Ortaokul Türkçe Derslerinde Yansıtıcı Düşünme Becerisinin Geliştirilmesine Yönelik Öğretmenlerin Görüş ve Uygulamaları

Yıl 2021, Cilt: 41 Sayı: 1, 497 - 524, 26.04.2021

Cafer Çarkıt , Yasin İplik

Öz

Bu çalışmanın amacı yansıtıcı düşünme becerisinin öğretim sürecine yönelik Türkçe öğretmenlerinin görüş ve uygulamalarını belirlemektir. Böylelikle hem üst düzey düşünme hem de günlük yaşam becerisi olarak görülen yansıtıcı düşünme becerisinin Türkçe derslerindeki öğretim süreci hakkında derinlemesine bilgi edinme ve bu sürecin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu çerçevede çalışmada nitel araştırma yaklaşımına başvurulmuş ve çalışma nitel durum çalışması olarak desenlenmiştir. Kullanılan yönteme bağlı olarak araştırma sürecinde bir çalışma grubu oluşturulmuştur. İlgili çalışma grubu Gaziantep ili merkez ilçelerde bulunan devlet okullarında görev yapan 14 Türkçe öğretmeninden oluşmaktadır. Çalışmanın verileri nitel veri toplama yöntemlerinden görüşme yöntemi ile toplanmıştır. Bu anlamda araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen veriler nitel veri analizi yöntemlerinden içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırmada öğretmenlerin yansıtıcı düşünme becerisini bilgi transferi, farkındalık kazanma ve değerlendirme becerileri açısından önemli gördükleri; bu becerinin öğretimi noktasında ders kitaplarını yetersiz buldukları belirlenmiştir. Bununla birlikte katılımcı öğretmenlerin büyük bir bölümünün derslerde doğrudan yansıtıcı düşünme becerisinin öğretimine yönelik uygulamalar gerçekleştirmedikleri ve bu konuda teknolojiden yararlanmadıkları tespit edilmiştir. Aynı şekilde yansıtıcı düşünme becerisinin ölçme değerlendirilmesi konusunda öğretmenlerin bilgi ve deneyim eksiklikleri olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

yansıtıcı düşünme, Türkçe dersi, öğretmen, görüş, uygulama

Kaynakça

• Aytaçlı, B. (2003). Durum çalışmasına ayrıntılı bir bakış. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1), 1- 9.
• Baş, G. ve Beyhan, Ö. (2012). İngilizce dersinde yansıtıcı düşünme etkinliklerinin öğrencilerin akademik başarılarına ve derse yönelik tutumlarına etkisi. Amasya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 128-142.
• Boud, D. (2001). Using journal writing to enhance reflective practice. New Directions for Adult and Continuing Education, 90, 9-18.
• Colton, A. B. & Sparks-Langer, G. M. (1993). A conceptual framework to guide the development of teacher reflection and decision making. Journal of Teacher Education, 44(1) 45-54.
• Cruickshank D.R., Bainer D.L. & Metcalf, K.K. (1995), The Act of teaching. USA: McGrawHill.
• Cunningham, A. (2002). Using digital video tools to promote reflective practice. In Society for Information Technology & Teacher Education International Conference (pp.551-553). Association for the Advancement of Computing in Education (AACE).
• Çarkıt, C. (2019). 2018 Türkçe dersi öğretim programı bağlamında hazırlanan ortaokul Türkçe ders kitaplarına yönelik öğretmen görüşleri. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(17), 22-34.
• Çarkıt, C. (2020). Reflective thinking in Turkish language education. Elementary Education Online, 19(2), 1078-1090.
• Dalgıç, G. (2011). Okul yöneticilerinin yansıtıcı düşünme beceri ve uygulamalarının incelenmesi: İstanbul ve Kopenhag örneği (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Demissie, F. (2015). Promoting student teachers' reflective thinking through a philosophical community of enquiry approach. Australian Journal of Teacher Education, 40(12), 1-13.
• Dervent, F. (2015). The effect of reflective thinking on the teaching practices of preservice physical education teachers. Issues in Educational Research, 25(3), 260-275.
• Elmalı, Ş. ve Kıyıcı F. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimleri ve yansıtıcı düşünmeye ilişkin düşünceleri. İlköğretim Online, 17(3), 1706-1718.
• Flyvbjerg, B. (2006). Five misunderstandings about case-study research. Qualitative Inquiry, 12(2), 219-245.
• Gipe, J. P. & Richards, J. C. (1992). Reflective thinking and growth in novices' teaching abilities. The Journal of Educational Research, 86(1), 52-57.
• Göçer, A. (2014). Türkçe eğitiminde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi.
• Güneş, F. (2012). Öğrencilerin düşünme becerilerini geliştirme. TÜBAR, XXXII, 127-146.
• Hancock, D. R. & Algozzine, B. (2006). Doing case study research: A practical guide for begining researchers. New York: Teachers College Press.
• Karadağ, M. (2010). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme düzeylerinin incelenmesi (Şanlıurfa ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Koçak, A. & Arun, Ö. (2006). İçerik analizi çalışmalarında örneklem sorunu. Selçuk İletişim, 4(3), 21- 28.
• Kosslyn, S. M. (2005). Reflective thinking and mental imagery: A perspective on the development of posttraumatic stress disorder. Development and Psychopathology, 17(3), 851-863.
• Köksal, N. & Demirel, Ö. (2008). Yansıtıcı düşünmenin öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulamalarına katkıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 189-203.
• Krippendorff, K. (1980) Content analysis: An introduction to is methodology. Sage, Beverly Hills.
• Levin, B. B. & Camp, J. S. (2002). Reflection as the foundation for e portfolios. Proceedings Society for Information Technology & Teacher Education International Conference. http://www.aace.org/conf/site/pt3/paper_3008_455.pdf
• Linn, R. L. & Gronlund, N. E. (1995). Measurement assessment in teaching (7. edt). NJ: Prentice-Hall
• Loughran, J. J. (2002). Effective reflective practice: In search of meaning in learning about teaching. Journal of teacher education, 53(1), 33-43.
• McCollum, S. (2002). Reflection: A key for effective teaching. Teaching Elementary Physical Education, 13(6), 6- 7.
• McMillan, J. H. (2007). Classroom assessment: Principles and practise for effective standards-based instruction (4. edt). USA: Pearson.
• MEB (2019). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 1,2,3,4,5,6,7 ve 8. sınıflar). Ankara: MEB Yayınları.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). Sage Publications, Inc.
• Osterman, K. F. (1990). Reflective practice: A new agenda for education. Education and Urban Society, 22(2), 133-152.
• Ören, Z., Konuk, S., Sefer, A., & Sarıtaş, H. (2017). Ortaokul Türkçe öğretim programlarındaki metin türleri ile PISA’daki metin türlerinin karşılaştırılması. In EJER IV. Internatıonal Eurasıan Educatıonal Research Congress Bildiri Kitabı (s.s. 275-280).
• Paker, T. (2015). Durum çalışması. F. N. Seggie & Y. Bayyurt (Edt), Nitel araştırma: Yöntem teknik analiz ve yaklaşımları (119-134). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Publication.
• Pollard, A. & Tann, S (1999). Reflective teaching in the primary school: A handbook for the classroom. (3rd ed.). London: Cassell Education.
• Rudney, G. L. & Guillaume, A. M. (1990). Reflective teaching for student teachers. The Teacher Educator, 25(3), 13-20.
• Sarıkaya, B. (2019). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki (5, 6, 7 ve 8. sınıf) etkinliklerin değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 64, 563-580.
• Sarıtepeci̇, M. (2017). An experimental study on the investigation of the effect of digital storytelling on reflective thinking ability at middle school level. Bartın University Journal of Faculty of Education, 6(3), 1367-1384.
• Sparks-Langer, G. M., Simmons, J. M., Pasch, M., Colton, A., & Starko, A. (1990). Reflective pedagogical thinking: How can we promote it and measure it? Journal of Teacher Education, 41(5), 23-32.
• Taggart, G.L. & Wilson, A.P. (2005). Promoting reflective thinking in teachers: 50 action strategies. California: Corwin Press.
• Temizkan, M. (2014). Ortaokul Türkçe ders kitaplarının Türkçe dersi öğretim programındaki temel beceriler açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(1), 49-72.
• Trumbull, D. & Slack, M. J. (1991). Learning to ask, listen, and analyze: Using structured interviewing assignments to develop reflection in preservice science teachers. International Journal of Science Education, 13(2), 129-142.
• Ünver, G. (2003). Yansıtıcı düşünme. Ankara: Pegem Akademi.
• Valli, L. (1997). Listening to other voices: A description of teacher reflection in the United States. Peabody Journal of Education, 72(1), 67-88.
• Yang, S. H. (2009). Using blogs to enhance critical reflection and community of practice. Educational Technology and Society, 12(2), 11-21.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Basım). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yin, R.K. (2012). Aplications of case study research (3. Edt). USA: SAGE Puplications.
• Zeichner, K. M. & Liston, D. (1985). Varieties of discourse in supervisory conferences. Teaching and Teacher Education, 1(2), 155-174.
• Zeichner, K. M. (1983). Alternative paradigms of teacher education. Journal of Teacher Education, 34(3), 3-9.
• Zeichner, K. M., & Liston, D. P. (2013). Reflective teaching: An introduction. Routledge.
• Zubizarreta, J. (2009). The learning portfolio: Reflective practice for improving student learning. John Wiley & Sons.