Kötülük Kavramı Bağlamında Yahudi Ve İslâm Geleneğinin Evel/Habil-Kayin/Kabil Kıssasını Yorumlaması

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 476 - 507, 14.06.2024

Enis İvgin Aynur Çınar

Öz

Bu çalışmada, insanlığın şafağındaki ilk savaş ve kardeş katli, “kötülük” kavramı temelinde ele alınmıştır. Tevrat ve Kur’an-ı Kerim’de Âdem’in iki oğlu olan Habil ve Kabil arasındaki kavgayı, yani insanoğlunun yeryüzündeki ilk savaşını anlatan bu hikayeyi, dünyada “kötülük” olarak tecelli eden küfür, günah ve bu iki kavramın sonucu ortaya çıkan “öteki” olgusunun ilk ortaya çıktığı anlatı olarak görmek mümkündür. Anlatıda, iyilik ve gerçek insani fıtratın timsali olan Habil’in karşısına arızi olan günahın tecellisi öz kardeşi Kabil çıkar. İkisi arasındaki mücadelede sonunda Kabil, kardeşi Habil’i öldürür ve o andan itibaren dünyada insanın fıtri bozulmuşluğunu temsil eden günah kavramı ortaya çıkar. Çalışmanın temel hedefi, Yahudi ve İslam geleneğinde Habil-Kabil kıssasından yola çıkarak günahın ortaya çıkışına dair görüşleri ortaya koymaktır. Bu doğrultuda bir yandan dinler tarihinin fenomenolojik metodu gereği her iki dinî geleneğin anlatıya bakışı sadece kendi kaynaklarından yola çıkılarak incelenecek, diğer yandan da karşılaştırmalı metoduyla iki dinin bu konudaki benzer ve farklılıkları ortaya konacaktır. Bu sayede her iki kutsal metinde de anlatılan bu kıssasının iki din açısından hangi mesajı anlatmayı ihtiva ettiği ortaya konulmaya çalışılacaktır. Ülkemizde bu konu ile ilgili dinler tarihi sahasında fazla çalışma olmadığı için, çalışma sayesinde hem ilgili anlatı hem de bu anlatının vermeye çalıştığı temel anafikir ile literatürdeki boşluğu doldurmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi, Habil-Kabil, Kötülük, Şeytan, İlk Günah, Cinayet, Kurban

The Interpretation of the Story of Cain and Abel in the Jewish and Islamic Traditions in the Context of the Concept of Evil

Öz

In this study, the first war and fraticide at dawn of humanity are discussed on the basis of concept of “evil”. It is possible to see this story which tells the story of the fight between Adam’s two sons in the Torah and the Holy Quran about the fight between Adams two sons, - Abel and Cain- that is the first war of mankind on earth, as narrative in which the phenomenon of disbelief/godlessness, sin and the “ other” that emerges as a result of these two concept, which are as “evil” in the world, first emerged. In the narrative, Abel, the epitome of goodness and true human nature, is confronted by his brother Cain the manifestation of incidental sin. In the struggle between Cain kills brother Abel and from that moment on, the concept of sin, which represents the corruption of human nature, in emerges the world. The main goal of this study is to reveal the wievs on the emergence of sin in the Jewish and Islamic traditions based on the parable of Cain and Abel. In this direction, on the one hand, in accordance with the phenomenological method of the history of religions, the perspective of both religious traditions on the narrative will be analyzed only from their own sources, and on the other hand, he similarities and differences of the two religions on this issue will be revealed through the comparative method. In this way, it will be tried to reveal which message this parable, which is narrated in both sacred texts, contains in terms of the two religions. Since there are not many studies on his subject in the field of religion in our country, this study aims to fill the gap in the literature with both the releated narrative and the basic idea that this narrative tries to give.

Anahtar Kelimeler

History of Religions, Cain-Abel, Evil, Satan, Origin Sin, Murder, Sacrifice

Kaynakça

• Andersen, F. I. "2 (Slavonic Apocalypse of) Enoch", The Old Testament Pseudepigrapha, editör: James H. Charlesworth, Doubleday & Company. Inc., New York, 1983, Cilt 1.
• Ateş, Süleyman. "Kur’ân Ansiklopedisi", Kur’an Bilimleri Araştırma Vakfı Yayınları, İstanbul, 1997, Cilt 1.
• Axworthy, Michael. "İran- Aklın İmparatorluğu", çev. Özlem Gitmez, Say Yayınları, İstanbul, 2016.
• Besalel, Yusuf. "Yahudilik Ansiklopedisi", Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın A.Ş., İstanbul, 2001, Cilt 2.
• Byron, John. "Cain and Abel in Text and Tradition", Brill, Boston, 2011.
• Cilacı, Osman. "Dinler ve İnançlar Terminolojisi", Damla Yayınevi, İstanbul, 2001.
• Çelik, Pınar Güzelyürek. "Habil ile Kabil Mitinin Victor Hugo ve Leconte de Lisle’in Yapıtlarına Yansıması ve Türkçe’ye Çevirileri", Mediterranean Journal of Humanities, 2014, Cilt 4, Sayı 2, ss. 141-150.
• Çınar, Aynur. "Antik Dünyada Kutsal Ruh’un Öncüsü Küllî Ruh", İnsan Yayınları, İstanbul, 2022.
• Çınar, Aynur. “Lilith: Yahudi Mitolojisinde Ana Tanrıça’nın Düşüş ve Şeytana Dönüşüm Serüveni”, Bilimname, cilt 35, sayı 1, 363-395.
• Curtis, VestaSarkhosh. İran Mitleri, çev. Fatma Esra Aslan, Phoenix Yay., Ankara 2016.
• Diyanet İşleri Başkanlığı. "Kur’an-ı Kerim Meâli", Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2012, 14. b.
• Eliade, Mircea. "Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi", İstanbul, 2020, Cilt 1, 3. b.
• Eliezer, Pirḳê de Rabbi (PRE). Çev. Gerald Friedlander, Hermon Press, New York, 1970, 25A. i. s. 152.
• Eliezer, Pirḳê de Rabbi (PRE). Çev. Gerald Friedlander, Hermon Press, New York, 1970, 26A.
• Epstein, Rabbi I. ve Rabbi J. H. Hertz (editör). "Soncino Babylonian Talmud", The Soncino Press, London, 1935-1948.
• Er-Râzî, Fahrunddîn. "Tefsîr-i Kebîr Mefâtîhu’l-Gayb", Editör: Ahmet Hikmet Ünalmış, Çevirmenler: Suat Yıldırım vd., Akçağ Yayınları, Ankara, 1990, Cilt 9.
• et-Taberi, Muhammed Bin Cerîr. "Taberi Tefsiri", İhtisar ve Tahkik: Muhammed Ali es-Sâbûnî, Çev. Mehmet Keskin, İstanbul, 2019, Cilt 2, 1. b.
• Graves, Robert ve Patai, Raphael. "İbrani Mitleri Tekvin- Yaratılış Kitabı", çev. Uğur Akpur, Say Yayınları, İstanbul, 2022, 3. b.
• Gündüz, Şinasi. "Din ve İnanç Sözlüğü", Vadi Yayınları, Ankara, 1998.
• Gürkan, Salime Leyla. “Şer”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul, 2010, Cilt 38, ss. 545-547.
• Gesenius, William. "Hebrew and English Lexicon of the Old Testament", çev. Edward Robinson, Clarendon Press, Oxford, 1962.
• Güler, İlhami ve Özsoy, Ömer. "Konularına Göre Kur’an (Sistematik Kur’an Fihristi)", Fecr Yayınevi, Ankara, 2015, 18. b.
• “Hanok’un Gizemleri, Baruh’un Kıyameti”, çev. Damla Saydam Çizme, CBN Yayıncılık, İstanbul, 2013.
• Harman, Ömer Faruk. “Hâbil ve Kābil”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul, 1996, Cilt 14, ss. 376-378.
• Harrington, D. J. “Pseudo-Philo”, The Old Testament Pseudepigrapha, editör: James H. Charlesworth, Doubleday & Company. Inc., New York, 1983, Cilt 2.
• Hintze, Almut. “Ahura Mazdā and Angra Mainyu”, Encyclopedia of Religion, editör: Lindsay Jones, 2. baskı, Thomson & Gale, 2005, cilt 1.
• Jamsheed K. Choksy, “Zoroastrianism”, ER, by. Lindsay Jones, IIndedition, (1987) 2005, XIV.
• Johnson, M. D. “Life Of Adam And Eve”, The Old Testament Pseudepigrapha, editör: James H. Charlesworth, Doubleday & Company. Inc., New York, 1983, Cilt 2. s. 264-266.
• Kahraman, Ferruh. “Bir Tefsir-Antropoloji Polemiği: İnsanoğlunun Uygarlık Serüveni”, ESOGÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, Eylül 2020, Cilt 7, No:13, ss. 41-82.
• Kaya, Elif Bayrak. “Hâbil ile Kâbil Kıssası ve Minyatür Sanatına Yansımaları”, Motif AkÂdemi Halkbilimi Dergisi, Mart 2020, Cilt 13, No:29, ss. 346-363.
• Kiriş, Nurten. “Tarihsel Olarak Kötülük Problemi ve Çözüm Yolu Olarak Teodise”, FLSF: SDÜ Felsefe Bölümü Dergisi, cilt 1, sayı 5, 81-99.
• Kurtubî, İmam. "El-Câmiu Li Ahkâmi’l-Kur’ân", Çev., M. Beşir Eryarsoy, Buruc Yayınları, İstanbul, 2004, Cilt 6, 2. b.“Kutsal Kitap Eski Yeni Antlaşma”, Kitabı Mukaddes Şirketi ile Yeni Yaşam Yayınları, Mart 2020. Mevdûdî, Ebu’l-A’lâ. Tefhimu’l-Kur’an/Kur’an’ın Anlamı ve Tefsiri, Genel Yayın Yönetmeni Ali Bulaç, İnsan Yayınları, İstanbul 2005, C:1.
• Midrash Rabbah Genesis I, trans. by. Rabbi Dr. H. Freedman, London, First Edition 1939, Two Volumes.
• Martínez, Florentino García. “Eve’s Children in the Targumim”. Eve’s Children: The Biblical Stories Retold and Interpreted in Jewish and Christian Traditions. 27-46. Ed. Gerald P. Luttikhuizen. Brill: Leiden, 2003.
• Öztürk, Mustafa. “Kur’an, Kitab-ı Mukaddes ve Sümer Mitolojisinde Hâbil-Kâbil Kıssası”, ÇÜİFD (Haziran 2004), C:4, No:1, s.147-164.
• Öztürk, Mustafa. “İblis’in Trajik Hikayesi–Allah, Şeytan, İnsan ve Kötülüğe Dair-”, ÇÜİFD 5/1 (2005), ss. 39-65. “On the Posterity of Cain and His Exile”. Philo Judaeus. Çev. Colson F. H.-G.H. Whitaker. Great Britain: Thomson Litho Ltd., 1988.
• Pińero, A. “Angels and Demons in the Greek “Life of Adam and Eve”. Journal for the Study of Judaism in the Persian, Hellenistic, and Roman Period 24/2 (December 1993), ss. 191-214.
• Rezi, Haşim. Zerdüşt: Hayat Zaman Mekan, çev. Erkan Çardakçı, Avesta Yayınları, İstanbul 2014.
• Ricoeur, Paul (2005). “Evil”. Encyclopedia of Religions. 5/2897-2904. Ed. Lindsay Jones. USA: Thompson & Gale.
• Sarıkçıoğlu, Ekrem. “Kur’an ve Arkeoloji Işığında Nuh Tufanı”, Uluslararası Şırnak ve Çevresi Sempozyumu Bildirileri, Şırnak Üniversitesi Yayınları, Ankara 2010, s.
• Sahîh-i Buhâri ve Tercemesi, Kitâbu’l-İ’tisâm bi’l-Kitâbi ve’s-Sünneti/7203, müt. Mehmed Sofuoğlu, Ötüken Yayıncılık, İstanbul 1989.
• Schubert, Kurt. Yahudi Tarihi, çev. E. Derya YAMANER, Runik Yayınları, İstanbul, Mart 2021, 1. b.
• Sayım, Huzeyfe. “Zerdüştîlik’de Kozmogoni ve Yaratılış”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (2004/1), No:16, s. 91-101.
• Seferia. İbn Ezra Commentary, Genesis, 4:1, Sefaria (Erişim Tarihi, 11.06.2023).
• Sefaria. İbn Ezra Commentary, Genesis, 4:4, Sefaria (Erişim Tarihi, 11.06.2023).
• Sefaria. Rashi’s Commentary, Genesis, 4:3, Sefaria (Erişim Tarihi, 08.06.2023).
• Sefer ha-Aggadah: The Book of Legends from the Talmud and Midrash. ed. by. Hayim Nahman Bialik- Yehoshua Hana Ravnitzky, trans. by. William G. Braude, Schocken Books, New York, 1992.
• Şeriati, Ali. Dinler Tarihi, Fecr Yayınları, İstanbul, 2020, C. I, s. 308.
• Skolnik, Fred ve Berenbaum, Michael. “Cain”, Encyclopaedia Judaica, Thomson Gale, New York, 2007.
• Taraporewala, Irach J. I. Zerdüşt Dinî, çev. Nice Damar, Avesta Yayınları, İstanbul 2011.
• Tora ve Aftara: Bereşit., ed. Rav Yitshak Haleva vd., çev. Moşe Farsi, Gözlem Yayınları, 2010.
• The Ascension of Isaiah. Ed. R.H. Charles. London: Adam and Charles Black, 1900.
• Von Rad, Gerhard. Genesis, a Commentary, The Westminster Press, Philadelphia, 1972.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Şer”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul, 2010, C. 38, s. 539-542.
• Yılmaz, Hatice. Yahudilik’te Günah Kavramı ve Büyük Günahlar. Yüksek Lisans Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.
• Young, M. J. L. “Kur’an’da Kötülük İlkesinin Ele Alınışı”. Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/3 (2003), ss. 175-182.
• Zemahşerî (ö.1144), Keşşâf Tefsiri, Ed., Murat Sülün, Çev., Abdulaziz Hatip vd., Türkiye Yazma Eserler Kurumu, İstanbul 2017, C: 2, 1. b.
• “Rashi’s Commentary on Bereshit”. Chabad (04.05.2024). https://www.chabad.org/library/bible_cdo/aid/8168/showrashi/true