Okul Müdürlerinin Mentorluk Düzeyleri ve Müdür Yardımcılarının Okullarının Gelişim İhtiyaçlarını Belirleme Düzeyleri Arasındaki İlişki*

Yıl 2023, Cilt: 43 Sayı: 1, 31 - 71, 28.04.2023

Yunus Emre AĞAÇDİKEN Esen ALTUNAY

https://doi.org/10.17152/gefad.1174412

Öz

Araştırmanın amacı İzmir ilinde yer alan resmi okullarında görev yapan okul müdürlerinin mentorluk düzeyleri ile müdür yardımcılarının okul gelişim ihtiyaçlarını belirleyebilmeleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Çalışma ilişkisel tarama modelinde olup nicel bir çalışmadır. Araştırma evrenini İzmir ili merkez ilçelerinde yer alan 785 resmî okul oluştururken basit seçkisiz örnekleme kullanılarak 320 okul ve bu okullarda görevli 358 müdür yardımcısı örneklemi oluşturulmuştur. Araştırmada "Okul Gelişim İhtiyaçlarının Belirlenmesi" ve “Mentorluk Fonksiyonları” adlı ölçekler kullanılmıştır. Veri analizinde betimsel ve ilişkisel istatistikler kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, müdür yardımcılarının okul gelişim ihtiyaçlarını belirleme düzeyi okul kademesi ve okullarındaki öğrenci sayısına göre anlamlı bir farklılık göstermiştir. Müdür yardımcılarının müdürleri tarafından mentorluk hizmeti alma düzeyi toplam puanları ile okul gelişim ihtiyaçlarını belirleyebilme alt boyutlarının tümü ile arasındaki ilişkinin olumlu olduğu görülmüştür. Regresyon analizi sonuçlarına göre müdür yardımcılarının müdürleri tarafından yetiştirilmesinin, okul müdür yardımcılarının okullarının gelişim ihtiyaçlarını belirleyebilme alt boyutları üzerinde anlamlı bir yordayıcı olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Müdür yardımcısı, Mentorluk, Yetiştirme düzeyi, Okul gelişim ihtiyaçları

The Relationship Between School Principals' Mentoring Levels and Assistant Principals' Levels of Identifying the Development Needs of Their Schools

Öz

The study aims to examine the relationship between the rate of mentorship of school principals working in public schools in Izmir and assistant principals’ ability to determine school development needs. The study is based on a correlational survey model. The research population consists of 785 public schools located in the central districts of Izmir province, while the sample group consists of 320 schools and 358 assistant principals selected by random sampling. The scale named “Mentoring Functions” and "Determination of School Development Needs" were used in the research. Data analysis includes descriptive and correlational statistics. According to the findings of the study, the level of determination of the school improvement needs of assistant principals differed significantly according to the variables of school level and the number of students in their schools. It has been observed that the relationship between the total scores of assistant school principals' level of receiving mentoring services by school principals and all of the sub-dimensions of determining school improvement needs is positive. According to the results of the regression analysis, it was found that the education of deputy principals has a significant explanatory effect on the sub-dimensions of the ability of deputy principals to determine the improvement needs of their schools.

Anahtar Kelimeler

Assistant school principal, Mentoring, Training level, School improvement needs

Kaynakça

• Abdullah, N.A.W., DeWitt, D. ve Alias, N. (2013). School ımprovement efforts and challenges: a case study of a principal utilizing ınformation communication technology. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 103(26), 791-800.
• Balcı A. (2002). Etkili okul, okul geliştirme kuram uygulama ve araştırma. (3. Baskı). Ankara: Pegem A Yayınları.
• Balcı A. (2005). Açıklamalı eğitim yönetimi terimleri sözlüğü. Ankara: Tekağaç Yayınları.
• Başaran, İ. E. (2006). Türkiye eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara: Ekinoks Yayınları.
• Bursalıoğlu, Z. (2002). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. (12. Baskı). Ankara: Pegem A Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Calabrese, R. L. & Tucker-Ladd, P. R. (1991). The principal and assistant principal: a mentoring relationship. NASSP Bulletin, 75, 67 – 74.
• Can, N. (2013). Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi. (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Creemers, Bert P. M. & Reezigt, Gerry J.(2005). Linking school effectiveness and school improvement: the background and outline of the project. School Effectiveness and School Improvement,16(4), 359-371.
• Çelebi, N., Güner, H., Taşçı Kaya, G. ve Korumaz, M. (2014). Neoliberal eğitim politikaları ve eğitimde fırsat eşitliği bağlamında uluslararası sınavların (PISA, TIMSS ve PIRLS) analizi. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 3(3), 33-75. DOI: 10.7596/taksad.v3i3.329.
• Dağ, Ş. (2009). İstanbul ili resmi ilköğretim okullarının gelişim ihtiyaçlarının belirlenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Dean, J. (1998). Improving the primary school. London: Falmer Pres.
• Ereş, F. (2009). Okul yöneticilerinin yetiştirilmesinde mentorlük. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3, 157 – 165.
• Gökçe, F. (2004). Okulda değişmenin yönetimi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(2), 211-226.
• Gökyer, N. (2011). İlköğretim okullarındaki okul gelişim yönetim ekibi üyelerinin görevlerine ilişkin algıları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25, 345-368.
• Güneş, A.M. ve Esmer, B. (2018). İlkokul ortaokul ve lise okul müdürlerinin okul yönetimine ilişkin deneyimleri. Turkish Studies Educational Sciences, 13(19), 843-864.
• Haggard D.L., Dougherty, T.W., Turban, D.B & Wilbanks, J.E (2011). Who is a mentor? A review of evolving definitions and implications for research. Journal of management, 37 (1), 280–304.
• Harris, S., Ballanger, J. & Leonard, J. (2007). Aspiring principal perceptions: are mentoring principals modeling standards-based leadership? Mentoring & Tutoring: Partnership in Learning, 12(2), 155 – 172.
• İbrahimoğlu, N., Uğurlu, Ö. ve Kızıloğlu, M. (2011). Örgütlerde mentorlüğün örgütsel güven algısına etkisine ilişkin bir araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 297-318.
• Kahle-Piasecki, L. (2011). Making a mentoring relationship work: what is required for organizational success, Journal of Applied Business and Economics, 12 (1), 46 -56
• Kalfa, Y. (2006). Okul büyüklüğünün kalite, verim ve öğrenci başarısına etkileri. (Yüksek Lisans Tezi). Maramara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü . İstanbul.
• Karabatak, S., Alanoğlu, M. ve Polattaş, E. (2018). Aday öğretmenlerin örgütsel kimlik ve etkili okul algıları arasındaki ilişki. 13. Uluslararası Eğitim Yönetimi Kongresi (10-12 Mayıs 2018). Sivas.
• Karasar, N. (1991). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Katz, D. & Kahn, R.L. (1977). Örgütlerin toplumsal psikolojisi. Çev.: Can H. ve Bayar, Y., Doğan Yayınevi: Ankara.
• Krejcie, R.V. & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30(3), 607-610.
• Kwan, P. (2008). The vice-principal experience as a preparation for the principalship. Journal Of Educational Administration, 47(2), 191-205.
• Mansour, A. (2011). Building leadership-capacity for sustained school-improvement. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). University of Leicester, Department of Education.
• Matters, P. N. (1994). Mentoring partnerships: keys to leadership success for principals and managers. International Congress for School Effectiveness and Improvement World Congress Bildirisi, 3-5 Ocak 1994. Melbourne, Avusturalya.
• MEB. (2013). Ulusal öğretmenlik strateji belgesi. Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. http://www.memurlar.net/haber/373146/ Erişim tarihi: 15.08.2019
• MEB. (2016). Millî Eğitim Bakanlığı ortaöğretim kurumları yönetmeliği. Resmi Gazete Sayı: 29871 .
• MEB. (2014). Milli Eğitim Bakanlığı okul öncesi eğitim ve ilköğretim kurumları yönetmeliği. Resmi Gazete Sayı: 29072.
• MEB (2011). Millî eğitim bakanlığı ilköğretim kurumları standartları uygulama yönergesi. 29/06/2011 Merrett, G. (2000). The factors and strategies which contribute to school improvement. Improving Schools. 3(33), 33-37.
• National Association of Secondary School Principals (NASSP). (2013). Leadership matters: what the research says about the importance of principal leadership. Virginia: NASSP.
• Noe, R. A. (1988). An investigation of the determinants of successful assigned mentoring relationships. Personnel Psychology, 41(3), 457-479.
• Oplatka, I. (2012). Towards a conceptualization of the early career stage of principalship: current research, idiosyncrasies and future directions. International journal of leadership in education, 15 (2), 129–151
• Oplatka, I. & Lapidot, A. (2018). Novice principals’ perceptions of their mentoring process in early career stage: the key role of mentor-protégé relations. Journal of Educational Administration and History, 50(3), 204-222.
• Özalp, U. (2016). Okul müdürlerinin mentorluk fonksiyonlarının okul müdür yardımcılarının iş doyumuna etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Yıldız Teknik Üniversitesi ve İstanbul Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özalp,U., Yirci, R. ve Kocabaş, İ. (2016). Müdür yardımcılarının iş doyumunun yordayıcısı olarak okul müdürlerinin mentorluk fonksiyonları. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 455-494.
• Parlar, H. (2014). Tüm yönleri ile okul geliştirme kuram yaklaşım ve uygulama. Ankara: Nobel.
• Paskey, R. J. (1989). The principal as mentor, partner of assistant principals. NASSP Bulletin, 73, 95 – 98.
• Plowright, D. 2007. Self-evaluation and Ofsted Inspection. Educational Management Administration & Leadership. 35(3), 373-393.
• Recepoğlu, E. ve Kılınç, A.Ç. (2014). Türkiye’de okul yöneticilerinin seçilmesi ve yetiştirilmesi, mevcut sorunlar ve çözüm önerileri. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(2), 1817-1845.
• Sağıroğlu, S. (2012). Eğitim yönetici yardımcılarının atandıktan sonraki süreçte yaşadıkları sorunların incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Scribner, J. P., Cockrell, K. S. & Valentine, J. W. (1999). Creating professional communities in schools through organizational learning: An evaluation of a school improvement process. Educational Administration Quarterly. 35(1), 130-160.
• Senge, P. M. (2016). Beşinci disiplin öğrenen organizasyon sanatı ve uygulaması. (Çev. A. İldeniz, A. Doğukan, B. Pala). (17. Baskı). İstanbul: YKY Yayınları.
• Sezgin, F., Koşar, S. ve Er, E. (2014). Okul yöneticisi ve öğretmen yetiştirmede mentörlük sürecinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(3), 1337-1356.
• Şerefhanoğlu, O. (2014). Okul müdürlerinin mentorluk fonksiyonları ile öğretmenlerin örgütsel uyum düzeyleri arasındaki ilişki: Balıkesir örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.), Boston: Allyn and Bacon.
• Turhan, E. (2005). Okul yöneticilerinin geliştirilmeye ihtiyaç duydukları yönetsel süreçlere ve uzaktan eğitim teknolojilerine ilişkin görüşleri. (Yayınlanmamış doktora tezi), Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ubben, G. C., Hughes, L. W., & Norris, C. J. (2004). The principal creative leadership for excellence in schools. (5th Edition). Boston: Pearson Allyn and Bacon Publishing.
• Yıldırım, B. ve Şerefhanoğlu, O. (2014). Okul müdürlerinin mentorluk fonksiyonları ile öğretmenlerin örgütsel uyum düzeyleri arasındaki ilişki. NWSA-Education Sciences, 1C0628, 9(4), 419-432.
• Yıldırım, R. (2013). Okul yöneticilerinin mentorluk rollerinin okulun akademik başarısı ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi), Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Yıldırım, R. ve Yılmaz, E. (2013). Okul yöneticilerinin mentorluk rollerinin okulun akademik başarısı ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30(Bahar), 98 – 119.
• Wong, P.M. (2009). A conceptual framework for understanding the working relationship between school principals and vice-principals. School Leadership and Management, 29(2), 157-179. DOI: 10.1080/13632430902775558