Johann Friedrich Herbart’ın Eğitimde Özgürlük Düşüncesi

Yıl 2021, Cilt: 41 Sayı: 1, 221 - 249, 26.04.2021

Özgün Şerif Sağdıç

Öz

Fransız Devrimi’nden sonra Alman Aydınlanması’nın (Aufklärung) yeniden yorumlanması sürecinde Bildung kavramını anlamlandırma çabaları, öğretim ve eğitimi birbirini tamamlayacak biçimde ele alıp aralarındaki ilişkiyi gündeme getiren düşünürlerin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Bu düşünürler içerisinde Königsberg Üniversitesinden Immanuel Kant’ın kürsüsünün ardılı olan Johann Friedrich Herbart, eğitimdeki açılımını bilimsel temeller üzerine kurma yolunda ilerlemiştir. Herbart, eğitimde özgürlük problemine, çocuğun ne ölçüde sınırlandırılacağı, kendi seçimlerini nasıl yapabileceği ve nasıl bir sosyal etkileşim içinde olması gerektiği sorularına getirdiği yaklaşımlarla bir arada çözüm geliştirmeye çalışmıştır. Bu makalede, Herbart’ın yaşam öyküsü düşünsel ikliminin gelişimi bağlamında ele alınmış, belirtilen sorunlar kapsamında görüşlerinin bazı kritik noktalarına işaret edilmiş ve eğitim tarihindeki yerinden söz edilmiştir. Fikirsel etkileşimde bulunduğu bazı düşünürlerle ve liberal eğitim anlayışıyla görüşleri kıyaslanarak eğitimdeki özgürlük alanında düşünceleri ortaya çıkarılmıştır. Bu çerçevede yapılan değerlendirmelerle Herbart pedagojisinin eşitlikçi ve çocuğun özgür bir birey olarak yetiştirilmesini hedefleyen eğitim oluşumlarına kaynaklık ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Nitel bir araştırma olan bu çalışmada doküman analizi yöntemine başvurulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bildung, Pedagoji, Çocuğun özgürlüğü, Eğitici öğretim, Johann Friedrich Herbart

Kaynakça

• 1. Asmus, V. W. (1961). Der Junge Herbart I. Paedagogica Historica, 1(1), 9-38.
• 2. Asmus, V. W. (1961). Der Junge Herbart II. Paedagogica Historica, 1(2), 348-387.
• 3. Ata, B. (2015). Fichte'nin Eğitim Üzerine Düşünceleri ve Türkiye'deki Yansımaları. Ankara: Pegem Akademi.
• 4. Aytaç, H. K. (1971). Die Schulreformen und die Demokratisierung des Schulafbaus in England, Schweden, Frankreich und Bundesrepublik Deutschland. Retrieved from https://dspace.ankara.edu.tr/
• 5. Benner, D. (1993). Die Pädagogik Herbarts. Eine problemgeschichtliche Einführung in die Systematik neuzeitlicher Pädagogik. München: Juventa Verlag.
• 6. Berg, B. L., & Lune, H. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (Çev. Aydın, H.). Eğitim Yayınevi: Konya. (Orijinal çalışmanın yayın tarihi, 1989).
• 7. Bökeoğlu, Ö. Ç. (2018). Nitel Araştırma ve Veri Analizi. [PowerPoint slides] https://acikders.ankara.edu.tr/course/view.php?id=3114 adresinden erişilmiştir.
• 8. Chambliss, J. J. (1996). Herbart, Johann Friedrich. In J. J. Chambliss (Ed.), Philosophy of education: An encyclopedia (ss. 258-260). New York & London: Garland Publishing.
• 9. Fichte, J. G. (1938). Fichte’nin Hitabeleri (Çev. Balaban, M.R.). İzmir: Dereli Matbaası. (Orijinal çalışmanın yayın tarihi, 1808).
• 10. Graves, F. P. (1912). Great educators of three centuries: Their work and its influence on modern education. New York: The Macmillan Company.
• 11. Herbart, J. F. (1887a). Sämtliche Werke in chronologischer Reihenfolge. Hrsg. von Kehrbach, O. Flügel und T. Fritsch. Langensalza: Beyer & Mann.
• 12. Herbart, J. F. (1959). Allgemeine Pädagogik: Aus dem Zweck der Erziehung abgeleitet. Mit Vorwort von Herman Nohl. Weinheim: Beltz.
• 13. Herbart, J. F. (1984). Umriss pädagogischer Vorlesungen. Padeborn: Ferdinand Schöningh.
• 14. Jaspers K. (1965). The Origin and Goal of History (Çev. Bullock, M.). Macssachusetts: Yale University Press. (Orijinal çalışmanın yayın tarihi, 1949).
• 15. Kant, I. (2013). Eğitim üzerine (Çev. Aydoğan, A.). İstanbul: Say Yayınları. (Orijinal çalışmanın yayın tarihi, 1803).
• 16. Kimball, B. A. (1996). Liberal Education. In J. J. Chambliss (Ed.), Philosophy of education: An encyclopedia (ss.351-355). New York & London: Garland Publishing.
• 17. Nohl, H. (1958). Der lebendige Herbart. In Erziehergestalten (ss. 51-59). Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.
• 18. Reddie, C. (1900). Abbotsholme. London: George Allen.
• 19. Rousseau, J. J. (1979). Emile or on Education (Çev. Bloom, A.). New York: Basic. (Orijinal çalışmanın yayın tarihi, 1762).
• 20. Vazquez, K. G. (2015). Science de l'éducation und Wege professioneller Lehrerbildung. Bad Heilbrunn: Verlag Julius Klinkhardt.
• 21. Weiss, G. (1926). Joh. Friedrich Herbart. Deutsche Blätter für erziehenden Unterricht, 53(13), 89-94. Retrieved from https://goobiweb.bbf.dipf.de/