Investigation of Pre-School Teacher Candidates' Gender Roles in Terms of Self Efficacy Beliefs

Yıl 2021, Cilt: 41 Sayı: 1, 91 - 113, 26.04.2021

Şeyma Bilgiz Öztürk Aslı Balcı İsmail Ay

Öz

This research was conducted to examine the self-efficacy beliefs of preschool teacher candidates regarding their gender roles and professions. In this study, relational search model was used. The study group of this study was consisted of 670 pre-service teacher candidates who are studying in the Education Faculty Pre-school Education Program at Atatürk University, Gazi University, Kafkas University and Yüzüncü Yıl University. In the study, "Gender Roles Attitude Scale" developed by Zeyneloglu and Terzioğlu (2011) to determine the gender roles of prospective teachers andm“Self-efficacy beliefs scale of preschool teachers" developed by Tepe and Demir (2012) were used as datac ollection tools. In addition, the "Personal Information Form" prepared by the researchers was used to determine the demographic information of the teacher candidates. The analysis results showed that of the research, it has been found that the equality gender role was an important factor in the self-efficacy belief towards preschool teacher, not the feminine or masculine gender roles.

Anahtar Kelimeler

Preschool teacher candidates, Gender roles, Self efficacy belief

Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Öz Yeterlik İnançlarının Toplumsal Cinsiyet Rolleri Açısından İncelenmesi

Öz

Bu araştırma okul öncesi öğretmen adaylarının sahip oldukları toplumsal cinsiyet rolleri ile mesleklerine yönelik öz yeterlik inançlarını incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma ilişkisel tarama modeli ile yapılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Atatürk Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, Kafkas Üniversitesi ve Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Eğitimi Programı’nda öğrenim gören 670 öğretmen adayı oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak öğretmen adaylarının toplumsal cinsiyet rollerini belirlemek için Zeyneloğlu ve Terzioğlu (2011), tarafından geliştirilen “Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği”, öz yeterlik inançlarını belirlemek için Tepe ve Demir (2012), tarafından geliştirilen “Okulöncesi Öğretmenlerinin Öz-Yeterlik İnançları Ölçeği” kullanılmıştır. Ayrıca öğretmen adaylarının demografik bilgilerini belirlemek için araştırmacılar tarafından hazırlanan “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda okul öncesi öğretmenliğine yönelik öz yeterlik inancında kadınsı veya erkeksi cinsiyet rollerinin değil eşitlikçi cinsiyet rolünün önemli bir etken olduğu bulgusuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi öğretmen adayı, Öz yeterlik inançları, Toplumsal cinsiyet rolleri

Kaynakça

• Abdalla, I. A. (1995). Sex, sex-role self-concepts and career decision-making selfefficacy among Arab students. Social Behavior and Personality, 23(4), 389-401.
• Adelodun, G. A. ve Asiru, A. B. (2015). Academic self-efficacy and gender as determinants of performance in english discourse writing among high achievıng students in ibadan, Oyo State. European Scientific Journal, 11(28), 1857 – 7881.
• Akbaş, A. ve Çelikkaleli, Ö. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimi özyeterlik inançlarının cinsiyet, öğrenim türü ve üniversitelerine göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 98–110.
• Akın, A. (2007). Toplumsal cinsiyet (gender) ayırımcılığı ve sağlık. Toplum Hekimliği Bülteni, 26(2), 1-9.
• Akman, B., Taşkın, N., Özden, Z., Okyay, O. ve Cortu, F. (2014). Parents’ views on the appointment of male teachers in Turkish pre-schools. Education as Change, 18(1), 21-32.
• Aktağ, I. ve Walter, J. (2005). Öğretmen adaylarının mesleki yeterlilik duygusu. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(4), 127-131.
• Balcı, A. (2015). Öğretmen ve öğretmen adaylarının eğitim inançları ile özyeterlik inançlarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Balcı, A. ve Küçükoğlu, A. (2019). Okul öncesi öğretmen ve öğretmen adaylarının eğitim inançları ve özyeterlik inançları üzerine bir inceleme. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(3), 1123-1140.
• Bandura, A. (1993). Perceived self-efficacy in cognitive development and functioning. Educational Psychologist, 28(2), 117-148.
• Bandura, A. (1994). Self-efficacy. In V. S. Ramachaudran (Ed.). Encyclopedia of human behavior (Vol. 4, pp. 71-81). New York: Academic Press. (Reprinted in H. Friedman [Ed.], Encyclopedia of mental health. San Diego: Academic Press, 1998).
• Başer, N., Günhan, B. C. ve Yavuz G. (2005, Eylül). İlköğretim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerin öğretmen yeterlik algılarının karşılaştırılması üzerine bir araştırma. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi’nde sunulan bildiri, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Bem, S. L. ve Lenny, E. (1976). Sex-typing and avoidance of cross-sex behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 33, 48-54.
• Berkant, G. H. (2017). Öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik algılarının incelenmesi. Journal of Educational Reflections, 1(2), 1-17.
• Bleicher, R. E. (2010). Revisiting the stebi-b: Measuring self-efficacy in preservice elementary teachers. School Science and Mathematics, 104(8), 383-391.
• Buchanan, T. ve Selmon, N. (2008). Race and gender differences in self-efficacy: Assessing the role of gender role attitudes and family background. Sex Roles, 58(11-12), 822-836.
• Choi, N. (2004). Sex-role group differences in specific, academic and general self-efficacy. The Journal of Psychology: Interdisciplinary and Applied, 138(2), 149-159.
• Christie, V. ve Segrin, C. (1998). The influence of self-efficacy and of gender on the performance of social and nonsocial tasks. Journal of Applied Communication Research, 26(4), 374-389.
• Çapri, B. ve Çelikkaleli, Ö. (2008). Öğretmen adaylarının öğretmenliğe ilişkin tutum ve mesleki yeterlik inançlarının cinsiyet, program ve fakültelerine göre incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 33-53.
• Derman, A. (2007). Kimya öğretmeni adaylarının özyeterlik algıları ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Dimitrovsky, L., Singer, J. ve Yinon, Y. (1989). Masculine and feminine traits: Their relation to suitedness for and success in training for traditionally masculine and feminine army functions. Journal of Personality & Social Psychology, 57(5), 839- 847.
• Dökmen, Z. (2004). Toplumsal cinsiyet, sosyal psikolojik açıklamalar. İstanbul: Sistem.
• Eti, İ. ve Dikici Sığırtmaç, A. (2012, Mayıs). Okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmenlik öz-yeterlik algılarının incelenmesi. IV. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi’nde sunulan sözlü bildiri, İstanbul.
• Fu, C. ve Li, K. (2010). Learning experiences of male pre-service preschool teachers in Taiwan. New Horizons in Education, 58(2), 34-42.
• Gömleksi̇z, M. N. ve Serhatlıoğlu, B. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin öz-yeterlik inançlarına ilişkin görüşleri. Electronic Turkish Studies, 8(7), 201-221.
• Hackett, G. (1985). Role of mathematics self-efficacy in the choice of math-related majors of college women and men: A path analysis. Journal of Counseling Psychology, 32(1), 47-56.
• Hackett, G. (1995). Self-efficacy in career choice and development. In A. Bandura (Eds.). Self-efficacy in changing societies (pp. 232-258). New York: Cambridge University Press.
• Hackett, G. ve Betz, N. E. (1995). Self-efficacy and career choice and development. In Self-efficacy, adaptation, and adjustment (pp. 249-280). Springer, Boston, MA.
• Hedlin, M. ve Åberg, M. (2013). The call for more male preschool teachers: Echoed and questioned by Swedish student teachers. Early Child Development and Care, 183(1), 149-162.
• Hoy, W. A. (2015). Eğitim psikolojisi (D. Özen, çev.). İstanbul: Kaknüs.
• Huffman, A. H., Whetten, J. ve Huffman, W. H. (2013). Using technology in higher education: The influence of gender roles on technology self-efficacy. Computers in Human Behavior, 29(4), 1779-1786.
• Karaduman, M. A. (2011). Pre-service teachers’ attitudes towards the professıon of early childhood education in terms of sex and gender role. (Unpublished master’s thesis), University of Mıddle East Technical University, Ankara.
• Karahan, E. (2003). Öğretmen adaylarının öğretmenlik tutumları açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kaya, F. Ş. (2016). Üniversite öğrencilerinin girişimci öz yeterlilik düzeyleri ile toplumsal cinsiyet algısı ilişkisinin incelenmesi. Eurasian Academy of Sciences Social Sciences Journal, 1, 396-408.
• Kaya, F. Ş. ve Uysal, V. (2015). Günümüzde dindarlık ve toplumsal cinsiyet rolü algıları üstüne bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(36), 646-662.
• Kızıltaş, E., Halmatov, M. ve Sarıçam, H. (2012). Okul öncesi öğretmenliği öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları (Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Örneği). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 173-189.
• Kiremit, H. Ö. (2006). Fen bilgisi öğretmenliği öğrencilerinin biyoloji ile ilgili özyeterlik inançlarının karşılaştırılması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Kurt, H. ve Ekici, G. (2012). Sınıf yönetimi dersinin biyoloji öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik algı düzeyine etkisi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 343-354.
• Lapan, R. T. ve Jingeleski, J. (1992). Circumscribing vocational aspirations in junior high school. Journal of Counseling Psychology, 39(1), 81-90.
• Lyn Bell A. (2002). A gender role-focused self-efficacy approach to an undergraduate careerdecision-making course. (Unpublished Doctoral Dissertation) The University of Georgia, Athens.
• Mueller, S. L. ve Dato-On, M.C. (2007). Gender-role orientation as a determinant of entrepreneurial self-efficacy. Journal of Developmental Entrepreneurship, 13(1), 3-20.
• Nevill, D. D. ve Schlecker, D. I. (1988). The relation of self-efficacy and assertiveness to willingness to engage in traditional/nontraditional career activities. Psychology of Women Quarterly, 12(1), 91-98.
• Oğuz, A. ve Topkaya, N. (2008). Ortaöğretim alan öğretmenliği öğrencilerinin öğretmen özyeterlik inançları ile öğretmenliğe ilişkin tutumları. Akademik Bakış: Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, 14, 1-20.
• Önder, Ö. R., Yalçın, A. S. ve Göktaş, B. (2013). Sağlık kurumları yöneticiliği bölümü öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1), 55-78.
• Özdemir, M. S. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretim sürecine ilişkin özyeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 14(54), 277-306.
• Özpulat, F. (2016). Üniversite öğrencilerinin öz-yeterlilik düzeyi ile toplumsal cinsiyet algısı ilişkisi: Beyşehir örneği. Journal of Human Sciences, 13(1), 1222-1232.
• Özyürek, R. (2013). Kariyer ve psikolojik danışmanlığın kuramları. çocuk ve ergenler için kariyer rehberliği uygulamaları. Ankara: Nobel.
• Pajares, F. (2002). Gender and perceived self-efficacy in self-regulated learning. Theory into practice, 41(2), 116-125.
• Ramaci, T., Pellerone, M., Ledda, C., Presti, G., Squatrito, V. ve Rapisarda, V. (2017). Gender stereotypes in occupational choice: a cross-sectional study on a group of Italian adolescents. Psychology Research and Behavior Management, 10, 109.
• Rath, S. ve Mishra, A. (2013). Gender-role perception and employment status in the self-efficacy of women. European Journal of Sustainable Development, 2(3), 57-57.
• Robins, C. J. (1986). Sex role perceptions and social anxiety in opposite-sex and samesex situations. Sex Roles, 14(7-8), 383-395.
• Rose, A. J. ve Montemayor, R. (1994). The relationship between gender role orientation and perceived self-competency in male and female adolescents. Sex Roles, 31(9- 10), 579-595.
• Sarı, Ö. (2011). Toplumsal cinsiyet ve mesleki rol ilişkisi: Hemşirelik bölümünde okuyan erkek öğrenciler örneği. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 493-504.
• Sawari, S. S. ve Mansor, N. (2013). A study of student’s general self-efficacy related to gender differences. International Journal of Informative & Futuristic Research, 1(4), 62-67.
• Selçuk, F. Ü. ve Erdem Tuzlukaya, Ş. (2013). Toplumsal cinsiyet içinde çalışma yaşamı ve kadın. L. Gültekin, G. Güneş, C. Ertung, ve A. Şimşek (Ed.). Ankara: Atılım Üniversitesi.
• Siyez, D. M. ve Belkıs, Ö. Üniversite öğrencilerinde kariyer iyimserliği ve uyumluluğu ile toplumsal cinsiyet algısı arasındaki ilişki. Journal of Research in Education and Teaching, 5(4), 279-285.
• Siyez, D. M. ve Yusupu, R. (2015). Üniversite öğrencilerinde kariyer uyumluluğu ve kariyer iyimserliğinin cinsiyet rolü değişkenine göre incelenmesi. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 17(1), 78-88.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics (5th ed.). Boston: Allynand Bacon.
• Tarhan, S., Çetin Gündüz, H. ve Kılıç, Z. (2014). Cinsiyet kalıp yargılarının aşılmasında psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri. S. Doğan (Ed.). Benim madam curie’m eğitici el kitabı. Ankara: MG Yapım, Ajans, Halkla İlişkiler.
• Tzuriel, D. (1984). Sex role typing and ego identity in Israeli oriental and western adolescents. Journal of Personality and Social Psychology, 46, 440-457.
• Williams, J. W. (2014). Gender differences in school children’s self-efficacy beliefs: Students’ and teachers’ perspectives. Educational Research and Reviews, 9(3), 75-82.
• Yavuz, D. (2009). Öğretmen adaylarının öz-yeterlik algıları ve üstbilişsel farkındalıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Zeyneloğlu, S. (2008). Ankara’da hemşirelik öğrenimi gören üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Zeyneloğlu, S. ve Terzioğlu, F. (2011). Toplumsal cinsiyet rolleri tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve psikometrik özellikleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(40), 409-420.