Ortaöğretim Okullarında Görev Yapan Okul Müdürlerinin Vizyoner Liderlik Davranışları İle Öğrenci Akademik Başarısı Arasındaki İlişki

Yıl 2016, Cilt: 2016 Sayı: 7, 53 - 68, 31.10.2016

Özkan Küçük Zülfü Demirtaş

Öz

Bu çalışmada müdür yardımcıları ve öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin vizyoner liderlik davranışları

ve bu davranışlar ile öğrencilerin akademik başarısı arasındaki ilişki incelenmiştir. İlişkisel tarama modelinde

bir çalışma olarak yürütülen araştırmanın evrenini Elazığ il merkezindeki liselerde görev yapan müdür

yardımcıları ve öğretmenler oluşturmaktadır. Örneklemini de Yüksek Öğretime Geçiş Sınavı sonucuna göre

başarı düzeyi düşük, orta ve yüksek yedişer okuldan toplam 21 lisede görev yapan 337 müdür yardımcısı ve

öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada okul müdürlerinin vizyoner liderlik yeterlikleri ölçeği kullanılmıştır.

Okul müdürlerinin vizyoner liderlik davranışlarını ölçmek amacıyla müdür yardımcıları ve öğretmenlerden elde

edilen verilerin karşılaştırılmasında yüzde, frekans, aritmetik ortalamanın yanı sıra, görev ve cinsiyet

değişkenlerinde varyansların homojen olduğu durumlarda t testi, heterojen olduğu durumlarda MWU testi

uygulanmıştır. Öğrencilerin akademik başarı durumu, meslekî kıdemlerine ve öğrenim durumlarına göre tek

yönlü varyans analizi uygulanmıştır. Tek yönlü varyans analizi testine göre anlamlı fark çıkması durumunda,

farkın hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek amacıyla Post-Hoc testi olarak Scheffe testi kullanılmıştır.

Araştırma sonunda okul müdürlerinin vizyoner liderlik davranışları ile ilgili olarak katılımcıların cinsiyet

değişkenine göre tüm boyutlarda ve öğrencilerin akademik başarı durumu değişkenine göre iki boyutta(iletişim

ve etkileme ile değerler ve inançlar) anlamlı farklılık bulunmuş; öğrenim durumu, mesleki kıdem ve görev

unvanı değişkenlerine göre anlamlı farklılık bulunmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Lider, Vizyon, Vizyoner Lider, Akademik Başarı

Kaynakça

• Acar, S. (2006). İlköğretim okul yöneticilerinin vizyoner liderlik rollerine ilişkin öğretmen görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ. Aksu, A. (2009). Kriz yönetimi ve vizyoner liderlik. Journal of Yaşar University, 4(15), 2435-2450. Aksu, A., Gemici, Y. ve İşler, H. (2006). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretimsel liderliklerine ilişkin görüşler. Milli Eğitim Dergisi, 172, 55-71. Altun, S. A., ve Çakan, M. (2008). Factors affecting student success on exams: The case of sucessful cities on LGS/ÖSS exams. Elementary Education Online, 7(1), 157-173.
• Babil, F. (2009). İlköğretim okulu müdürlerinin vizyoner liderlik özelliklerine sahip olmaları ile öğretmenlerin örgütsel adanmaları arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Balcı, A. (2013). Etkili okul ve okul geliştirme. Pegem Akademi, Ankara.
• Brookover, W.B., Beady, C., Flood, P., Scweithzer, J., & Wisenbaker, (1979). School social systems and student achievement. Schools can make a difference. New York: Preager.
• Buharalıoğlu, C. (2014). İlköğretim öğretmenlerinin okul yöneticilerinin vizyoner liderlik davranışlarını gösterme düzeylerine ilişkin görüşleri (İzmir ili Çiğli ilçesi örneği). Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bulut, Y. ve Uygun, V.,S. (2010). Etkin bir yönetim için vizyoner liderliğin önemi: Hatay’daki kamu kurumları üzerinde bir uygulama. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (13), 29-47.
• Cemaloğlu, N. (2007). Okul yöneticilerinin liderlik stillerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 73-112.
• Çelik, D. (2011). İlköğretim okul yöneticilerinin sahip olması gereken vizyoner liderlik özelliklerine ilişkin öğretmen görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Çelik, V. (2012). Eğitimsel liderlik. Pegem Akademik, Ankara.
• Demirtaş, Z. (2010). Okul kültürü ile öğrenci başarısı arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 35(158), 3-13.
• Demirtaş, Z. (2010). Liselerde okul kültürü ile öğrenci başarısı arasındaki ilişki/ The relationship in high schools between school culture and student achievement. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,7(13), 208-223.
• Drucker, P. (2000), Gelecek için yönetim 1990’lar ve sonrası. İş Bankası Kültür Yay., İstanbul.
• Dwivedi, R. S. (2006). Visionary leadership: A survey of literature and case study of dr apj abdul kalam at drdl. Vision: The Journal of Business Perspective, 10(3), 11-21.
• Edmonds, R. (1979). Some schools work and more can. Social Policy, 9, 28-32.
• Ehtiyar, R. ve Tekin,Y. (2011). Başarının temel aktörleri: Vizyoner liderler. Journal of Yaşar University, 6(24), 4007-4023.
• Eranıl, A., K. (2014). Mesleki ortaöğretim kurumlarında görev yapan yöneticilerin vizyoner liderlik özellikleri ile öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Gümüşeli, A. İ. (2001). Çağdaş okul müdürünün liderlik alanları. Eğitim Yönetim Dergisi, 7(28), 531-348.
• Hallinger, P., & Heck, R. H. (1996). The principal’s role in school effectiveness: An assessment of methodological progress, 1980-1995. Paper presented at the AERA, New York.
• Hallinger, P., Bickman, L., & Davis, K. (1996). School context, principal leadership and student reading achievement. Elementary School Journal, 96(5), 527-549.
• Hallinger, P., & Heck, R. H. (1998). Exploring the principals’ contribution to school effectiveness: 1980-1995. School Effectiveness and School Improvement, 9(2), 157-191.
• Hoy, W. K. ve C. G. Miskel. (2010). Eğitim yönetimi. Teori, araştırma ve uygulama (Çev. Ed. Selahattin Turan). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kalyoncu, K. (2008). İlköğretim okul müdürlerinin vizyoner liderlik özelliklerine sahip olma yeterlikleri. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Karataş, S. (2008). Okul müdürlerinin etkililiği ve okul iklimi (İstanbul Fatih ve Eminönü ilçeleri örneği ). Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Korkmaz, M. (2005). İlköğretim okullarında örgütsel sağlık ile öğrenci başarısı arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 44, 529-548.
• Kotter, J. P. (1999), A force for change : How leardership differs from management, (Çev: Meral TÜZEL ), Boyner Yayınları, İstanbul.
• Mora-Whitehurst, R. (2013). The relationship between elementary principals' visionary leadership and students' reading performance. In The Educational Forum, 77 (3), 315-328.
• Özdemir, S., Sezgin, F., Şirin, H., Karip, E. ve Erkan, E. (2010). İlköğretim okulu öğrencilerinin okul iklimine ilişkin algılarını yordayan değişkenlerin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 213-224.
• Sabancı, A. (2007). Müdürlerin vizyoner liderlik özelliklerine ilişkin müdürlerin, müdür yardımcılarının ve öğretmenlerin görüşlerinin değerlendirilmesi. Milli Eğitim, 36 (174), 333-342.
• Sarı, M. ve Cenkseven, F. (2008). İlköğretim öğrencilerinde okul yaşam kalitesi ve benlik kavramı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 3-16.
• Sashkin, M., & Walberg, H. J. (1993). Educational leadership and school culture. Berkeley, CA: McCutchan.
• Sashkin, M. (1996). The visionary leader: Leader behavior questionnaire (rev. ed.). Amherst, MA: Human Resource Development Press.
• Sashkin, M.&Rosenbach,W.E. (2005). A wiev of leadership that matter.www. Leadingand.com/documents/Leadership That Matters. Pdf.
• Sönmez, N. (2008). Ortaöğretim okulu yöneticilerinin kültürel liderlik rollerinin değişime olan direnç üzerindeki etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Stedman, L. C. (1987). It’s time we change the effective school formula. Phi Delta Kapan, 69, 214- 224.
• Şevik, Y. (2014). İlkokul müdür ve müdür yardımcılarının öğrencilerin akademik başarısını etkileyen faktörlere ilişkin görüşler ile akademik başarısına katkıları.Yüksek Lisan Tezi,Mehmet Akif Ersoy üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
• Şişman, M. (2012). Eğitimde mükemmellik arayışı etkili okullar. Pegem Akademi, Ankara.
• Tahaoğlu, F. ve Gedikoğlu, T. (2009). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik rolleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 58(58), 274-298.
• Witziers, B., Bosker, R. J., & Krüger, M. L. (2003). Educational leadership and student achievement: The elusive search for an association. Educational administration quarterly, 39(3), 398-425.
• Westley, F. & Mintzberg, H. (1989) .Visionary leadership and strategic management. Strategic Management Journal, 10, 17-32.
• Yıldırım, R. ve Yılmaz, E. (2013). Okul yöneticilerinin mentorluk rollerinin okulun akademik başarısı ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, (30), 98-119.
• Yordsala, S., Tesaputa, K., & Sri-Ampai, A. (2014). The Development of Visionary Leadership Administrators in Thai Primary School. International Education Studies, 7(1), 92-101.
• Yörük, S. ve Akalın Akdağ, G. (2010). İlköğretim okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarının etkililiği ölçeğinin geliştirilmesi. Kuramsal Eğitimbilim, 3(1),66-92.