Özel Eğitim Öğretmenlerinin Çoklu Yetersizliği Olan Öğrencilere Yönelik Metaforik Algıları

Yıl 2022, Cilt 42, Sayı 1, 749 - 786, 28.04.2022

Adile Emel SARDOHAN YILDIRIM Müzeyyen ELDENİZ ÇETİN

https://doi.org/10.17152/gefad.941891

Öz

Çoklu yetersizlik, bir yetersizliğe başka bir ya da daha fazla sayıda yetersizliğin eşlik etmesi olarak ifade edilmektedir. Çoklu yetersizliği olan öğrencilerle çalışacak olan özel eğitim öğretmenlerinin, çoklu yetersizliği olan öğrencilere yönelik algılarını ve bu algıların gösterdiği eğilimi bilmek önemlidir. Bu çalışmanın amacı, özel eğitim öğretmenlerinin çoklu yetersizliği olan öğrencilere yönelik algılarını betimlerken kullandıkları metaforlar aracılığıyla algılarını ve algıların eğilimini tespit etmektedir. Çalışma nitel araştırma desenlerinden olgu bilim desenine göre düzenlenmiş ve 218 özel eğitim öğretmeni ile yürütülmüştür. Araştırma verileri açık uçlu soru formu aracılığıyla toplanmıştır. Veriler özel eğitim öğretmenlerinin “çoklu yetersizliği olan öğrenci …… gibidir, çünkü ……” ifadelerini tamamlamalarıyla elde edilmiştir. Toplanan veriler içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiş ve yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda özel eğitim öğretmenlerinin çoklu yetersizliği olan öğrencilerle ilgili en çok sırayla çiçek, bebek, gökkuşağı, ağaç, normal gelişen birey, melek, maden, denklem, hediye paketi, deniz, kuş, toprak, hayat, tablo, çocuk, bitki, yapboz, labirent, hamur, keşif, şemsiye, problem, çocuk, bulmaca, kitap, öğrenci, levha, güneş, bağımlı bir birey, havuz problemi, özel, enstrüman, ahtapot kavramlarını geliştirdikleri bulunmuştur. Özel eğitim öğretmenlerinin geliştirdikleri metaforlar kullanım gerekçelerine göre 13 kategoride toplanmıştır. Bu kategoriler; başkalarına bağımlı olma, yoğun ilgi ve destek gereksinimi, eğitimlerinin iyi planlanması, bireysel farklılık, eğitimi zor ve sabır gerektirir, eşsiz ve biriciktir, eğitiminde ilginç deneyimler, eğitim önemlidir, yetersizlik kombinasyonu, hassas-narin-kırılgan oluşları, yaşamlarındaki zorluk, ihmal edilmeleri, masumiyettir.

Anahtar Kelimeler

Özel eğitim öğretmeni, Çoklu yetersizlik, Metaforik algı

Special Education Teachers’ Metaphorical Perceptions Regarding The Students With Multiple Disabilities

Öz

Multiple disabilities refer to a disability accompanied by one or more other disabilities. It is essential to reveal the perceptions and tendencies of special education teachers have towards their students with multiple disabilities. The present study aims to determine the metaphors which special education teachers use while describing their perceptions of students with multiple disabilities and the trends of these perceptions. The study was designed as a phenomenology study, a qualitative research model and study was conducted with 218 special education teachers. The data was by collected using an open-ended question form which asked the teachers to complete the sentence “A student with multiple disabilities is like …… because ……”. The data collected was analyzed using content analysis and interpreted. The results showed that the special education teachers most frequently created these concepts, respectively, regarding students with multiple disabilities: flower, baby, rainbow, tree, individual with typical development, angel, mine, equation, gift package, sea, bird, soil, life, painting, child, plant, jigsaw puzzle, labyrinth, dough, discovery, umbrella, problem, child, crossword puzzle, book, student, plaque, sun, an addicted individual, a pool problem in math, unique, instrument, and octopus. The special education teachers’ metaphors were gathered under 13 categories by their intended use. These categories were: depended on others, the need for intense care and support, well-planned education for them, individual differences, the fact that education is challenging and requires patience, the fact that they are unique, interesting experiences in their education, the fact that education is essential, a combination of disabilities, the fact that they are sensitive-frail-fragile, difficulties in their lives, their neglect, and innocence.

Anahtar Kelimeler

Special education teacher, Multiple disabilities, Metaphorical perception

Kaynakça

• Akçamete, G. (1992). Çok engelli çocuklar. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 145-150 Alias, A., & Mohamad Salleh, N. (2017). Analysis of problems faced by special education teacher ın teaching the multiple disabilities students. Journal of ICSAR, 1(1), 60-67. doi:http://dx.doi.org/10.17977/um005v1i12017p060.
• Altıntaş, G., Baykan, Ö., Kahraman, E. & Altıntaş, S. U. (2015). Öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimi, kaynaştırma öğretmeni ve kaynaştırma öğrencilerine ilişkin metaforik algıları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi 4(1), 147-57.
• Arthur-Kelly, Michael & Foreman, Phil & Bennett, Deone & Pascoe, Sue. (2008). Interaction, inclusion and students with profound and multiple disabilities: Towards an agenda for research and practice. Journal of Research in Special Educational Needs. 8. 161 - 166. 10.1111/j.1471-3802.2008.00114.x.
• Axelsson, Anna Karin & Imms, Christine & Wilder, Jenny. (2014). Strategies that facilitate participation in family activities of children and adolescents with profound intellectual and multiple disabilities: Parents' and personal assistants' experiences. Disability and Rehabilitation. 36. 10.3109/09638288.2014.895058. Bakırcıoğlu, R. (2012). Ansiklopedik Eğitim ve Psikoloji Sözlüğü, Anı Yayıncılık.
• Browder, D. M., Wood, L., Thompson, J., & Ribuffo, C. (2014). Evidence-based practices for students with severe disabilities (Document No. IC-3). Retrieved from University of Florida, Collaboration for Effective Educator, Development, Accountability, and Reform Center website: http://ceedar.education.ufl.edu/tools/innovation-configurations/.
• Brunsting, N. C., Sreckovic, M. A., & Lane, K. L. (2014). Special education teacher burnout: A Synthesis of Research from 1979 to 2013. Education & Treatment of Children, 37(4), 681–712. https://doi.org/10.1353/etc.2014.0032.
• Budak, İ. & Budak, A. (2014). Nicel, nitel ve karma araştırmalarda örnekleme. S.B. Demir, (Ed.), Eğitim Araştırmaları; Nicel, Nitel ve Karma Yaklaşımlar içinde (215-242). Ankara: Eğiten Kitap.
• Camcı-Erdoğan, S. ve Güçyeter, Ş. (2019). Öğretmen adaylarının üstün zekâ ve üstün yetenek metaforları. Elementary Education Online, 18(3), pp. 1307-1325.
• Carlson, R. (2001). Therapeutic use of story in therapy with children. Guidance and Counseling, 16(3), pp. 92-99.
• Carter, K. (1990) Meaning and Metaphor: case knowledge in teaching, Theory into Practice, 29(2), pp. 109-115.
• Çoğaltay, N. & Aras, Z. N. (2018). Öğretmen adaylarının öğretmen atamalarında kullanılan sözlü sınava ilişkin algıları: metafor analizi örneği. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 7, Haziran, 211-230.
• Dayı, E., Açıkgöz, G., & Elçi, A. N. (2020). Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü öğretmen adaylarının özel gereksinimli öğrencilere yönelik metaforik algıları (Gazi Üniveritesi örneği). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 21(1), 95-122. doi: 10.21565/ozelegitimdergisi.616520.
• Deant-Read, C. H. & Szokolszky, A. (1993). Where do metaphors come from? Metaphor and Symbolic Activity, 8(3), pp. 227-242. https://doi.org/10.1207/s15327868ms0803_8
• Deniz, L. (2016) Prospective special education teachers’ metaphorical perceptions on the concept of special education teacher, Educatıonal Research And Revıews, 11(24), pp. 2155-2166.
• Downing J. E., & Eichinger, J.(2008). Educating students with diverse strenghts and needs together. (pp. 1-21). In J. E. Downing (Eds.), Including students with severe and multiple disabilities in typical classrooms. Paul Brooks Publishing Co.
• Draaisma, D. (2007). Metaphors of memory: A history of ideas about the mind (Translate. G. Koca). Metis Press.
• Efilti, E., Demirci, B., Karaduman, M. (2021). Özel Eğitim Öğretmenlerinin Özel Eğitime ve Özel Eğitim Öğrencilerine Yönelik Metaforik Algılarının İncelenmesi, Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi-International Journal of Society Researches, 17(33) 221-251 Doi: 10.26466/opus.754317.
• Eldeniz Çetin, M. (2016). Çoklu yetersizliği olan öğrenciler. V. Aksoy (Ed.), Özel eğitim (pp. 111-145). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Eldeniz Çetin, M. (2020). Çoklu yetersizliğin kavramsal çerçevesi, (pp. 1-22)S. S. Rakap, (Edt.) Çoklu yetersizliği olan çocukların eğitiminde güncel yaklaşımlar. Vize Akademik.
• Eren, B. (2018). Özel eğitim öğretmeni adaylarının “müzik” kavramına ilişkin metaforik algıları. Turkish Studies Educational Sciences, 13 (19), 697-716. DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13929.
• Ertürk, R. (2017). İlkokul öğrencilerinin öğretmen kavramına ilişkin metaforik algıları. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(3), 1-15, DOI: 10.19160/ijer.285232.
• Fitchett, P. G., McCarthy, C. J., Lambert, R. G., & Boyle, L. (2018). An examination of U.S. first-year teachers’ risk for occupational stress: Associations with professional preparation and occupational health. Teachers and Teaching, 24(2), 99-118, Doi:10.1080/13540602.2017.1386648..
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (Eight Edition). New York: McGraw-Hill.
• Girgin, G., & Baysal, A. (2005). Tükenmişlik sendromuna bir örnek: Zihinsel engelli öğrencilere eğitim veren öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4(4), 172-187.
• Girmen, P. (2007). İlköğretim öğrencilerinin konuşma ve yazma sürecinde metaforlardan yararlanma durumları. [Yayımlanmamış Master Tezi], Anadolu Üniversitesi,
• Gökmen, F. (2012). Türkiye’de Özürlü Haklarının Gelişimi. 28.05.2012 tarihinde http://www.ozida.gov.tr/default20.aspx?menu=ozveri&sayfa=ov8/ov8mak4 adresinden erişilmiştir.
• Güleç Aslan, Y. (2014). Zihin engelliler öğretmenliği programındaki öğretmen adaylarının otizm spektrum bozukluğuna ilişkin deneyim ve algıları, Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(3), 869-896.
• Hathazi, A. (2014), Interaction – based ıntervention programs in multiple disabilities, International Journal of Humanities and Social Science, 4 (12) pp. 135-139.
• Hernandez, S. (2013) Collaboration in special education: ıts history, evolution, and critical factors necessary for successful ımplementation, US-China Education Review B, 3(6), 480-498.
• Horn, E. M., & Kang, J. (2012). Supporting young children with multiple disabilities: what do we know and what do we still need to learn?. Topics in early childhood special education, 31(4), 241–248. https://doi.org/10.1177/0271121411426487.
• Hunt P, Soto G, Maier J, Doering K. (2003). Collaborative teaming to support students at risk and students with severe disabilities in general education classroom. Exceptional Children. 69(3) 315–332.
• Kalkan, S. (2020). Çoklu yetersizliği olan öğrencilerin genel eğitim müfredatına erişimi, (pp. 211-232) S. Rakap (Edt.) Çoklu yetersizliği olan çocukların eğitiminde güncel yaklaşımlar. Vize Akademik.
• Kırcaali-İftar, G. (2019). Nitelikli Bir Özel Eğitim Öğretmeni Olmak. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/336676901_Nitelikli_Bir_Ozel_Egitim_Ogretmeni_Olmak.
• Koç, İ , & Merç, A . (2017). Psikolojik danışman adaylarının özel eğitim dersine ilişkin metaforik algıları, Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(1) , 28-39.
• Kökkaya, Z. (2006). Avrupa Birliği Yolunda Türkiye’de Özürlü İnsanların Ekonomik ve Sosyal Hakları. [Yayınlanmamış Master Tezi] İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Kuntz, E. M., & Carter, E. W. (2021). Effects of a collaborative planning and consultation framework to ıncrease participation of students with severe.
• disabilities in general education classes. Research and Practice for Persons with Severe Disabilities, 46(1), 35–52. https://doi.org/10.1177/1540796921992518.
• Kvande, M. N., Belsky, J., & Wichstrøm, L. (2018). Selection for special education services: The role of gender and socioeconomic status. European Journal of Special Needs Education, 33(4), 510–524. https://doi.org/10.1080/08856257.2017.1373493.
• Larsson, S. (2017). Conceptions in the Code: How Metaphors Explain Legal Challenges in Digital Times. Oxford University Press.
• Mansell, J. (2010), "Raising our sights: services for adults with profound intellectual and multiple disabilities", Tizard Learning Disability Review, Vol. 15(3), pp. 5-12. https://doi.org/10.5042/tldr.2010.0399.
• Mastropieri, M. A., & Scruggs, T. E. (2014). The inclusive classroom: Strategies for effective differentiated instruction (5th ed.) Merrill.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği http://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_07/09101900_ozel_egitim_hizmetleri_yonetmeligi_07072018.pdf adresinden edinilmiştir.
• Morgan, G. (2006). Images of organization (3rd ed.). SAGE.
• Mouraz, A., Pereira, A. V & Monteiro, R. (2013). The use of metaphors in the processes of teaching and learning in higher education. International Online Journal of EducationalSciences, 5 (1), pp. 99-110.
• Munby, H. (1986). Metaphor in the thinking of teachers: an exploratory study. Journal of Curriculum Studies, 18(2), pp. 197-209.
• Park, E.-Y., & Shin, M. (2020). A Meta-Analysis of Special Education Teachers’ Burnout. SAGE Open. 10(2) pp. 1-18 https://doi.org/10.1177/2158244020918297.
• Pence, A. R., & Dymond, S. K. (2015). Extracurricular School Clubs: A Time for Fun and Learning. TEACHING Exceptional Children, 47(5), 281–288. https://doi.org/10.1177/0040059915580029.
• Rodríguez, I. R., Saldana, D., & Moreno, F. J. (2012). Support, inclusion, and special education teachers’ attitudes toward the education of students with autism spectrum disorders. Autism research and treatment, 20 (12). pp. 1-8 doi:10.1155/2012/259468.
• Ruble, L. A., & McGrew, J. H. (2013). Teacher and child predictors of achieving IEP goals of children with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 43(12), 2748–2763. https:// doi.org/10.1007/s10803-013-1884-x.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55, 459-496.
• Sardohan Yıldırım, E. ve Sarıca, D. (2015). Choose a disability group that you would not want to work with: the views of undergraduates, The Turkısh Onlıne Journal Of Educatıonal Technology, Special Issue 2 for INTE 2015, pp. 55-59.
• Singh, K. (2010). Metaphor as a tool in educational leadership classrooms. Management in Education, 24(3), 127131. doi:10.1177/0892020608090411.
• Stivers, J. ve Cramer, S. (2015). New metaphors for teacher/paraeducator relationships. In working with teaching assistants and support staff for inclusive education. International Perspectives on Inclusive Education 4, pp. 27-47.
• Şafak, P. (2012). Ağır ve Çoklu Yetersizliği Olan Çocukların Eğitimi. Ankara: Vize yayıncılık.
• Şafak, P. & Uyar, D., Ağır ve Çoklu Yetersizliği Olan Çocuklara Seçim Yapma Becerisinin Öğretimi , Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 10/3, 779 798, ISSN: 1308 2140, www.turkishstudies.net, DO I Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7726.
• Şafak, P. &Yürekli, M., (2020) Ağır ve çoklu yetersizliğin kavramsal çerçevesi (pp. 8-22) P. Şafak (Edt.) Ağır ve çoklu yetersizliği olan öğrencilerin eğitiminde stratejiler. Vize Akademik.
• Şahin, F. & Şahin, D., (2012). Engelli bireylerle çalışan özel eğitim öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyinin belirlenmesi, Öğretmen Eğitimi ve Eğitimcileri Dergisi 1 (2), 275-294.
• Talas, S. (2017). “Okul öncesi öğretmen adaylarının” kaynaştırma öğrencisi kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Journal of Internatıonal Management Educational And Economics Perspectives, 5(2), 34-44.
• Tortop, H. S., Kandemir, B., Kaya, Ö. E., & Demir, F. (2015). Öğretmen adaylarının zihin engelli birey kavramına yönelik algıları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(Özel Sayı), 307-322.
• Türk Dil Kurumu (2011), Türkçe Sözlük, Ankara: TDK Yayınları.
• Uçuş, Ş. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının ve okul öncesi öğretmeni adaylarının özel eğitime ilişkin metaforik algılarının incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 360-388.
• Walker, V. L., DeSpain, S. N. & Thompson, J. R. (2019) Supporting educators to ımplement mand training for a student with multiple disabilities, Exceptionality, 27(4), 262-277, DOI: 10.1080/09362835.2018.1480947.
• Varsamis, P., & Agaliotis, I. (2011). Profiles of self-concept, goal orientation, and self-regulation in students with physical, intellectual, and multiple disabilities: Implications for instructional support. Research in Developmental Disabilities, 32(5), 1548-1555. https://doi.org/10.1016/j.ridd.2011.01.054.
• Wasburn-Moses, L. (2005). How to keep your special education teachers. Principal Leadership, 5, 35–38. Weber, D. B., & Toffler, J. D. (1989). Burnout among teachers of students with moderate, severe, or profound mental retardation. Teacher Education and Special Education, 12, 117–125. https://doi.org/10.1177/088840648901200306.
• Yıldırım A, Şimşek H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (9. Baskı). Seçkin Yayıncılık. Yükseköğretim Kurulu (2018), Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans Programlari/Ozel_Egitim_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf adresinden edinilmiştir.
• Yürekli, M. (2021). Rehberlik ve Araştırma Merkezinde Çalışan Öğretmenlerin Ağır ve Çoklu Yetersizliği Olan Bireylerin Eğitsel Değerlendirme ve Tanılama Süreçlerine İlişkin Görüşleri, [Yayınlanmamış Master Tezi] Gazi Üniversitesi.
• Zheng, H. & Song, W. (2010). Metaphor analysis in the educational discourse: a critical review. Us-China Foreign Language, 8, pp. 42-49.