Türkiye’deki Örgüt Kültürü Konulu Tezlere İlişkin Bir İçerik Analizi

Yıl 2022, Cilt: 42 Sayı: 2, 1463 - 1495, 29.08.2022

Gülten Türkan Gürer , Temel Çalık

https://doi.org/10.17152/gefad.1092175

Cited By: 4

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türkiye’de 1999-2021 yılları arasında örgüt kültürü konusunda yapılan
tezlerin kapsamlı ve bütüncül bir şekilde analiz edilerek örgüt kültürü konusundaki eğilimin
belirlenmesi, tezlerin benzerlik ve farklılıklarının ortaya konulmasıdır. Bu amaç doğrultusunda,
araştırmada sistematik derleme çalışmalarından betimsel içerik analizi yöntemi ve kategorik
çözümleme tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez
Merkezi veri tabanında yer alan örgüt kültürü konulu tezler oluşturmaktadır. Araştırmanın
örneklemini amaçlı örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenen, 1999-2021 yılları arasında
Türkiye’de yapılan ve erişime açık olan 178 tez çalışması oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri
araştırmacılar tarafından geliştirilen Örgüt Kültürüne İlişkin Yapılan Tezleri İnceleme Formu ile
toplanmıştır. Elde edilen veriler, Excel programına aktarıldıktan sonra kategorilere uygun olarak
frekanslar elde edilmiş ve görsel tablolar aracılığıyla analizler tamamlanmıştır. Araştırmanın
sonucunda; Türkiye’de örgüt kültürü konusunda 1999-2021 yılları arasında yapılan tezlerde
çoğunlukla nicel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı görülmektedir. Ayrıca tezlerde liderlik
stilleri, örgütsel güven ve tükenmişlik değişkenlerinin örgüt kültürü ile olan ilişkisinin
incelenmesine diğer değişkenlere göre daha fazla yer verildiği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Örgüt kültürü, Okul kültürü, Betimsel içerik analizi, Kategorik çözümleme

A Content Analysis of Organizational Culture Studies Conducted in Turkey

Öz

The aim of this research is to analyze the dissertations on organizational culture made in Turkey
between 1999-2021 in a comprehensive and holistic manner, to determine the trend on
organizational culture and to reveal the similarities and differences of theses. For this purpose,
descriptive content analysis method and categorical analysis technique, one of the systematic
compilation studies, were used in the research. The universe of the research consists of theses on
organizational culture in the database of the National Thesis Center of the Council of Higher
Education. The sample of the research consists of 178 theses, which were determined by using the
purposive sampling method, made in Turkey between the years 1999-2021 and are open to
access. The data of the research were collected with the Examination Form of the Theses on
Organizational Culture developed by the researchers. After the data obtained were transferred to
the Excel program, frequencies were obtained in accordance with the categories and analyzes
were completed through visual tables. As a result of the research; it is seen that the theses made
from 1999 to 2021 on organizational culture in Turkey mostly conducted through quantitative
research methods. In addition, it is seen that the analysis of the relationship between leadership
styles, organizational trust and burnout variables with organizational culture is given more place
in theses than other variables.

Anahtar Kelimeler

Organizational culture, School culture, Descriptive content analysis, Categorical analysis

Kaynakça

• Abacıoğlu, M. (2005). Okul müdürlerinin çatışma yönetimi stilleri ile okul kültürü arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ahart, T. M. (2014). A comparative analysis of teacher perceptions of school culture in high-performing and low-performing Iowa schools (Unpublished doctoral dissertation). Drake University, Des Moines.
• Akaydın, Ş. ve Çeçen, M. A. (2015). Okuma becerisiyle ilgili makaleler üzerine bir içerik analizi. Eğitim ve Bilim, 40(178), 183-198. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2015.4139 adresinden erişilmiştir.
• Alper, A. ve Gülbahar, Y. (2009). Trends and issues in educational technologies: A review of recent research in TOJET. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 8(2), 124-135.
• Altınışık, A. ve Yengin Sarpkaya, P. (2020). Ortaokul öğretmenlerinin örgütsel sessizlik davranışları ile örgüt kültürü arasındaki ilişki. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(3), 107-136.
• Alvesson, M. (1993). Cultural perspectives on organizations. Cambridge: Cambridge University Press.
• Annor, G. (2016). Exploration of organizational culture of selected Ghanaian high schools (Unpublished doctoral dissertation). University of Ohio, Athens. Retrieved from http://rave.ohiolink.edu/etdc/view?acc_num=ohiou1459503954
• Ayık, A. ve Ada, Ş. (2009). İlköğretim okullarında oluşturulan okul kültürü ile okulların etkililiği arasındaki ilişki. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 429-446.
• Balcı, A. ve Apaydın, Ç. (2009). Türkiye’de eğitim yönetimi araştırmalarının durumu: Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi dergisi örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(59), 325-343.
• Balay, R., Kaya, A. ve Cülha, A. (2013). Örgüt kültürü ve örgütsel sinizm ilişkisi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(2), 123-144.
• Bellibaş, M. Ş. (2018). Sistematik derleme çalışmalarında betimsel içerik analizi. K. Beycioğlu, N. Özer ve Y. Kondakçı (Eds.), Eğitim yönetiminde araştırma (s. 511-531) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
• Besler, A. L. (2017). A qualitative study of the positive transformation of public high school cultures as perceived by administrators, teachers, and classified staff members (Unpublished doctoral dissertation). University of Brandman Retrieved from http://pqdtopen.proquest.com/#viewpdf?dispub=10619663
• Bursalıoğlu, Z. (2013). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış (18. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri (7. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Ceylan, H. ve Özgenel, M. (2022). Ortaokul öğrencilerinin okula bağlılıklarında önemli bir faktör: Okul kültürü. Temel Eğitim, (13), 32-46.
• Çalık, M. ve Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38. Çalık, T. ve Kurt, T. (2010). Okul iklimi ölçeği’nin (OİÖ) geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 35(157), 167-180.
• Çelik, M. ve Yücel, C. (2021). Türkiye ve ABD’de eğitim yönetimi alanında hazırlanan doktora tezlerinin incelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (3), 1632-1651. https://doi.org/10.33206/mjss.932041 adresinden erişilmiştir.
• Çevik, A. ve Köse, A. (2017). Öğretmenlerin okul kültürü algıları ile motivasyonları arasındaki ilişkinin incelemesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(2), 996-1014.
• Çiltaş, A., Güler, G. ve Sözbilir, M. (2012). Türkiye’de matematik eğitimi araştırmaları: Bir içerik analizi çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 565-580.
• Çimen, B. ve Karadağ, E. (2019). Spiritual leadership, organizational culture, organizational silence and academic success of the school. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 25(1), 1-50. doi: 10.14527/ kuey.2019.001
• Demirtaş, Z. (2010). Okul kültürü ile öğrenci başarısı arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 35(158), 3-13.
• Dill, D. D. (1982). The management of academic culture: notes on the management of meaning and social integration. Higher Education, 11, 303-320.
• Dunkin, M. J. (1996). Types of errors in synthesizing research in education. Review of Educational Research, 66(2), 87-97.
• Durğun, S. (2006). Örgüt kültürü ve örgütsel iletişim. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 112-132.
• Erdem, F. ve İşbaşı, Ö. J. (2001). Eğitim kurumlarında örgüt kültürü ve öğrenci alt kültürünün algılamaları. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1, 33-57.
• Eren, E. (2014). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi (14. Baskı). İstanbul: Beta.
• Fırat, N. (2007). Okul kültürü ve öğretmenlerin değer sistemleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Gökmen, Ö. F., Uysal, M., Yaşar, H., Kırksekiz, A., Güvendi, G. M. ve Horzum, M. B. (2017). Türkiye’de 2005- 2014 yılları arasında yayınlanan uzaktan eğitim tezlerindeki yöntemsel eğilimler: Bir içerik analizi. Eğitim ve Bilim, 42(189), 1-25. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2017.6163 adresinden erişilmiştir.
• Güçlü, N. (2003). Örgüt kültürü. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 61-85.
• Hatchett, D. Y. (2010). The impact of school culture, teacher job satisfaction and student attendance rates on academic achievement of middle school students (Unpublished doctoral dissertation). University of Louisville, Kentucky.
• Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (2012). Eğitim yönetimi: Teori, araştırma ve uygulama (7. Baskıdan çeviri). (Çev. Turan, S.). Ankara: Nobel. (Orijinal çalışmanın yayın tarihi, 2002).
• Kahveci, G. ve Demirtaş, Z. (2014). Örgüt kültürünün örgütsel yabancılaşmaya etkisi örgütsel güvenin aracılık rolü. Turkish Journal of Educational Studies, 1(3), 27-62.
• Karaarslan Sarı, R. ve Helvacı, M. A. (2019). Okulların örgüt kültürü ile değişime hazırbulunuşluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (2), 307-320.
• Karadağ, E. (2009). Eğitim bilimleri alanında yapılmış doktora tezlerinin tematik açıdan incelemesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 75-87.
• Koşar, D., Er, E., Kılınç, A. Ç. ve Koşar, S. (2017). Öğretmen liderliğine ilişkin yapılan çalışmaların incelenmesi: Bir içerik analizi çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(7), 29-46.
• Koşar, D., Kılınç, A. Ç., Koşar, S., Er, E. ve Öğdem, Z. (2016). Öğretmenlerin örgüt kültürü ile değişim kapasitesi algıları arasındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6 (2), 39-59.
• Koşar, D. ve Yalçınkaya, M. (2013). Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarının yordayıcıları olarak örgüt kültürü ve örgütsel güven. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19(4), 603-627.
• Koşar, S. (2018). Geçerlik ve güvenirlik. K. Beycioğlu, N. Özer ve Y. Kondakçı (Eds.), Eğitim yönetiminde araştırma (s. 169-198) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
• Koşar, S. ve Çalık, T. (2011). Okul yöneticilerinin yönetimde gücü kullanma stilleri ile örgüt kültürü arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(4), 581-603.
• Merriam, S. B. (2015). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (Çev. Ed. Turan, S.). Ankara: Nobel.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: an expanded sourcebook (2nd ed.). USA: SAGE.
• Özdemir, S. (2012). İlköğretim okullarında okul kültürü ile örgütsel sağlık arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18(4), 599-620.
• Özden, M. ve Saban, A. (2017). Nitel araştırmalarda paradigma ve teorik temeller (Genişletilmiş 2. Baskı). A. Saban ve A. Ersoy (Eds.), Eğitimde nitel araştırma desenleri (s. 1-29) içinde. Ankara: Anı.
• Özgözgü, S. ve Atılgan, H. (2017). Liderlik stilleri, örgüt kültürü ve bilgi yönetimi ilişkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(4), 1301-1318.
• Peterson, K.D., & Deal, T.E. (2009). The shaping school culture (2nd ed.). San Francisco: Jossey-Bass.
• Pettigrew, A. M. (1979). On studying organizational cultures. Administrative Science Quarterly, 24, 570-581.
• Schein, E. H. (1992). Organizational culture and leadership (2nd ed.). San Fransisco: Jossey-Bass.
• Selçuk, Z., Palancı, M., Kandemir, M. ve Dündar, H. (2014). Eğitim ve Bilim Dergisinde yayınlanan araştırmaların eğilimleri: İçerik analizi. Eğitim ve Bilim, 39(173), 430-453.
• Sezgin, F. (2010). Öğretmenlerin örgütsel bağlılığının bir yordayıcısı olarak okul kültürü. Eğitim ve Bilim Dergisi, 35(156), 142-159.
• Sezgin, F. ve Sönmez, E. (2018). Örgüt kültürü ve iklimi çalışmalarının sistematik incelemesi: Bir içerik analizi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 257-275.
• Smircich, L. (1983). Concepts of culture and organizational analysis. Administrative Science Quarterly, 28, 339-358.
• Şimşek, Y. (2003). Okul müdürlerinin iletişim becerileri ile okul kültürü arasındaki ilişki (Eskişehir ili örneği) (Yayınlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Şişman, M. (2014). Örgütler ve kültürler (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Tanrıöğen, Z. M., Baştürk, R. ve Başer, M. U. (2014). İlköğretim okullarında cinsiyet ve örgütsel rollere göre örgüt kültürü algısı. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 170-180.
• Tavşancıl, E. ve Aslan, A. E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon.
• Terzi, A. R. (2000). Örgüt kültürü. Ankara: Nobel.
• Terzi, A. R. (2005). İlköğretim okullarında örgüt kültürü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 43(43), 423-442.
• Tierney, W.G. (1988). Organizational culture in higher education: Defining the essentials. Journal of Higher Education, 59(1), 2-21.
• Turan, S., Karadağ, E., Bektaş, F., & Yalçın, M. (2014). Türkiye’de eğitim yönetiminde bilgi üretimi: Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi 2003-2013 yayınlarının incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 1(1), 93-119. https://doi.org/10.14527/kuey.2014.005 adresinden erişilmiştir.
• Wilson, A. M. (2001). Understanding organizational culture and the implications for corporate marketing. European Journal of Marketing, 35(3/4), 353-367.
• Yıldız, M., Çilligöl Karabey, S. ve Karaman, S. (2022). 2008-2020 yılları arasında Türkiye’de uzaktan eğitim alanında yayımlanan kurama dayalı lisansüstü tezlerin içerik analizi. Kastamonu Education Journal, 30(1), 106-119. https://doi.org/10.24106/kefdergi.782911 adresinden erişilmiştir.
• Yılmaz, E. ve Kurşun, A. (2015). Okulların örgütsel kültürü ile akademik iyimserliği arasındaki ilişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(35), 46-69.