The Creative Thinking Disposition Scale: Validity and Reliability Study

Yıl 2024, Cilt: 44 Sayı: 1, 703 - 735, 30.04.2024

Hacer Deniz , Sezgin Demir

https://doi.org/10.17152/gefad.1347663

Öz

Creative thinking, which refers to thinking out of; is a multidimensional process that includes original and different thinking. Creative thinking emerges from being able to think in the face of events in a coordinated, multidimensional, and different way. Creative thinking is one of the essential components of information processing processes such as making connections between information or situations, discovering new connections by ignoring the usual connections, and making observations. The purpose of this research is to develop a valid and reliable Creative Thinking Disposition Scale for students aged 9-15. This research was carried out in the quantitative method in the screening model. The population of the research consists of students between the ages of 9 and 15 who receive secondary education in Turkey. The accessible population for this study consists of students aged 9 to 15 who are enrolled in formal secondary schools in central Elazug province. Non-intersecting samples were created from the population for EFA, CFA, test-retest, and equivalent form applications by the gradual sampling method. After providing the surface and content validity of the draft items created in light of the literature, the structure of the scale was determined with EFA. As a result of the DFA the model fit was confirmed. A Cronbach's alpha coefficient of .80, a Spearman-Brown Coefficient of .75, and a Guttman Split-Half Coefficient of .75 indicate a high level of reliability, while a coefficient of stability of .71 indicates that the scale is stable and consistent.

Anahtar Kelimeler

21st century skills, Thinking skills, Disposition, Creative thinking, Scale

Yaratıcı Düşünme Eğilimi Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Öz

Alışılmışın dışında düşünmeyi ifade eden yaratıcı düşünme; özgün ve farklı düşünmeyi içeren çok boyutlu bir süreçtir. Yaratıcı düşünme, olaylar karşısında eş güdümlü, çok boyutlu ve farklı açılardan düşünebilme sonucunda ortaya çıkmaktadır. Bilgi veya durumlar arasında bağ kurma, alışılmış bağları yok sayarak yeni bağlantılar keşfetme, gözlem yapma gibi bilgi işleme süreçlerinin temel bileşenlerinden biri yaratıcı düşünmedir. Bu araştırmanın amacı 9-15 yaş aralığındaki öğrencilere yönelik geçerli ve güvenilir bir yaratıcı düşünme eğilimi ölçeği geliştirmektir. Bu araştırma nicel yaklaşımda tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın hedef evreni Türkiye’de ortaokul düzeyinde eğitim alan 9-15 yaş arasındaki öğrencilerden oluşmaktadır. Elazığ il merkezindeki resmî ortaokullarda öğrenim gören 9-15 yaş arasında olan öğrenciler ulaşılabilir evren olarak belirlenmiştir. Ulaşılabilir evren içerisinden AFA, DFA, test-tekrar test ve eş değer form uygulamaları için aşamalı örnekleme yöntemiyle birbiriyle kesişmeyen örneklemler oluşturulmuştur. Alan yazın ışığında oluşturulan taslak maddelerin yüzey ve kapsam geçerlikleri sağlandıktan sonra AFA ile ölçeğin yapısı belirlenmiştir. DFA sonucunda model uyumu doğrulanmıştır. Cronbach’s alpha katsayısının .80, Spearman-Brown Katsayısının .75, Guttman Split-Half Katsayısının .75 olması, yüksek düzeyde güvenilirliği gösterirken kararlılık katsayısının .71 olması ölçeğin kararlı ve tutarlı olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

21. yy becerileri, Düşünme becerileri, Eğilim, Yaratıcı düşünme, Ölçek

Destekleyen Kurum

Türk Dil Kurumu

Teşekkür

Bu araştırmayı destekleyen Türk Dil Kurumu'na teşekkür ederim.

Kaynakça

• Akarsu, B. (2018) Yaratıcı düşünme sanatı. Ankara: Cinius Yayınları
• Anderson, L. W., & Çikrikçi, N. (2019). Tutumlarin ölçülmesi. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 24(1), 241-250.
• Aslan A. E. (2001). Torrance yaratıcı düşünce testi Türkçe versiyonu. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 14, 19-40.
• Aydın, B. (2020). Yaratıcı düşünmenin yaratıcı yazmaya etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ayre, C., & Scally A.J. (2014). Critical values for Lawshe’s content validity ratio: Revisiting the original methods of calculation. Measurement And Evaluation In Counselling An Development, 47, 79-86. https://doi.org/10.1177/0748175613513808.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E. Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
• Chomsky, N. (2018). Dil ve zihin. (A. Kocaman, Çev.). Ankara: Bilgesu.
• Cox, D. (2020). Yaratıcı düşünme. Ankara: Nobel.
• Çam, M. O., & Baysan-Arabacı, L. (2010). Tutum ölçeği hazırlamada nitel ve nicel adımlar. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 12(2), 64-71.
• Çelik, H. E., & Yilmaz, V. (2016). Yapısal eşitlik modellemesi: Temel kavramlar, uygulamalar, programlama. Ankara: Anı.
• Çiçekler, C. Y., Pirpir, D. A., & Aral, N. (2020). Turkish standardization of early childhood creativity scale. Elementary Education Online, 19(2), 817-830.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem
• Çoraklı, E. (2011). Müzikte yaratıcı düşünme ölçeğinin Türkiye koşullarına uyarlanması ve müzikte yaratıcı düşünmeye yönelik bir eğitim programının sınanması. Yayımlanmamış doktora tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• De Bono, E. (1997). Six hats thinking. Pennsylvania: SPb.
• Delgado-Rico, E., Carretero-Dios, H., & Ruch, W. (2012). Content validity evidences in test development: An applied perspective. International Journal of Clinical and Health Psychology España, 12(3), 449-460.Dönmez,
• B. M., & Kılınçer, Z. (2011). Müziğin Yunan mitolojisi ve batı kültürü içindeki algılanışı. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(1)
• Erkuş, A. (2014). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-I. Ankara: Pegem.
• Erten-Tatlı, C. (2017). Çocuklarda yaratıcı düşünme becerilerinin saptanması ve okul psikolojik danışmanlarının farkındalığının incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Fabian, J. (2018). Creative thinking and problem solving. CRC Press.
• Guilford, J. P. (1957). Creative abilities in the arts. Psychological review, 64(2), 110.
• He, K. (2017). A Theory of creative Thinking. Springer. http://link. springer. com/10.1007/978-981-10-5053-4.
• Karagöz, Y. (2017). SPSS ve AMOS uygulamalı nitel-nicel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği. Ankara: Nobel.
• Karagöz, Y. (2019). SPSS-AMOS-META uygulamalı istatistiksel analizler. Ankara: Nobel.
• Kelley, T., & Kelley, D. (2014). Yaratıcı özgüven. İstanbul: Optimist Yayın Grubu.
• Kline, R. B. (2023). Principles and practice of structural equation modeling. Guilford.
• Köklü, N. (1995). Tutumlarin Ölçülmesİ Ve Lİkert Tİpİ Ölçeklerde Kullanilan Seçenekler. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 28(2), 81-93.
• Michalko, M. (2006). Thinkertoys: A handbook of creative-thinking techniques. Ten Speed.
• Nevo, B. (1985). Face validity revisited. Journal of educational measurement, 22(4), 287-293.
• Özgenel, M., & Çetin, M. (2017). Marmara yaratıcı düşünme eğilimleri ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 46(46), 113-132.
• Özyaprak, M. (2016). Yaratıcı düşünme eğitimi: SCAMPER örneği. Journal of Gifted Education and Creativity, 3(1), 67-81.
• Sharma, S. (1996) Applied multivariate techniques. New York: John Wiley and Sons.
• Starko, A. J. (2017). Creativity in the clasroom: Schools of curious delight. Mahwah: Routledge.
• Sur, E. (2020). Ortaokul öğrencilerinin eleştirel ve yaratıcı düşünme becerileri ile anlama becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Vogel, T. (2014). Breakthrough thinking: A guide to creative thinking and idea generation. New York: Simon and Schuster
• Vygotsky, L. S. (1998). Düşünce ve dil. (S. Koray, Çev.). İstanbul: Toplumsal.
• Vygotsky, L. S. (2021). Düşünme ve konuşma. (D. C. Koçak, Çev.) İstanbul: Toplumsal Dönüşüm.
• Vygotsky, L. S. (2022). Toplum içindeki zihin, yüksek işlevlerin gelişimi. (D. C. Koçak, Çev.). İstanbul: Toplumsal Dönüşüm.
• Yar Yıldırım, V. (2015). Yaratıcılık. Öğrenmenin nörofizyolojisi, öğretimde yeni yaklaşımlar, 127-157. M. Arslan (Ed.). Ankara: Anı.
• Yeşilyurt, S., & Çapraz, C. (2018). Ölçek geliştirme çalışmalarında kullanılan kapsam geçerliği için bir yol haritası. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 251-264.
• Yılmaz Özalp, E. (2015). Yaratıcı düşünme testi-resim üretme Türkçe versiyonu. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstabbul.
• Yurdugül, H. (2005, 28–30 Eylül). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması. [Sözlü bildiri]. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 771-774, Denizli, Türkiye
• Yurt, E. (2018). Düşünme üzerine bir soruşturma: heidegger felsefesinde düşünmenin yeri. Isparta: Fakülte Kitabevi Yayınları.