Erzurum’da Görev Yapan Öğretmenlerin Memnuniyet Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt 41, Sayı 2, 911 - 954, 26.08.2021

Salih KAYGUSUZ Yasemin KURTLU Ömer Faruk PALA Esengül TAN HATUN

https://doi.org/10.17152/gefad.860850

Öz

Bu araştırmanın amacı, Erzurum merkez ve çevre ilçelerinde Millî Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda görev yapan öğretmenlerin memnuniyet düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda öğretmenlerin; görev yaptıkları ilçeye, okul türüne, hizmet yıllarına, cinsiyetlerine, eğitim durumlarına ve alanlarına göre memnuniyet düzeyleri arasında bir farklılık var mıdır?” soruları cevaplanmıştır. Nicel bir yaklaşımla tarama yöntemine göre yürütülen araştırmanın örneklemini, Erzurum merkez ve çevre ilçelerinde görev yapan 4.471 öğretmen oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen 60 madde ve beş alt boyuttan oluşan “Öğretmen Memnuniyeti Anketi” kullanılmıştır. Ankette elde edilen sonuçlara göre öğretmenlerin görev yapılan ilçe, okul türü, hizmet yılı, cinsiyet, eğitim durumu ve alanlarına göre memnuniyet düzeyleri arasında anlamlı farklılıklar olduğu belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarından hareketle öğretmenlerin memnuniyet düzeylerinin düşük ve yüksek oluş nedenlerinin nitel çalışmalarla derinlemesine araştırılabileceği ve mesleğe yeni başlayan öğretmenlerin memnuniyet düzeylerinin düşük olma nedenlerinin farklı araştırmalarda ele alınabileceği önerilerinde bulunulmuştur. Ayrıca fiziki koşullar, sosyal, kültürel ve sportif faaliyetler konusunda öğretmenlerin memnuniyet düzeylerinin artırılması için çalışmalar yapılabileceği önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Memnuniyet, Motivasyon, İş tatmini, İş doyumu, Öğretmen memnuniyeti, Eğitimin niteliği

Kaynakça

• Aşkar, P., Erden, M., (1987). Öğretmen adaylarının mesleğe yönelik tutumları. Çağdaş Eğitim Dergisi, (121), s. 8-11.
• Bogler, R., (2002). Two profiles of school teachers: A discriminant analysis of job satisfaction. Teaching and Teacher Education, 18(6), s. 665-673.
• Büyükgöze, H., & Özdemir, M. (2017). Examining job satisfaction and teacher performance within affective events theory. İnönü University Journal of the Faculty of Education, 18(1), pp. 311-325.
• Castillo, J. X., Conklin, E.A., Cano,, J., (1999). Job satisfaction of OHIO agricultural education teachers. Journal of Agricultural Education, 40(2), pp.19-27.
• Costales, A. F., Riaño, X. A. G., (2018). Satisfaction degree of English teachers of preschool and primary education in the principality of Asturias. Aula Abierta, 47(4), 463-470. DOI: https://doi.org/10.17811/rifie.47.4.2018.463-470
• Çetinkanat, C., (2000). Örgütlerde güdülenme ve iş doyumu. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çevik, A., & Köse A. (2017). Öğretmenlerin okul kültürü algıları ile motivasyonları arasındaki ilişkinin incelemesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(2), 996-1014. https://app.trdizin.gov.tr/publication/paper/detail/TWpRMU5UZzNOdz09 adresinden edinilmiştir.
• Demirel, F., (2006). Sınıf öğretmenlerinin iş doyum düzeyleri (Denizli ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Ana Bilim Dalı Sınıf Öğretmenliği Bilim Dalı.
• Demirtaş, Z., (2010). Teachers’ job satisfaction levels. Procedia Social and Behavioral Sciences, 9, 1069-1073. DOI: 10.1016/j.sbspro.2010.12.287
• Doğan, S., Karataş, A., (2011). Örgütsel etiğin çalışan memnuniyetine etkisi üzerine bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 37, 1-40.
• Duman, C., (2006). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan coğrafya öğretmenlerinin iş tatmini. Yayımlanmamış yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Ortaöğretim Sosyal Alanlar Ana Bilim Dalı, Coğrafya Öğretmenliği bilim Dalı.
• Evans, L. (1997). Addressing problems of conceptualization and construct validity in researching teachers’ job satisfaction. Educational Research, 39(3), 319-331. Doi:10.1080/0013188970390307
• Evran, A., (2011). Devlet ve özel ilköğretim okullarında çalışan 4 ve 5. Sınıf öğretmenlerinin iş memnuniyeti ve benlik algısı düzeylerinin karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Ana Bilim Dalı Endüstri ve Örgüt Psikolojisi Programı.
• Genç, T., (1990). Kamu yönetiminde çalışanların morali. Türk İdare Dergisi, 388.
• Gökçe, R. (2005). Birinci sınıf tatil köyünde performans değerlemenin iş görenlerin iş doyumuna etkisi üzerine bir uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Griffin, D. K. (2010). A survey of Bahamian and Jamaican teachers' level of motivation and job satisfaction. Journal of Invitational Theory and Practice, 16, pp. 57-77.
• Hackman, J.R., Oldham, G.R., (1975). Development of the job diagnostic survey. Journal of Applied Psychology. 16, 159-170.
• Kalhotra, S. K., (2012). A study of job satisfaction of primary and secondary school teachers. Golden Research Thoughts, 1(11), pp.1-4.
• Karakaya Çiçek, H., & Çoruk, A. (2017). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin okul yaşam kalitesi algıları ile iş doyumu algıları arasındaki ilişki. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 750-761, http://dx.doi.org/10.14582/DUZGEF.1838.
• Karasar, N., (2015). Bilimsel araştırma yöntemi. (28.baskı), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kavcar, C. (1987). Yüksek öğretmen okulunun öğretmen yetiştirmedeki yeri, Öğretmen Yetiştiren Yükseköğretim Kurumlarının Dünü-Bugünü-Geleceği Sempozyumu. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim, Gazi Mesleki Eğitim, Teknik Eğitim Fakültesi, Ankara.
• Kılıç, Ö.S., (2011). İlköğretim okullarında görev yapan okul müdürü ve öğretmenlerin iş doyumu (Tokat ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Ekonomisi Bilim Dalı.
• Kim, I., Loadman, W.E., (1994). Predicting teacher JOD satisfaction. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED383707.pdf adresinden 18.08.2020 tarihinde alıntılanmıştır.
• Kuruüzüm, A., Çelik, N. (2005). İkinci mertebe faktör modeli ile öğretmen iş doyumunu belirleyen faktörlerin analizi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, s.137-146.
• Küçük, F., (2007). Çalışanların işe güdülenmesinde Herzberg’in motivasyon-hijyen faktörlerinin önemi: Belediye çalışanlarına yönelik bir uygulama. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 44 (511), s. 75-94.
• Mackenzie, N., (2007). Teacher morale: More complex than we think?. The Australian Educational Researcher, 34(1), pp. 89-104.
• Mbua, F. N., (2003). Educational administration: Theory and practice. Limbe, South West Province, Cameroon: Design House.
• Morgan, M., & O'Leary, M. (2004). A study of factors associated with the job satisfaction of beginning teachers. The Irish Journal of Education/Iris Eireannach an Oideachais, 35, pp.73-86. http://www.jstor.com/stable/30077496
• Mullins, L.J., (1996). Management and organizational behaviour. (Fourth ed), London: Pitmon Publishing.
• Özdemir, M., Civelek, Ş., Çetin, Y. E., Karapınar, N., & Özel, D. (2015). Öğretmenlerin eğitimsel çevresel ve sosyal sorunları (Şırnak ili örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 163-181. DOI: 10.14582/DUZGEF.609
• Özsüer, V.S., (2016). Occupational motivation and job satisfaction of Turkish secondary school teachers of English and other subjects. Master of Art, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Paksoy, H. M. (2007). Üniversitelerde akademik personelin iş memnuniyeti: Harran Üniversitesi örneği. Selçuk Üniversitesi Karaman İİBF Dergisi, 12, s.138-151.
• Sabuncuoğlu, Z., Tak, B., (2002). Çalışanların iş tatminlerinin müşteri tatmini üzerindeki etkilerinin incelenmesine yönelik bir araştırma. 9.Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi (İstanbul): 463-477.
• Sarı, M., Canoğulları, E., & Yıldız, E. (2018). Öğretmenlerin okul yaşam kalitesi algıları ile mesleki motivasyon düzeylerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47, 387-409. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/499010 adresinden edinilmiştir.
• Sertel, G. (2016). Okullarda örgüt kültürünün öğretmenlerin iş motivasyonuna etkisi (Denizli ili Honaz ilçe örneği). (Tezsiz Yüksek Lisans Projesi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Sökmen, Y., (2018). Sınıf öğretmenlerinin öz-yeterlik, özerklik, iş memnuniyeti, öğretmen katılımı ve tükenmişliği arasındaki ilişki: Bir model geliştirme çalışması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Temel Eğitim Ana Bilim Dalı Sınıf Öğretmenliği Bilim Dalı.
• Spector, P. E. (1997). Job satisfaction, application, assessment, causes and consequences, London: Sage Publication.
• Tabachnick B.G., Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics. (sixth ed.), Boston: Pearson.
• Taş, A., & Selvitopu, A. (2020). Lise öğretmenlerinin iş doyumu ve mesleki motivasyon düzeylerinin incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(29), 23-42. https://doi.org/10.35675/befdergi.426989
• Taşdan, M., Tiryaki, E., (2008). Özel ve devlet ilköğretim okulu öğretmenlerinin iş doyumu düzeylerinin karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim Education and Science, 33(147), 54-70.
• Telef, B. B. (2011). Öğretmenlerin öz-yeterlikleri, iş doyumları, yaşam doyumları ve tükenmişliklerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 10(1), 91-108. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline/issue/8593/106849 adresinden edinilmiştir.
• Telman, N., Ünsal, P. (2004). Çalışan memnuniyeti. İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Tengilimoğlu, D., (2005). Hizmet işletmelerinde liderlik davranışları ile iş doyumu arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(5), s. 21-27.
• Toker, B., 2007. Demografik değişkenlerin iş tatminine etkisi: İzmir’deki beş ve dört yıldızlı otellere yönelik bir uygulama. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8(1), 92-107.
• Tunç, S. (2019). İş doyumunun yaşam memnuniyetine etkisi: Öğretmenler üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Türk Dil Kurumu, (2005). Türkçe sözlük. (10. Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tütüncü, Ö., (2001). Kar amacı gütmeyen yiyecek içecek işletmelerinde iş doyumunun analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), s. 130-151.
• Unutkan, G.A., (1995). İşletmelerin yönetimi ve örgüt kültürü. Ankara: Türkmen Kitabevi.
• Ünal, A. (2015). İş doyumu, yaşam doyumu ve yaşam anlamı değişkenlerinin ilkokul ve ortaokul öğretmenlerinin mesleki bağlılıkları üzerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi) Ondokuz Mayıs Üniversitesi, eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Yardibi, N., (2018). Öğretmenlerin yöneticilerden memnuniyet düzeylerinin iş performanslarına etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), s. 426-435. DOI: http://dx.doi.org/10.17860/mersinefd.401087.