003). Empati eğitim programının ilköğretim öğrencilerinin empatik beceri¬lerine etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara).
• Yin, R. K. (2003). Case study research design and methods (3. Baskı). London: Sage Publications.
• Yüksel, M. (2006). Duygusal zeka ve performans ilişkisi: Birçok firmada uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.