TÜRKİYE’DE VE DÜNYADA TAKVİYE EDİCİ GIDALARA GENEL BİR BAKIŞ

Yıl 2022, , 576 - 590, 30.08.2022

Nazlı Yeyinli , Özlem Çağındı , Mustafa Dedeoğlu , Ceren İnce , Ergün Köse

https://doi.org/10.15237/gida.GD22021

Cited By: 2

Öz

Son yıllarda ve özellikle de COVID-19 pandemi sürecinde bireylerde bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi ve eksikliği hissedilen besin öğelerinin karşılanması gerektiği düşüncesinin gelişmesi, takviye edici gıdalara (TEG) yönelimi artırmıştır. Toplumda TEG kullanımının bir trend haline dönüşmesi ve bazı satış kanallarıyla başarılı pazarlama stratejileri sayesinde bu ürünlerin üretimi ve tüketimi tüm dünyada artmaktadır. TEG’ler, günlük beslenmeyle karşılanamayan ve fizyolojik olarak fayda sağlayan besin öğelerine destek amacıyla çeşitli formlarda üretilen, günlük alım dozu belirli ürünlerdir. TEG’ler daha çok bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi, günlük yaşamın yoğun ve zorlu çalışma şartlarında fiziksel ve zihinsel olarak zinde kalabilmek amacıyla kullanılmaktadır. Bilinçli bir şekilde tüketildiğinde herhangi bir sağlık sorununa neden olmayan TEG’lerin, en yaygın kullanılan türleri minerallerin veya vitaminlerin tekli preparatları ve/veya bunların kompleks halindeki formlarıdır. Bu çalışmada her geçen gün tanınırlığı, tüketimi ve ürün portföyü artan TEG’ler irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

pazar, takviye edici gıda, tüketici profili, yasal mevzuat

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

AN OVERVIEW OF THE DIETARY SUPPLEMENTS IN TURKEY AND THE WORLD

Öz

In recent years, especially during the COVID-19 pandemic, the idea that individuals should strengthen their immune system and meet the lack of nutrients has increased the orientation to dietary supplements (DS). The production and consumption of these products is increasing all over the world, as the use of DS has become a trend in society and successful marketing strategies through some sales channels. DSs are products with a specific daily intake which supplement nutritional elements that cannot be met with daily nutrition. DSs are mostly used to strengthen the immune system and to stay physically and mentally fit in the challenging working conditions of daily life. The most commonly used types of DSs, which do not cause any health problems when consumed consciously, are single preparations of minerals or vitamins and/or their complex forms. In this study, DSs, whose recognition, consumption and product portfolio increase day by day are examined.

Anahtar Kelimeler

market, dietary supplement, consumer profile

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Alowais, M.A., Selim, M.A. (2019). Knowledge, attitude, and practices regarding dietary supplements in Saudi Arabia. Journal of Family Medicine and Primary Care, 8(2): 365-372, doi: 10.4103/jfmpc.jfmpc_430_18
• Anonymus (2013a). Türk gıda kodeksi. Takviye edici gıdalar tebliği (2013/49). T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. 16 Ağustos 2013. Sayı: 28737. Ankara.
• Anonymus (2013b). Takviye edici gıdaların ithalatı, üretimi, işlenmesi ve piyasaya arzına ilişkin yönetmelik. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. 2 Mayıs 2013. Sayı: 28635. Ankara.
• Anonymus (2015). Türkiye Beslenme Rehberi 2015 (TÜBER). T.C. Sağlık Bakanlığı. Yayın No: 1031.2016. Ankara.
• Anonymus (2021a). Takviye Edici Gıdalar Kısıtlı Maddeler Listesi. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. 30 Kasım 2021. Ankara.
• Anonymus (2021b). Onaylı Takviye Edici Gıdalar Listesi. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. 18 Aralık 2021. Ankara.
• Anonymus (2021c). Gıda takviyesi pazarı çıtayı yükseltti. TRT Haber. https://www.trthaber.com/haber/ekonomi/gida-takviyesi-pazari-citayi-yukseltti-305804.html. Erişim Tarihi: 23 Aralık 2021.
• Arslan, D., Aydın, M., Türker, S. (2021). Extraction methods of medicinal and aromatic plants, ıts use in foods and evaluation in food supplement field. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 9(5): 926-936, doi: 10.24925/turjaf.v9i5.926-936.4399
• Atalay, D., Erge, H.S. (2018). Gıda takviyeleri ve sağlık üzerine etkileri. Food and Health, 4(2): 98-111, doi: 10.3153/FH18010
• Baltacıoğlu, M. S. (2019). Akdeniz Üniversitesi Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniğine Başvuran 18 Yaş ve Üzeri Hastalarda Gıda Takviyesi Kullanımı ve Hastaların Bu Konudaki Bilinç Düzeyi. Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı Tıpta Uzmanlık Tezi, Antalya, Türkiye, 137 s.
• Bellikci Koyu, E., Çalık, G., Kaner Tohtak, G., Günsel-Yıldırım, G. (2020). Sağlık çalışanlarının besin desteği kullanma durumları ve ilişkili etmenler. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 34(2): 141-151, doi: 10.5505/deutfd.2020.69772
• Çıtar Dazıroğlu, M.E., Yıldız, M., Akbulut, G. (2021). Covid-19 pandemisine diyetetik bakış: Besin, besin destekleri ve tıbbi beslenme tedavisi. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8(1): 13-22.
• Çoşkun, F., Velioğlu Er, E. (2020). The use of some food supplements in the Thrace region of Turkey. Hacettepe University Journal of the Faculty of Pharmacy, 40(2): 59-73.
• Demir, G., Kılıçkalkan, B., Takak, M. K. (2021). COVID-19 Pandemisi Sürecinde Yetişkinlerin Besin Destekleri Kullanımlarının İncelenmesi. Genel Tıp Dergisi, 31(4): 430-439, doi: 10.54005/geneltip.988805
• Demmer, E., Cifelli, C.J., Houchins, J.A., Fulgoni, V.L. (2018). The pattern of complementary foods in American infants and children aged 0-5 years old-a cross-sectional analysis of data from the NHANES 2011-2014. Nutrients, 10(7): 827, doi: 10.3390/nu10070827
• Devecioğlu, E. (2020). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Hastanesi aile hekimliği polikliniğine başvuran 18 yaş ve üzeri bireylerde gıda takviyesi kullanım durumları ve sağlıklı beslenme davranışları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı Tıpta Uzmanlık Tezi, Samsun, Türkiye, 120 s.
• Doğan, S., Okumuş, E., Bakkalbaşı, E., Cavidoğlu, İ. (2020a). Tüketicilerin takviye edici gıdaları kullanım amacı, satın alma tercihleri, ürünlere olan güveni ve yasal düzenlemeler hakkındaki düşünceleri: Van ili örneği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 30(4): 821-831, doi: 10.29133/yyutbd.733454
• Doğan, S., Okumuş, E., Bakkalbaşı, E., Cavidoğlu, İ. (2020b). Van ili kentsel alanda takviye edici gıdaların kullanımı ve tüketicilerin bilinç düzeyi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 25(2): 75-84.
• Durna, D. (2020). Türk yargı kararları ışığında takviye edici gıdaların denetimi. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 1(41): 243-274.
• Dwyer, J. T., Coates, P. M., Smith, M. J. (2018). Dietary supplements: regulatory challenges and research resources. Nutrients, 10(1): 41, doi: 10.3390/nu10010041
• El Khoury, D., Hansen, J., Tabakos, M., Spriet, L. L., Brauer, P. (2020). Dietary Supplement Use among Non-athlete Students at a Canadian University: A Pilot-Survey. Nutrients, 12(8): 2284, doi: 10.3390/nu12082284
• Ergen, A., Bozkurt Bekoğlu, F. (2016). Türkiye'de besin destek ürünlerine yönelik görüşler ve tüketici profilini tanımlamaya yönelik bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(1): 323-341.
• FSA (2018). Food Standarts Agency. Food Supplements Consumer Research Final Report. Mayıs 2018. https://www.food.gov.uk/research/research-projects/food-supplements-consumer-research.
• Gözler, K., Kaplan, G. (2018). İdare Hukuku Dersleri. Ekin Kitapevi Ltd. Şti., Bursa, Türkiye, s. 1-800.
• GTBD (2018). Gıda Takviyesi ve Beslenme Derneği. 1. Gıda ve beslenme konferansı. http://gtbd.org.tr/wp-content/uploads/2018/04/G%C4%B1da-ve-Beslenme-Dergisi say%C4%B1-2.pdf.
• GTBD (2020). Gıda Takviyesi ve Beslenme Derneği. Gıda takviyesi kullanımı ve beslenme alışkanlıkları ölçümü anketi-Aralık 2020. https://gtbd.org.tr/gida-takviyesi-kullanimi-ve-beslenme-aliskanliklari-olcumu-anketi-aralik-2020/.
• Güzelsoy, N.A. (2013). ICP-MS ile bazı gıda takviyelerinde element analizleri ve analitik problemler. Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Bursa, Türkiye, 67 s.
• Güzelsoy, N.A., İzgi, B. (2015). Balık yağı gıda takviyelerinde metal bulaşanlarının (As, Hg, Cd, Pb) belirlenmesinde analitik parametrelerin optimizasyonu. Gıda ve Yem Bilimi-Teknolojisi Dergisi, 15: 19-26.
• Halsted, C.H. (2003). Dietary supplements and functional foods: 2 sides of a coin?. The American Journal of Clinical Nutrition, 77(4): 1001-1007, doi: 10.1093/ajcn/77.4.1001S
• Homer, P.M., Mukherjee, S. (2018). The impact of dietary supplement form and dosage on perceived efficacy. Journal of Consumer Marketing, 35(2): 228-238, doi: 10.1108/JCM-02-2017-2108
• Kazaz, A., Gençyürek Erdoğan, M. (2020). Takviye edici gıda reklamlarında aldatıcı unsurlar. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 8(2): 930-960, doi: 10.19145/e-gifder.722025
• Kılıç Kanak, E., Öztürk, S.N., Özdemir, Y., Asan, K., Öztürk Yılmaz, S. (2021). Gıda takviyeleri kullanım alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 10(1): 168-177, doi: 10.28948/ngmuh.783613
• Kobayashi, E., Nishijima, C., Sato, Y., Umegaki, K., Chiba, T. (2018). The prevalence of dietary supplement use among elementary, junior high, and high school students: A nationwide survey in Japan. Nutrients, 10(9): 1176, doi: 10.3390/nu10091176
• Kutlu, N., Ekin, M. M., Alav, A., Ceylan, Z., Meral, R. (2021). Covıd-19 Pandemi Sürecinde Bireylerin Beslenme Alışkanlığında Meydana Gelen Değişimin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. International Journal of Social, Political and Economic Research, 8(1): 173-187, doi: 10.46291/IJOSPERvol8iss1pp173-187
• Marion, S. (2021). Factors influencing dietary supplements use help identifying athletes with risky behaviors. Master’s Thesis. Université de Montréal, Canada, 77 p.
• Oruç Güler, Ö.E., Anul, N. (2020). Spor salonunda spor yapan kişilerde gıda takviyesi kullanım durumunun saptanması. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi, 2(2): 43-48, doi: 10.33308/2687248X.202022178
• Özbekler, T.M. (2019). Değişen beslenme alışkanlıkları perspektifinde takviye edici gıdalar: Tüketiciler ne kadar bilinçli?. International Social Sciences Studies Journal, 5(51): 6866-6882, doi: 10.26449/sssj.1937
• Peters, E., Klein, W., Kaufman, A., Meilleur, L., Dixon, A. (2013). More is not always better: Intuitions about effective public policy can lead to unintended consequences. Social İssues and Policy Review, 7(1): 114-148, doi: 10.1111/j.1751-2409.2012.01045.x
• Piekara, A., Krzywonos, M., Kopacz, M. (2021). Dietary supplements ıntended for children-proposed classification of products available on the market. Journal of Dietary Supplements, 1-12, doi: 10.1080/19390211.2021.1887425
• Raposo, A., Saraiva, A., Ramos, F., Carrascosa, C., Raheem, D., Bárbara, R., Silva, H. (2021). The Role of Food Supplementation in Microcirculation-A Comprehensive Review. Biology, 10(7): 616, doi: 10.3390/biology10070616
• Rovira, M.A., Grau, M., Castañer, O., Covas, M.I., Schröder, H. (2013). Dietary supplement use and health-related behaviors in a Mediterranean population. Journal of Nutrition Education and Behavior, 45(5): 386-391, doi: 10.1016/j.jneb.2012.03.007
• Samar, E. (2021). Pandemi Sürecinde Spor Salonlarında Egzersiz Yapan Kişilerde Gıda Takviyesi Kullanma Durumunun İncelenmesi. ISPEC International Journal of Social Sciences & Humanities, 5(2): 189-203, doi: 10.46291/ISPECIJSSHvol5iss2pp189-203
• Scarmozzino, F., Visioli, F. (2020). Covid-19 and the subsequent lockdown modified dietary habits of almost half the population in an Italian sample. Foods, 9(5): 675, doi: 10.3390/foods9050675
• Sezgin, D. (2020). Gıda takviyelerinin Türk ve dünya pazarındaki yeri. Maltepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Mezuniyet Projesi, İstanbul, Türkiye, 62 s.
• Singh, A., Misra, M., Mishra, S., Sachan, S. G. (2021). Fungal Production of Food Supplements. Fungi in Sustainable Food Production, 129-142, doi: 10.1007/978-3-030-64406-2_8
• Sirico, F., Miressi, S., Castaldo, C., Spera, R., Montagnani, S., Di Meglio, F., Nurzynska, D. (2018). Habits and beliefs related to food supplements: Results of a survey among Italian students of different education fields and levels. PLoS ONE, 13(1): e0191424, doi: 10.1371/journal.pone.0191424
• Skeie, G., Braaten, T., Hjartåker, et al. (2009). Use of dietary supplements in the European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition calibration study. European Journal of Clinical Nutrition, 63(4): 226-238, doi: 10.1038/ejcn.2009.83
• Şimşek, S. (2021). Takviye Edici Gıdaların Onay İşlemleri ve Denetimi. Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(1): 125-191, doi: 10.47136/asbuhfd.890030
• Tan, T. (2021). Fonksiyonel Gıdalar ve Gıda Destek Ürünleri ile İlgili Yasal Düzenlemelerin Analizi. Mersin Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Mersin, Türkiye, 64 s.
• TEB (2009). Türk Eczacıları Birliği. Reçetesiz İlaçlar ve İlaç Dışı Ürünler: Betimleme ve Müdahale. 01 Aralık 2009. Sayı: 1. Ankara. http://e-kutuphane.teb.org.tr/arsiv.php?anabelge_no=399 (Erişim Tarihi: 21.12.2021).
• Toker, R., Gölükcü, M., Tokgöz, H. (2015). Tıbbi ve aromatik bitkilerin gıda sanayisinde kullanım alanları. https://www.turktob.org.tr/dergi/makaleler/dergi15/54-59.pdf (Erişim Tarihi: 06.12.2021).
• Türkmen, Z., Türkdoğru, S., Mercan, S., Açıkkol, M. (2014). Bitkisel ürünlerin ve gıda destek ürünlerinin içeriklerinin adli ve hukuki boyutu. Adli Tıp Bülteni, 19(1): 38-48.