THE RELATIONSHIP BETWEEN DISEASE AND TREATMENT AND APPRECIATION FROM THE QUR'AN'S PERSPECTIVE

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 3, 773 - 792, 24.09.2025

İmdat Balkis

Öz

Throughout history, humankind has survived many adversities and has been exposed to various epidemics. In the historical process, epidemic diseases have caused severe damage and various traumas in societies. Human nature has a structure that is open to both material and spiritual diseases. Almost every human being is exposed to different diseases at various stages of her life. As a matter of fact, it is stated in the Quran that Ayyub, one of the prophets, was subjected to a severe test due to an epidemic that he was exposed to. Diseases affect not only the individual who is sick, but also his / her close and distant social environment directly or indirectly. It is a fact that diseases cause deep scars in the soul as well as in the body. However, it should be known that belief has positive effects in the treatment of both material and spiritual illnesses. Due to the fact that the topic of the epidemic is up-to-date, it is thought that it will be useful to examine the theological understanding of the diseases in terms of the Quran and the positive effects of religious motivation in finding healing. In this time of the Covid-19 epidemic, it is a conscientious and social requirement to provide people with correct and useful religious support. In this respect, it is important to understand the relationship between illness and treatment and the relationship between belief and prevention from the perspective of the Quran. Leaving aside precaution from a deterministic point of view or causing an absolute fatalistic understanding to become widespread in the society will increase the problems in this process. In this context, it is important how the Quran deals with the issue of illness and healing. The rules of the religion of Islam regarding human life and health from the past to the present and its preventive measures recommended for a healthy life are still up to date. In order to avoid some misleading thoughts and to prevent damage to the individual and social fabric, it is important to transfer them to the society. Forwhy It is hoped that individuals and societies with strong spiritual ties and strong social fabric will overcome the depressions caused by epidemics relatively lightly.

Anahtar Kelimeler

Tafsir , Quran , Destiny , Disease , Treatment

Kur’ân Perspektifinden Hastalık-Tedavi ve Takdir-Tedbir İlişkisi

Öz

İnsan türü tarih boyunca birçok badireler atlatmış ve çeşitli hastalıklara, salgınlara maruz kalmıştır. Kimi zaman salgın hastalıklar toplumlarda çok ağır hasarlar bırakarak çeşitli travmalara sebep olmuştur. İnsan tabiatı gerek maddî gerekse de manevî hastalıklara müsait bir yapıya sahiptir. Hastalıklara maruz kalma konusunda insanlar arasında ciddi bir ayrım söz konusu değildir. Hemen hemen her insan hayatının çeşitli evrelerinde değişik hastalıklara maruz kalır. Kur’ân’da Peygamberlerden Hz. Eyyûb’un müptela olduğu salgın hastalık dolayısıyla ağır bir imtihana tabi olduğu anlatılır. Hastalıklar sadece hasta olan bireyi değil onun yakın (akraba, ahbab) ve uzak (toplum, devlet) çevresini de doğrudan veya dolaylı olarak etkiler. Hastalıkların insanın bedeninde olduğu gibi ruhunda da derin izler bıraktığı bir gerçektir. Hem maddî hem de manevî hastalıkların tedavisinde inancın olumlu etkilerinin olduğu kabul edilir. Kur’ân açısından hastalıkların teolojik olarak nasıl anlaşılması gerektiği ve şifâ bulmada dini motivasyonun olumlu etkilerinin incelemesinin faydalı olacağı düşünülmektedir. Hastalıkların tedavisi konusunda insanlara doğru inançsal destek sunmak vicdani ve toplumsal bir gerekliliktir. Bu sebeple Kur’ân perspektifinden hastalık-tedavi ve inanç-tedbir ilişkisinin doğru anlaşılması önemlidir. Hastalık sürecinde determinist sebeplerle tedbirin bir tarafa bırakılması veya toplumda cebrî bir kader anlayışının yaygınlaşması sıkıntıların artmasına sebep olur. Bu bağlamda Kur’ân’ın tedavi ve kader konusunu nasıl ele aldığı önemlidir. İslam dininin geçmişten günümüze; insan hayatı ve sağlığı konusunda vazettiği kurallar/nas ve sağlıklı yaşam için önerdiği önleyici tedbirler güncelliğini korumaktadır. Bunları topluma doğru aktarmak ve bir takım şaz düşüncelerden uzak durmak, bireysel ve toplumsal dokunun zedelenmesinin önüne geçmek açısından önemlidir. Zira manevî bağları kuvvetli ve sosyal dokusu sağlam olan fert ve toplumların hastalıkların/salgınların sebep olduğu buhranları nispeten daha hafif atlattığı malumdur.

Anahtar Kelimeler

Tefsir , Kur’ân , Kader , Hastalık , Tedavi

Destekleyen Kurum

Yoktur

Teşekkür

tesekürler

Kaynakça

• Abdulbaki, Muhammed Fuat, El-Mu’cem’u-l Müfehres li-elfazi-l Kur’ân’il-Kerim, Beyrut, Lübnan: Dar Marife, 2009.
• Atmaca, Veli, “Hadislerde Geçen Şifâlı Yöntemler ve İlaç Adları”, Hadis Tetkikleri Dergisi, 9/1, 2011.
• Aytaç, Ömer, Kardaş, Muzaffer Çağlar, “Sağlık- Hastalığın Toplumsal Kökenleri ve Sağlık Sosyolojisi”, Elâzığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:25, Sayı:1, 2015.
• Bakkal, Ali, “İslâm Tarihinde Tıbbın Gelişmesi ve Silvan’da Tıp,” (Şanlıurfa: Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2013), 18/30.
• Bayrakdar, Mehmet, İslâm’da Bilim ve Teknoloji Tarihi, (Ankara: TDV Yayınları, 2000).
• Buhârî, Muhammed b. İsmâîl, Sahîhu'l Buhârî, Beyrut, Dımeşk: Dâru İbn Kesîr, 2002.
• Canan, İbrahim, Hadis Ansiklopedisi, Kütüb-i Sitte, (Ankara: Akçağ Yayınları), 17.
• Çağatay, Neşet, İslam’dan Önce Arap Tarihi ve Cahiliye Çağı, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1957.
• Derveze, M. İzzet, et- Tefsirü’l-Hadîs, Çev. Ramazan Yıldırım, İstanbul: Ekin Yayınları, 1998.
• El-Kurtubi, Abdullah b. Ahmet b. Ebu Bekr, el- Cami li-Ahkami’l Kur’ân, (thk. Abdullah b. Abdul Muhsin et- Türki) Beyrut-Lübnan: Müessesetü’r- Risale, 2002.
• Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’ân Dili, Sadeleştirenler: İsmail Karaçam-Emin Işık-Nusrettin Bolelli-Abdullah Yücel İstanbul: Azim Dağıtım, 2011.
• El-Merâğî, Ahmed Mustafa, Tefsîru’l-Merâğî, Mısır: Matbaatu Mustafa el-Bâbi’l-Halebî, 17, 1942.
• El-Mevsili, Abdullah b. Mahmut, el-İhtiyâr li-Telîli’l-Muhtâr, (thk. Şuayb Arnavud), Beyrut – Lübnan: Darü’r-Risaletü’l Âlemiye, 2010.
• Er- Razî, Fahrettin, Mefatihu-l Ğayb, Beyrut, Dar’u-l Fikr, 1401/1981.
• Ertekin, Cumhur, Tıbbın Öyküsü, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2019.
• Et-Taberî, Muhammed b. Cerir, Camiu’l-Beyân’ an Te’vili Ayi’l-Kur’ân, Beyrut: Daru’l-Fikr, 1405/1984.
• Gümüş, Tolga, “Avrupa’da Kara Ölüm ve Dönem Kronikleri”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 20, Sayı 1, 2011.
• İbn Atıyye, Ebü Muhammed Abdülhak el- Endelüsi, el- Muharrerü’l Vecîz fî Tefsiri’l-Kitabi’l Azîz, Katar: Vizaretü’l-Evkaf ve’ş-Şuüni’l-İslamiyye, 2007.
• İbn Ebü Hâtim, Abdurrahman b. Muhammet ibn İdris er- Razî, Tefsiru’l- Kur’âni’l- Azîm, (thk. Es’ad Muhammed Tayyib) Riyad: Mektebe’tul Nizar Mustafa el-Baz, 1997.
• İbn Kesîr, Ebu’l Fadl İsmail, Muhtasar İbn Kesîr Tefsiri, çeviri, Arif Erkan, İstanbul: Sağlam Yayınevi, 2006.
• İbn Rüşd, Ebu’l Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed, Bidayetü’l- Müctehid, terc. Ahmet Meylani, Bidayetü’l Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesıd, İstanbul: Beyan Yayınları, 1991.
• Karaman, Fikret, vd, Dini Kavramlar Sözlüğü, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2006.
• Karaman, Hayrettin, vd, Kur’ân Yolu Türkçe Meal ve Tefsiri, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2012.
• Köşe, Abdullah, "Haris b. Kelede", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi. org.tr/haris-b-kelede (08.09.2020).
• Med. Karl Opitz, Kur’ân’da Tebabet, çev. Feridun Nafiz uzluk, Ankara: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayınları, sayı: 240, 1971.
• Mukatil b. Süleyman, Tefsir’u Mukatil b, Süleyman, (thk. Abdullah Mahmut Şehhake), Beyrut, Lübnan: Müessesetü-l Tarih’ul Arap, 2002.
• Müslim, Hafız Ebu-l Hüseyn b. El- Haccac b. Müslim el- Kuşeyri, Sahîhu'l Müslim, Ed. Nezr b. Muhammed Feryabi Ebu Kuteybe, Riyad: Dâru’t Tayyibe, 2006.
• Nasr, Seyyid Hüseyin, İslam ve Bilim, Çev. İlhan Kutluer, İstanbul: İnsan Yayınları, 2006.
• Neseî, Ebu Abdurrahman Ahmet b. Ali b. Şuayb, Sünenü’n-Nesei, (thk. Abdullah b. Abdu-l Muhsin et-Türki) Riyad: Dâru’s Selam, 2006.
• Tabbara, Afif Abdülfettah, Kur’ân’da Peygamberler ve Peygamberimiz, çev, Ali Rıza Temel, Yahya Alkın, İstanbul: Gonca Yayınevi, 1982.
• Tirmizî, Ebu İsa Muhammed b. İsa b. Sevre es- Sülemi, Sünenü’t- Tirmizi, (thk. Beşşar b. Avvad el- Maruf), Beyrut, Lübnan: Dâru’l Kutub’u-l İlmiye, 1996.
• Yerinde, Âdem,"Şifâ", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/şifâ (08.10.2020).
• Zemahşerî, Ebu-l Kasım Muhammed b. Amr b. Ahmet, Keşşaf an Hakâik’i Ğavâmid'i-t Tenzîl, Beyrut: Daru’l Kitab’i-l Arabiye, tsz.
• Zeydan, Corci, İslâm Medeniyeti Tarihi, çev. Zeki Megâmiz, (İstanbul: Üçdal Neşriyat, 1976, 3.