The Use of Literature Products in Teaching the Values by Social Studies Teachers

Yıl 2017, Cilt: 2017 Sayı: 9, 104 - 124, 31.10.2017

Bilgin Ünal İbret , Emine Karasu Avcı , Şule Karabıyık Mustafa Güleş , Murat Demirci

Öz

Values
are judgments that are accepted by the majority of communities and contain
common attitudes. It is known that Social Studies course has an important role
in teaching values. The use of literary products in Social Studies class will
contribute to the teaching of values. For this reason, in this research, it is
aimed to determine the opinions of teachers about the use of literary products
in the teaching of values in social studies course. Survey data were obtained
by applying a semi-structured interview form to 20 volunteer Social Studies
teachers working in the central province of Kastamonu province during the
2015-2016 academic year. The obtained data were analyzed through descriptive
analysis. Social Studies teachers in the study pointed out the importance of using
literary products in social studies classes as facilitating the transfer of
values, increasing the permanence of information, teaching cultural items and
increasing the interest of students in the course. Social Studies Teachers use
the literary products in their Social Studies lessons and use them in their
lessons in order to convey the values of memories, jokes, proverbs, novels,
travelnames, epics, speeches, speeches, poems and reasons of using these
literary products, transfer historical subjects, As reinforcement of the
learners.

Anahtar Kelimeler

Literary product, Social Studies, teaching values, teacher, lecture

Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Değerlerin Öğretiminde Edebi Ürünlerin Kullanımı

Öz

Değer,
toplumların çoğunluğu tarafından kabul gören ve ortak tutumları içeren yargılardır.
Sosyal Bilgiler dersinin değerler öğretiminde önemli bir rolü olduğu
bilinmektedir. Sosyal Bilgiler dersinde edebi ürünlerden yararlanılması değerlerin
öğretimine katkı sağlayacaktır. Bu nedenle bu araştırmada, Sosyal Bilgiler
dersinde değerler öğretiminde edebi ürünlerin kullanımına ilişkin öğretmen görüşlerinin
belirlenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmada veriler 2015-2016 eğitim-öğretim
döneminde Kastamonu ili Merkez ilçesinde çalışan 20 gönüllü Sosyal Bilgiler öğretmenine
yarı yapılandırılmış görüşme formu uygulanarak elde edilmiştir. Elde edilen
veriler betimsel analiz yoluyla çözümlenmiştir. Araştırmada Sosyal Bilgiler öğretmenleri
Sosyal Bilgiler derslerinde edebi ürünlerin kullanılmasının önemini değerlerin
aktarımını kolaylaştırması, bilgilerin kalıcılığını artırması, kültürel öğeleri
öğretmesi ve öğrencilerin derse ilgisini artırması olarak belirtmişlerdir.
Sosyal Bilgiler öğretmenleri Sosyal Bilgiler derslerinde edebi ürünlerden
yararlandıklarını, derslerinde anı, fıkra, atasözü, roman, seyahatname, destan,
söylev/nutuk, şiiri kullandıklarını ve bu edebi ürünleri kullanma nedenlerini
değerleri aktarması, tarihi konuları aktarması, konuların kalıcılığını sağlaması,
öğrencilerin ilgisini çekmesi ve öğrenilenleri pekiştirmesi olarak ifade etmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Edebi ürün, Sosyal Bilgiler, değerler öğretimi, öğretmen, ders

Kaynakça

• Akkuş, Z. (2006). Sosyal Bilgiler öğretiminde destanların kullanımı. KKEFD, 141, 31-48.
• Aktepe, V. ve Tahiroğlu, M. (2016). Değerler eğitimi yaklaşımları ve etkinlik örnekleri. International Journal of Social Science, 42, 361-384.
• Arıcı, A. F. ve Bayındır, N. (2015). Masalların öğretim aracı olarak kullanılması üzerine bir araştırma. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 15, 106-119.
• Aydın, M. (2011). Değerler, işlevleri ve ahlak. Eğitime Bakış, 7(19), 39-45.
• Bayraktar, F. (2015). İlkokul Sosyal Bilgiler dersinde kazandırılan değerlerle ilgili sınıf öğretmenlerinin görüşleri, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Bulut, S. (2011). Atasözlerinin değerler eğitimindeki yeri. Yüksek lisans tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Trabzon.
• Coşkun, Y. ve Yıldırım, A. (2009). Üniversite öğrencilerinin değer düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, VI(I), 311-328.
• Dam, H.ve Karataş, M. (2014). Değerler eğitimi açısından veda hutbesinde insan onuru, Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(2), 48-75.
• Deveci, H., Belet, D. ve Türe, H. (2013). Dede korkut hikâyelerinde yer alan değerler. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(46), 294-321.
• Dilmaç, B. (2010). Değerler eğitimi uluslararası konferansı. İş Ahlakı Dergisi, 28-29 Mayıs 2010, İstanbul, 145- 147.
• Ekinci Çelikpazu, E. ve Aktaş, E. (2011). MEB 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin değer iletimi açısından incelenmesi. Turkish Studies, 6/2, 413-424.
• Ekiz, D. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Geliştirilmiş 3. Baskı, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Er, H. ve Şahin, M. (2012). Sosyal Bilgiler dersinde “biyografi” kullanımına ilişkin öğrenci görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(1), 75-96.
• Erol, K. (2012). Tarih-Edebiyat ilişkisi ve tarihî romanların tarih öğretimine katkısı. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 2(1), 59-70.
• Ersoy, F. ve Şahin, T. (2012). Sosyal Bilgiler ders kitaplarının değerler eğitimi yaklaşımları açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 1535-1558.
• Gelen, İ., Yılmaz, A. ve Kurtulmuş, M. (2010). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin sosyo ekonomik düzeyleri ile değerleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 237-246.
• Gevenç, S. (2014). Sosyal Bilgiler öğretiminde fıkraların kullanımı, Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
• Gömleksiz, M. N. ve Cüro, E. 2011). Sosyal Bilgiler dersi öğretim programında yer alandeğerlere ilişkin öğrenci tutumlarının değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 96-134.
• Gül, R. (2013). Bir değer eğitimi olarak ilköğretim döneminde doğruluk eğitimi. Yüksek lisans tezi, T.C. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çorum.
• Gülüm, K. ve Ulusoy, K. (2008). Sosyal Bilgiler dersinde göç konusunun işlenişinde halk türkülerinin kullanılması (örnek bir çalışma). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (26), 112-127.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemi, 22. Basım, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karatay, H. (2011). Karakter eğitiminde edebi eserlerin kullanımı. Turkish Studies, 6/1, 1398-1412.
• Kardaş, M. N. (2015). Orhun Abidelerinin Türkçe Öğretiminde Değer Aktarımı Açısından Önemi II: Kül Tigin Abidesi, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, Hüseyin Hüsnü Tekışık Özel Sayısı, 1/7, 133-149.
• Kaya, E. ve Ekiçi, M. (2015). Sosyal Bilgiler öğretiminde gezi yazılarından yararlanma: Gülten Dayıoğlu’nun gezi yazıları örneği, TSA, 19(1), 87-114.
• Kaymakcan, R. ve Meydan, H. (2011). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Programları ve öğretmenlerine göre değerler eğitimi. Değerler Eğitimi Dergisi, 9(21), 29-55.
• Kaymakcı, S. (2013). Sosyal Bilgiler ders kitaplarında sözlü ve yazılı edebî türlerin kullanım durumu. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 230-255.
• Keskin, Y. ve Coşkun Keskin, S. (2013). İlkokul (ilköğretim) Sosyal Bilgiler programlarında milli bilinç ve barış değerinin tarihsel serüveni, TSA, 17(3), 51-86.
• Kurtdede Fidan, N. (2013). Sosyal Bilgiler dersinde değerler eğitimi: Nitel bir araştırma. TheJournal of Academic Social Science Studies, 6(3), 361-388.
• Kuş, E. (2012). Nicel-Nitel Araştırma Teknikleri, 4. Baskı, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Lovat T. & Hawkes N. (2013). Values Education: A Pedagogical Imperative for Student Wellbeing. Educational Research Journal, 2(2), 1-6.
• Mc Govan, T., & Guzzetti, B. (1991). Edebiyat Temelli Sosyal Bilgiler Öğretimi, Çev: Ahmet Doğanay Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi. Social Studies, 82 (1), 16-22. 08.07.2016 http://turkoloji.cu.edu.tr (E.T: 07.05.2013) adresinden erişilmiştir.
• MEB, (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler dersi 6–7.sınıflar öğretim programı ve kılavuzu (taslak basım). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• MEB, (2009). Sosyal Bilgiler dersi (4–5. sınıflar) öğretim programı ve kılavuzu. T.T.K.B. Öğretmenler Portalı. 08.07.2016 tarihinde http://ttkb.meb.gov.tr. adresinden erişilmiştir. http://ttkb.meb.gov.tr/ogretmen/modules/php?name adresinden erişilmiştir.
• MEB (2015). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. 15.05.2017 tarihinde http://ttkb.meb.gov.tr. adresinden erişilmiştir.
• Mindivanlı, E., Küçük, B. ve Aktaş, E. (2012). Sosyal Bilgiler dersinde değerlerin aktarımında atasözleri ve deyimlerin kullanımı. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(3), 93-101.
• Sart, G. (2015). Nitel Araştırma Teknikleri, Fatma Nevra Seggie, Yasemin Bayyurt (Ed.) içinde, Nitel Araştırma (69-81), Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sağlam, E. ve Genç, S. Z. (2015). İlkokul 4. sınıf Sosyal Bilgiler programında belirlenen değerlerin kazanım düzeyleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4/4, 1708-1728.
• Schwartz, S. H. (2005). Basic Human Values: An Overview, 08.07.2016 tarihinde http://www.fmag.unict. it/Allegati/convegno%207-8-10-05/Schwartzpaper.pdf, 1-19 adresinden erişilmiştir.
• Sönmez, Ö. F. (2014). Atasözlerinin Sosyal Bilgiler programındaki değerler açısından incelenmesi. Journal of World of Turks, 6(2), 101-115.
• Şimşek, Ş. (2015). Kemalettin Tuğcu’nun romanlarında değerler eğitimi. International Journal of Humanities and Education, 1(1), 79-104.
• Oruç, Ş. (2009). Sosyal Bilgiler 6. sınıf ders kitaplarında edebi ürünler. TSA, 13(2), 9-24. Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323‐343.
• Özen, Y., Güleryüz, K. ve Bulut Özen, H. (2012). İlköğretim 1–3 sınıf Hayat Bilgisi, 4–5 sınıf Sosyal Bilgiler dersindeki değerler ve değerler eğitiminin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 277-286.
• Öztürk, Ç. (2007). Coğrafya öğretiminde edebi metinlerin kullanımı. On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 70-78.
• Öztürk, C., Coşkun Keskin, S. & Otluoğlu, R. (2012). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Edebi Ürünler ve Yazılı Materyaller, 5. Baskı, Ankara: Pegem Akademi.
• Tokcan, H. (2016). Sosyal Bilgiler ve Edebiyat, Halil Tokcan (Ed.) içinde, Sosyal Bilgilerde sözlü ve yazılı edebiyat incelemeleri (1-24), Ankara: Pegem Akademi.
• Türkeli Sanlı, Y. (2011). Edebiyat; toplumsal hafızanın, geleneğin kaybında, inşasında ne kadar etkilidir?, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 151-164.
• Uygun, S. (2013). Değerler eğitimi program tasarılarının değerlendirilmesi (Antalya örneği), Mediterranean Journal of Humanities, III/2, 263-277.
• Uysal, E. (2003). Değerler üzerine bazı düşünceler ve bir erdem tasnifi denemesi: İnsanî erdemler–İslami erdemler. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 12(1), 51-69.
• Ünlüer, G. ve Yaşar, Ş. (2012). Sosyal Bilgiler dersinde gazete kullanımına ilişkin öğrenci görüşleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 43-57.
• Yangıl, M. K. ve Kerimoğlu, C. (2014). Bilmecelerin eğitimdeki yeri ve önemi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 341-354.
• Yazıcı, K. (2006). Değerler eğitimine genel bir bakış. TÜBAR, XIX, 499-522.
• Yeşilbursa, C. C. ve Sabancı, O. (2015). Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının Sosyal Bilgiler öğretiminde edebi ürünlerin kullanımına yönelik görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 19-33.
• Yıldırım, Y. ve Güven, D. (2012). Değer ölçütleri kapsamında özel eğitim sınıf öğrencilerinin bedensel engelli bireyler hakkındaki görüş ve tutumları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 1475-1490.
• Yiğittir, S. (2012). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin değer yönelimlerinin Rokeach ve Schwartz değer sınıflandırmasına göre değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 1-15.
• Yiğittir, S. ve Kaymakcı, S. (2012). Sosyal Bilgiler dersi öğretim programı uygulama kılavuzunda yer alan etkinliklerin değer eğitimi yaklaşımları açısından incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 49-73.