Ebeveyn Tutumları ve Benlik Kurgusu ile Çocukların Yalana İlişkin Değerlendirmeleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi

Yıl 2022, , 107 - 120, 28.02.2023

Muhammed Sukru Aydın , İlaydanur Meriç , Fatma Berşan Şahin , Ecem Yıldız Ergün

https://doi.org/10.51503/gpd.1110452

Cited By: 2

Öz

Yalan, zamandan bağımsız olarak sosyal olarak uygun bulunmayan bir davranış olarak süregelmiştir. Aileler çocuklarını yalan söylemenin yanlış olduğu öğretisiyle büyütmektedirler. Hatta bu öğreti çocuk masallarında da büyük bir yer tutmaktadır. Buna rağmen yalanın sosyal yönden kabul gördüğü hatta teşvik edildiği türlerinin olduğu da bilinmektedir. Bu çalışmada çocukların sosyal yönden kabul gören bu yalan türlerini (prososyal yalan) ne derecede uygun buldukları ile ebeveynlerinin tutumları ve ebeveynlerin benlik kurguları arasındaki bağlantılar incelenmiştir. Çalışmaya yaşları 9-13 arasında değişen toplam 129 çocuk ve anneleri dâhil edilmiştir. Ebeveyn tutumlarının ölçümünde “Anne-Babalık Stilleri ve Boyutları Ölçeği”, benlik kurgusunun ölçümünde “İlişkisel-Bireyci-Toplulukçu Benlik Ölçeği” ve çocukların prososyal yalanı uygun bulma düzeylerinin ölçümünde ise “Prososyal Yalanın Uygunluğu Testi – Çocuk Formu” kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçları demokratik ve otoriter ebeveyn tutumlarının çocukların prososyal yalanı uygun bulma düzeyleri üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olmadığını göstermektedir. Bununla birlikte ebeveynlerin izin verici tutumlarının artmasına bağlı olarak çocukların prososyal yalanın alt boyutu olan işbirlikçi yalanları uygun bulma düzeylerinin de arttığı sonucuna ulaşılmıştır. Sonuçlar benlik kurgusu üzerinden değerlendirildiğinde, annelerin benlik kurgularının çocukların prososyal yalanı uygun bulma düzeylerini anlamlı olarak etkilemediği bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Prososyal yalan, yalanın uygunluğu, ebeveyn tutumları, benlik kurgusu

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

An Examination of the Relationships between Parenting Styles and Self-Construal and Children’s Evaluations of Lying

Öz

Lying, independently of the circumstances of the epoch, has never been approved as a positive social behavior. Parents raise their children with the notion that lying is unacceptable behavior. Furthermore, this notion has a significant place in fairy tales. On the other hand, it is known that some kinds of lies are reasonable, and are even encouraged socially. In this study, the parenting styles and self-construal of parents factors affecting the reasonability level of prosocial lies in children between 9-13 age-old were investigated. A total of 129 children between the ages of 9-13 and their mothers participated in the study. The “Parenting Styles and Dimensions Questionnaire” was applied to the mothers to evaluate the parenting styles, and also the “Relational Individual Collective Self-Aspects Scale” was used to evaluate the self-construal. In addition, “The Reasonability of Prosocial Lie Test-Child Form” was used to evaluate the level of acceptability of lies by the children. The results of the study showed that authoritative and authoritarian parenting styles did not have any significant effects on the reasonability level of prosocial lies in children. Moreover, it was found that an increase in the reasonability level of collaborative lies, which is one of the sub-dimensions of prosocial lies, depended on the increase of the permissive attitudes. When the results were considered with the self-construal evaluation, we found that the self-construal of mothers did not significantly affect the reasonability level of prosocial lies in children.

Anahtar Kelimeler

Prosocial lies, acceptability of lying, parenting styles, self-construal

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Akçay, E. (2013). Yalan söyleme kabiliyeti ve hafıza: Cinsiyetler arası karşılaştırma. Selçuk İletişim, 7(3), 234-243.
• Aydın, M. Ş. (2020). Yalanın renkleri: Yalanın tanımlanması ve türleri üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(69), 1-9.
• Aydın, M. Ş. (2022). Çocuklarda prososyal yalan: orta çocukluk döneminde prososyal yalanın uygun bulunma düzeyini etkileyen sosyal ve zihinsel etmenler. Nobel Yayınları.
• Aydın, M. Ş., Karakelle, S. ve Kumru, A. (2022). Prososyal yalanın uygunluğu testi–çocuk formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 4(1), 34-42.
• Baumrind, D. (1971). Current patterns of parental authority. Developmental Psychology, 4(1), 1-103. doi: 10.1037/h0030372
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö. ve Köklü, N. (2011). Sosyal Bilimler İçin İstatistik. Ankara: Pegem Akademi.
• Cantarero, K., Szarota, P., Stamkou, E., Navas, M. ve Dominguez Espinosa, A. D. C. (2021). The effects of culture and moral foundations on moral judgments: The ethics of authority mediates the relationship between power distance and attitude towards lying to one’s supervisor. Current Psychology, 40(2), 675-683.
• DeHart, T., Pelham, B. W. ve Tennen, H. (2006). What lies beneath: Parenting styles and implicit self-esteem. Journal of Experimental Social Psychology, 42, 1–17.
• Dunbar, N. E., Gangi, K., Coveleski, S., Adams, A., Bernhold, Q. ve Giles, H. (2016). When is it acceptable to lie? Interpersonal and intergroup perspectives on deception. Communication Studies, 67(2), 129-146.
• Dystra, V. W., Willoughby, T. ve Evans, A. D. (2019). Perceptions of dishonesty: Understanding parents’ reports of and influence on children and adolescents’ lie-telling. Journal of Youth and Adolescence, 49(1), 49-59.
• Ercan, H. (2011). İlişkisel-bireyci-toplulukçu benlik ölçeğinin psikometrik özellikleri ve uyarlama çalışması. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2011(2), 37-45.
• Evans, A. D. ve Lee, K. (2013). Emergence of lying in very young children. Developmental Psychology, 49(10), 1958-1963.
• Fu, G., Xu, F., Cameron, C. A., Heyman, G. ve Lee, K. (2007). Cross-cultural differences in children's choices, categorizations, and evaluations of truths and lies. Developmental Psychology, 43(2), 278-293.
• Goffman, E. (1967). Interpersonal ritual: Essays on face-to-face behavior. New York: Pantheon Books.
• Güller, B., Güvenir, T., Buran, B. S., Aydemir, Ö., Varol, F., Özbek, A., ve Kıdak, Ö. G. (2020). Klinik ve toplum örneklemlerinde Anne babalık ve Aile Uyum Ölçeği’nin, 2-12 yaş aralığındaki çocukların anne babaları için Türkçe geçerlik ve güvenirlik özelliklerinin değerlendirilmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 23(4), 464-475.
• Günalp, A. (2007). Farklı anne baba tutumlarının okul öncesi eğitim çağındaki çocukların özgüven duygusunun gelişimine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Hastings, P. D., Zahn-Waxler, C., Robinson, J., Usher, B. ve Bridges, D. (2000). The development of concern for others in children with behavior problems. Developmental Psychology, 36, 531-546.
• İmamoğlu, E. O. (1998). Individualism and collectivism in a model and scale of balanced differentiation and integration. The Journal of Psychology, 132(1), 95-105.
• İmamoğlu, E. O., Günaydın, G. ve Selçuk, E. (2011). Özgün benliğin yordayıcıları olarak kendileşme ve ilişkililik: Cinsiyetin ve kültürel yönelimlerin ötesinde. Türk Psikoloji Dergisi, 26(67), 27-43.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2005). Autonomy and relatedness in cultural context implications for self and family. Journal of Cross-Cultural Psychology, 36(4), 403-422.
• Kapçı, E. G. ve Erdinç, S. (2009). Anne-baba tutum ölçeğinin 3-13 yaş aralığında çocuğu bulunan annelerde değerlendirilmesi. 18. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı. Bildiri Kitabı. İzmir.
• Kashima, E. S., & Hardie, E. A. (2000). The development and validation of the Relational, Individual, and Collective self-aspects (RIC) Scale. Asian Journal of Social Psychology, 3(1), 19–48.
• Larsen, H. (2020). The Effects of parenting styles on prosocial lie-telling behaviors in young children. Family Perspectives, 2(2), 1.
• Lau, Y. L., Cameron, C. A., Chieh, K. M., O’Leary, J., Fu, G. ve Lee, K. (2013). Cultural differences in moral justifications enhance understanding of Chinese and Canadian children’s moral decisions. Journal of Cross-Cultural Psychology, 44(3), 461-477.
• Lavoie, J., Leduc, K., Crossman, A. M. ve Talwar, V. (2016). Do as I say and not as I think: Parent socialisation of lie‐telling behaviour. Children & Society, 30(4), 253-264.
• Lavoie, J., Wyman, J., Crossman, A. M. ve Talwar, V. (2018). Lie-telling as a mode of antisocial action: Children’s lies and behavior problems. Journal of Moral Education, 47(4), 432–450.
• Lavoie, J., Yachison, S., Crossman, A. ve Talwar, V. (2017). Polite, instrumental, and dual liars: Relation to children’s developing social skills and cognitive ability. International Journal of Behavioral Development, 41(2), 257–264.
• Lee, K., Xu, F., Fu, G., Cameron, C. A., & Chen, S. (2001). Taiwan and Mainland Chinese and Canadian children's categorization and evaluation of lie‐and truth‐telling: A modesty effect. British Journal of Developmental Psychology, 19(4), 525-542.
• Lewis, M., Stanger, C. ve Sullivan M. W. (1989). Deception in three-year-olds. Developmental Psychology, 25(3), 439–481.
• Lyon, T. D. ve Dorado, J. S. (2008). Truth induction in young maltreated children: The effects of oath-taking and reassurance on true and false disclosures. Child Abuse and Neglect, 32(7), 738-748.
• Ma, F., Evans, A. D., Liu, Y., Luo, X. ve Xu, F. (2015). To lie or not to lie? The influence of parenting and theory-of-mind understanding on three year-old children’s honesty. Journal of Moral Education, 44(2), 198-212.
• Markus, H. R. ve Kitayama, S. (1991). Culture and the self: Implications for cognition, emotion, and motivation. Psychological Review, 98, 224-253.
• Mealy, M., Stephan, W. Ve Urrutia, I. C. (2007). The acceptability of lies: A comparison of Ecuadorians and Euro-Americans. International Journal of Intercultural Relations, 31(6), 689-702.
• Mojdehi, A. S., Shohoudi, A. ve Talwar, V. (2020). Children’s moral evaluations of different types of lies and parenting practices and across cultural contexts. Current Psychology, 1-14.
• Mojdehi, A. S., Shohoudi, A. ve Talwar, V. (2021). Deception or not? Canadian and Persian children’s moral evaluations of Taroof. Current Psychology, 40(9), 4372-4383.
• Peterson, C. C., Peterson, J. L., ve Seeto, D. (1983). Developmental changes in ideas about lying. Child Development, 54, 1529–1535.
• Popliger, M., Talwar, V. ve Crossman, A. (2011). Predictors of children’s prosocial lie-telling: Motivation, socialization variables, and moral understanding. Journal of Experimental Child Psychology, 110(3), 373–392.
• Robinson, C. C., Mandleco, B., Olsen, S. F. ve Hart, C. H. (2001). The Parenting Styles and Dimensions Questionnaire. In J. Touliatos & B. Perlmutter (Eds.), Handbook of family measurement techniques, (2nd ed., 319–321). Thousand Oaks: Sage.
• Sayıl, M. ve Selçuk, B. (Der.). (2020). Çocuklukta Olumlu Sosyal Davranış ve Ahlak Gelişiminde Ana Baba Davranışlarının Etkileri. Ana Babalık: Kuram ve Araştırma (3. Baskı) içinde (s.225). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Talib, M. B. A., Abdullah, R. ve Mansor, M. (2011). Relationship between parenting style and children’s behavior problems. Asian Social Science, 7(12), 195-200.
• Sharkey, W. F. ve Singelis, T. M. (1995). Embarrassability and self-construal: A theoretical integration. Personality and Individual Differences, 19, 919-926.
• Talwar, V. ve Lee, K. (2008). Social and cognitive correlates of children‘s lying behavior. Child Development, 79(4), 866–881.
• Triandis, H. C. (2001). Individualism‐collectivism and personality. Journal of Personality, 69(6), 907-924.
• Vrij, A. (2008). Detecting Lies and Deceit: Pitfalls and Opportunities (2nd edition). England: John Wiley & Sons Ltd.
• Yılmaz, S. (2020). Ebeveyn tutumlarının ilköğretim öğrencilerinin saldırganlık düzeyi ile ilişkisi (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.