Ortaokul Öğrencilerinin Tarih Algısı

Yıl 2014, Cilt: 34 Sayı: 3, 415 - 436, 03.03.2015

Cengiz Dönmez Cemil Yeşilbursa

https://doi.org/10.17152/gefad.30572

Cited By: 6

Öz

Bu çalışmada ortaokul öğrencilerinin tarih algılarını ortaya koymak amaçlanmıştır. Çalışmada gelişim araştırması yöntemlerinden kesitsel desen kullanılmıştır. Çalışma grubunun belirlenmesinde amaçlı örneklem yöntemlerinden maksimum çeşitlilik kullanılmıştır. Çalışma grubunda toplam 215 ortaokul öğrencisi yer almaktadır. Araştırmanın verileri 2013 yılının Aralık ayında toplanmıştır. Veriler açık uçlu bir sorunun yer aldığı görüşme formu ile yazılı olarak toplanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde içerik ve betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre çalışma grubunda yer alan öğrencilerin tarih algıları; “geçmişteki olaylar”, “takvimsel zaman”, “tarihi eserler” ve “kültürel öğeler” olarak ortaya çıkmıştır. Genel olarak öğrencilerin tarihi sadece geçmişteki savaşlar, antlaşmalar ve barışlar gibi siyasi olaylar olarak değil aynı zamanda icatlar, keşifler ve göçler gibi sosyal tarih konuları olarak da algıladıkları görülmüştür. Bunun yanında öğrencilerin, tarihi, arkeolojik kalıntılar, tarihi ve kültürel objeler, tarihi binalar, kutlamalar, törenler, ritüeller gibi yaşayan tarihi ve kültürel öğeler olarak da algıladıkları sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuçların ortaya çıkmasında ortaokullarda tarih konularının yer aldığı sosyal bilgiler dersi programının etkili olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tarih algısı, Sosyal bilgiler, Ortaokul öğrencileri

Kaynakça

• Akpınar, M. & Kaymakçı, S. (2012). Ülkemizde sosyal bilgiler öğretiminin genel amaçlarına karşılaştırmalı bir bakış. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 605-626.
• Altun, A. (2013). Yapılandırmacı yaklaşım ve sosyal bilgiler. Yayımlandığı Kitap B. Akbaba (Editör), Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu: Sosyal Bilgiler (1-28). Ankara: Pegem Akademi.
• Altun, A. (2014). İlkokul ve ortaokul öğrencilerinin tarih kavramına ilişkin algılarının yörüngesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(6), 1-22.
• Altunay Şam, E. (2007). Amasya eğitim fakültesinde farklı bölümlerde okuyan öğretmen adaylarının tarih dersine ilişkin tutumları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(3), 1-19.
• Arslan, E. (2005). Türkiye’de tarih eğitiminin sorunları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 106-114.
• Ata, B. (2006). Sosyal bilgiler öğretim programı. Yayımlandığı Kitap C. Öztürk (Editör), Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi: Yapılandırmacı Bir Yaklaşım (71-83). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Bal, M. S. (2011). Türkiye’de tarih öğretiminin sorunları ve çözüm yolları konusunda öğretmen adayı ve öğretmen görüşlerinin karşılaştırılması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 371-387.
• Berk, F. (2008). Eski ve yeni ilköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programları ve ders kitaplarında tarih konularının karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bulut, B. (2011). 2004 ilköğretim sosyal bilgiler 7. sınıf öğretim programında yer alan konuların tarih bilinci oluşturmada etkililiği (öğretmen görüşleri). Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Carr, E. H. (2005). Tarih Nedir? (Çev. M. G. Gürtürk). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Collingwood, R.G. (1996). Tarih Tasarımı. (Çev. K. Dinçer). Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Creswell, J.W. (2012). Educational research: Planning, conducting and evaluating quantitative and quaitative researh. Boston: Pearson.
• Davis, M. E. (2005). How students understand the past: From theory to practice. Walnut Creek, CA:AltaMira Press.
• Demircioğlu, İ.H. (2005). Tarih öğretiminde öğrenci merkezli yaklaşımlar. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Dilek, D. (2002). Tarih derslerinde öğrenme ve düşünce gelişimi. Ankara: PegamA Yayıncılık.
• Drake, F. D. & Nelson, L. R. (2005). Engagement in teaching history: Theory and practices for middle and secondary teachers. New Jersey, ABD: Peorsan Meril Prentice Hall.
• Gökkaya, A. K. (2001). Sosyal bilgiler eğitimi bölümü öğrencilerinin (lisans) tarih bilinci üzerine bir anket değerlendirmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 231-244.
• Husbands, C. (1996). What is history teaching: Langauge, ideas, meaning in learning about past. Philadelphia: Open University Press.
• Husbands, C., Kitson, A. & Pendry, A. (2003). Understanding history teaching: Teaching and learning about the past in secondary schools. Philadelphia: Open University Press.
• İskender, P. (2007). Öğretmen adaylarının tarih dersine ilişkin tutumları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 631-638.
• Jenkins, K. (1997). Tarihi yeniden düşünmek. (Çev. B. S. Şener). Ankara: Dost Kitabevi.
• Kaya, R. (2009). Tarih öğretiminin amaçları. Yayımlandığı Kitap M. Demirel ve İ. Turan (Editörler), Tarih Öğretim Yöntemleri (69-87). Ankara: Nobel Yayınları.
• Kaya, R. & Güven, A. (2012). İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler derslerinde tarih konularının işlenişi ve tarihin değeri ile ilgili görüşleri. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(2), 675-691.
• Kaya, Y. (2008). A vision of history teaching and learning: Thoughts on history education in secondary schools. The High School Journal, Dec 2008/Jan 2009, 37-46.
• Kurtulgan, K. & Köstüklü, N. (2010). İlköğretim II. Kademe sosyal bilgiler dersi tarih konularının öğretiminde, öğretmen ve müfettiş görüşlerinin değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 173-196.
• Levstik, L. S. & Barton, K. C. (2011). Doing history: Investigating with children in elementary and middle schools. Fourth edition. New York: Routledge.
• MEB. (2014a). Sosyal bilgiler öğretim programı ve kılavuzu (4-7. Sınıflar), http://ttkb.meb.gov.tr/www/ogretim-programlari/icerik/72 adresinden 12 Mart 2014 tarihinde alınmıştır.
• MEB. (2014b). T.C. inkılâp tarihi ve Atatürkçülük dersi öğretim programı ve kılavuzu. http://ttkb.meb.gov.tr/www/ogretim-programlari/icerik/72 adresinden 12 Mart 2014 tarihinde alınmıştır.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. (İkinci Basım). Thousand Oaks, California: SAGE Publications, Inc.
• Onur, B. (1995). Gelişim psikolojisi: Yetişkinlik - Yaşlılık - Ölüm. Ankara: İmge Yayınları.
• Safran, M. (2009). Türkiye’de tarih öğretimi ve meseleleri. Yayımlandığı Kitap M. Demirel ve İ. Turan (Editörler.), Tarih Öğretim Yöntemleri (7-25). Ankara: Nobel Yayınları.
• Safran, M. (2010). Tarih nerededir? Yayımlandığı Kitap M. Safran (Editör), Tarih Nasıl Öğretilir? Tarih Öğretmenleri İçin Özel Öğretim Yöntemleri (17-20). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Safran, M. & Şimşek, A. (2009). Farklı Sosyo-Ekonomik Çevrelerin İlköğretim Okullarında Okuyan Öğrencilerin Tarih, Tarih Öğretimi ve Tarihsel Zaman Kavramına İlişkin Görüşleri. IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi (7-9 Ekim, 2009)’de sunulmuş bildiri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi.
• Stradling, R. (2003). 20. Yüzyıl Avrupa tarihi nasıl öğretilmeli? (Çev. Ayfer Ünal), İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Sunal, C.S. & Haas, M.E. (2011). Social studies for the elementary and middle grades: A constructivist approach. Boston: Pearson.
• Şimşek, A. (2010). Sınıf ve sosyal bilgiler öğretmen adaylarinin tarih öğretimine ilişkin tutumları. International Online Journal of Educational Sciences, 2(1), 181-203.
• Timmins, G., Vernon, K. & Kinealy, C. (2005). Teaching and learning history. London: Sage.
• Tosh, J. (2005). Tarihin peşinde. (Çev. Ö. Arıkan). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları 43.
• VanSledright, B. A. (2002). Fifth graders investigating history in the classroom: results from a researcher-practitioner design experiment. The Elementary School Journal, 103(2), Special Issue: Social Studies, 131-160.
• Vella, Y. (2005). Creating on site activities for school children; an action research project. Journal of Maltese Education Research, 3(2), 23-32.
• Vella, Y. (2009). In search of meaningful history teaching: A collection of research work on the teaching of history. Malta: History Teachers Association Publication.
• Weiner, R.G. (1995). History: teaching and methods. (ERIC Clearinghouse for Social Studies/Social Science Education, ED387402).
• Yalçınkaya, E. (2013). 8th Grade students’ metaphors for the concept of history. Eğitim Araştırmaları-Eurasian Journal of Educational Research, 51, 273-290.
• Yarema, A. E. (2002). A decade of debate: Improving content and interest in history education. The History Teacher, 35(3), 389-398.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, Ö. (2003). Türkiye’de tarih öğretiminin sorunları ve çağdaş çözüm önerileri, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 181-190.
• Yılmaz, K. & Kaya, M. (2011). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tarih algısı ve tarih öğretimine pedagojik yaklaşımları. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(6), 73-95.