1996-2020 DÖNEMİ İÇİN GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE EKONOMİK BÜYÜME, DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET İLİŞKİSİ: PANEL VERİ ANALİZİ

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 30 - 46, 30.06.2022

Özlem Zeybek , Cüneyt Yenal Kesbiç

https://doi.org/10.46849/guiibd.1096509

Öz

Gelişmekte olan birçok ülke; makroekonomik istikrarı, kalkınma ve büyümeyi sağlayabilmek için dış ticaret açıklarını finanse etmeyi amaçlamıştır. Sermaye giriş ve çıkışlarına bağlı olarak döviz kurlarında meydana gelen dalgalanmalar, dış ticareti önemli ölçüde etkilemektedir. Bu çalışmada gelişmekte olan ülkelerde döviz kuru ve ekonomik büyümenin dış ticaret üzerinde etkisi olup olmadığı ve varsa bu ilişkinin hangi yönde olduğunun belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu açıdan, kişi başına düşen gelir ve dışa açıklık gibi ekonomik bakımdan birbirine benzer 17 gelişmekte olan ülke (Türkiye, Brezilya, Arjantin, Macaristan, Endonezya, Meksika, Çek Cumhuriyeti, Çin, Hindistan, Şili, Mısır, Polonya, Rusya, Güney Afrika, Pakistan ve Tayland, Filipinler) seçilmiştir. Söz konusu ülkelerin 1996-2020 yıllarını kapsayan verileri ele alınarak analiz edilmiştir. Çalışmada, dış ticareti, ihracat ve ithalat serisi; büyümeyi ise, GDP serisi temsil etmektedir. Çalışmada, reel efektif döviz kuru, ekonomik büyüme ve dış ticaret arasındaki ilişki panel veri yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dış Ticaret, Ekonomik Büyüme, Reel Döviz Kuru, Panel Veri Analizi

The Relationship Between Economic Growth, Exchange Rate and Foreign Trade in Developing Countries for the Period 1996-2020: Panel Data Analysis

Öz

Many developing countries have aimed to finance their foreign trade deficits in order to ensure macroeconomic stability, development and growth. Fluctuations in exchange rates due to capital inflows and outflows have a significant impact on foreign trade. In this study, it is aimed to determine whether the exchange rate and growth influence foreign trade in developing countries, and if so, in which direction this relationship is. In this respect, there are 17 developing countries (Turkey, Brazil, Argentina, Hungary, Indonesia, Mexico, Czech Republic, China, India, Chile, Egypt, Poland, Russia, South Africa, Pakistan and Thailand, Philippines) that are economically similar to each other, such as per capita income and openness. The data of these countries covering the years 1996-2020 were analyzed. In the study, foreign trade is represented by export and import series whereas growth is represented by GDP series. In the study, the relationship between real exchange rate, economic growth and foreign trade was analyzed using panel data method.

Anahtar Kelimeler

Foreign Trade, Economic Growth, Real Exchange Rate, Panel Data Analysis

Kaynakça

• Acaravcı, A., Öztürk, İ. (2003), “Döviz Kurundaki Değişkenliğin Türkiye İhracatı Üzerine Etkisi: Ampirik Bir Çalışma”. Review of Social, Economic & Business Studies, 2, 197-206.
• Anderson, T, W., Hsiao C. (1981), “Estimation of dynamic models with error components”, J Am Stat Assoc 76(375):598-606
• Antunes, A.J.S.J. (2012), “The Effects of International Trade on Economic Growth: An empirical comparison between Portugal and the Netherlands” ISCTH:10-60
• Arize, A. C. (1997), “Foreign trade and exchange-rate risk in the G-7 countries: cointegration and error-correction models”, Review of Financial Economics, 6(1), 95-112.
• Arize, A.C., Osang, T., Slottje, D.J. (2008), “Exchange rate volatility in Latin America and its impact on foreign trade”. International Review of Economics and Finance,17(1), 33–44.
• Baltagi, B. H. (2008), “Econometric Analysis of Panel Data”, İngiltere: John Wiley &Sons.
• Bakari, S. (2017), “The Nexus between Export, Import, Domestic Investment and Economic Growth in Japan", MPRA Paper 76110.
• Barak, D., Naimoğlu, M. (2018), “Reel Döviz Kurunun Dış Ticaret Üzerindeki Etkisi: Kırılgan Beşli Örneği”, Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 82-95.
• Barışık, S. ve Demircioğlu, E. (2006), “Türkiye’de döviz kuru rejimi, konvertibilete, ihracatithalat ilişkisi 1980- 2001”, Zonguldak Kara Elmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 71-84.
• Baş, S. (2020),“İkiz Açık Hipotezinin Geçerliliğinin Kırılgan Beşli Ülkeleri İçin Test Edilmesi”. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(1), 143-158.
• Bayraktar, Y., Elüstü, S. (2016), “Makroekonomik Kırılganlığın Ölçülmesi: Yükselen Piyasalar ve Türkiye İçin Karşılaştırmalı Analiz”, Hak İş Emek ve Toplum Dergisi, 5(12), 8-29.
• Behrman, Jere. (1976). Foreign Trade Regimes and Economic Development in Chile. New York: Columbia University Press.
• Bozdan, D., Özenci, İ., Benli, Y. K. (2018), “Döviz Kuru İle İhracat Ve İthalat Arasındaki İlişkinin Analizi: Ampirik Bir Çalışma”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(25), 638-649.
• Breitung J.(2001), “The local power of some unit root tests for panel data. In: Nonstationary panels, panel cointegration, and dynamic panels”. Emerald Group Publishing Limited, 161-277. Breitung J, Das S.(2005), “Panel unit root tests under cross-sectional dependence”, Stat Neerl 59(4).
• Breusch T.S. and A. R. Pagan (1980), “The Lagrange Multiplier Test and Its Applications to Model Specification in Econometrics”, The Review of Economic Studies, 47(1), 239-253. Caballero, R. J., Cobra, V. (1988), "The Effect of Real Exchange Rate Uncertainty and Exports: Multi Country Empirical Evidence" World Bank Economic Review, 3(2),263-278.
• Chit, M. M., Rizov, M., Willenbockel, D. (2008), “Exchange Rate Volatility and Exports: New Empirical Evidence from the Emerging East Asian Economies”, Middlesex University Economics and Statistics, Discussion, s.127.
• Choi I. (2001), “Unit root tests for panel data”. Journal of International Money and Finance 20:249-272.
• Chou, W. L. (2000), “Exchange rate variability and China’s exports”, Journal of Comparative Economics, 28(1), 61-79. Coes, D. (1979), “The Impact of Price Uncertainty: A Study of Br Rate Policy”, New York: Garland.
• Çeştepe, H., Arslan, E.,Yazıcı, M. (2020), “Toplam Faktör Verimliliği, Ekonomik Büyüme ve İhracat İlişkisi: Gelişmekte Olan Ülkeler Örneği”, Yönetim ve Ekonomi Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(3),496-506.
• Dawson, P.J. (2005), “The export-income relationship: the case of India”, 5(1), 16-29.
• Demirtaş, G., Demirhan, B. (2013), "Gelişmekte olan ülkelerde döviz kuru politikaları ihracat ve ithalat üzerinde bir etkiye sahip midir?," Iktisat Isletme ve Finans, Bilgesel Yayincilik, 28(326), 93-116.
• Engle, R.F., Granger, C.W. (1987), “Cointegration and error correction: representation, estimation and testing”, Econometrica, 55 (2), 251-276.
• Farag, F.S., Ab-Rahim, R., Mohd-Kamal, K.A. (2021), “Foreign Trade and Economic Growth Relationship: Empirical Evidence from Libya”, International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 11(4), 181-190.
• Gül, E., Ekinci, A. (2006), “Türkiye’de Reel Döviz Kuru İle İhracat ve İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1990–2006”, Dumlupınar Üniversitesi, SBE Dergisi, Sayı: 16, Kütahya, 165-190.
• Karagöl, E. T., Kavaz, İ. (2018), “The effect of foreign trade on economic growth: The case of Turkey”, 5(4), 388-401.
• Karagöz M., Şen, A.(2005), “Export and Economic Growth Of Turkey: Co-integration And Error Correction Analysis”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(13), 1-15.
• Karaş, G., Karaş, E. (2017), “Reel Efektif Döviz Kuru, İhracat ve İthalat Arasındaki İlişki: Türkiye Özelinde Ekonometrik Bir Değerlendirme”, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 28-46.
• Karras, G. (2003), “Trade Openness and Economic Growth:Can We Estimate Precise Effets. Applied Econometricsand International Development”, 3(1), 7-25.
• Khondker, B. H., Bidisha, S. H.,Razzaque, M. A. (2012), “The exchange rate and economic growth: An empirical assessment on Bangladesh”, Working Paper, Country project on Bangladesh, International Growth Centre, Bangladesh.
• Kızıldere, C., Kabadayı, B., Emsen, Ö.S. (2014), “Dış Ticaretin Döviz Kuru Değişmelerine Duyarlılığı: Türkiye Üzerine Bir İnceleme”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 6(12), 40-54.
• Kızıltan, A., Ciğerlioğlu, O. (2008), “Türkiye’de reel döviz kuru değişmelerinin ihracat ve ithalata etkisi”, Ekev Akademi Dergisi, 12(36), 423-444.
• Korkmaz, S., Aydın, A.(2015), “Türkiye’de Dış Ticaret-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Nedensellik Analizi”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 10(3), 47-76.
• Köse, N., Ay, A., ve Topallı, N., (2008), “Döviz Kuru Oynaklığının İhracata Etkisi: Türkiye Örneği (1995-2008)” Gazi Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 25-45.
• Li, Y., Chen, Z., San, C. (2010), “Research on the Relationship between Foreign Trade and the GDP Growth of East China—Empirical Analysis Based on Causality”, Modern Economy, 1, 118-124.
• Mookerjee, R. (1997), “Export Volume, Exchange Rates and Global Economic Growth: The Indian Experience." Applied Economics Letters, 4, 425-429.
• Ordu, F. (2013), “Döviz Kuru Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye Örneği”, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniver¬sitesi Yayımlanmış Yüksek lisans tezi.
• Özbay, P. (1999), “ The effect of Exchange rate uncertainty on exports a case study for Turkey.”Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Tartışma Tebliğleri, Ankara.
• Pesaran, H.H., Shin Y. (1998), “Generalized impulse response analysis in linear multivariate models”, Economics Letters, 58(1), 17–29.
• Pesaran, M.H., Shin, Y., Smith, R.J., (2001) “Bounds testing approaches to the analysis of level relationships”. Journal of Applied Econometrics 16, 289–326.
• Pesaran, M. H. (2004), “General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels”, http://ftp.iza.org/dp1240.pdf (21.10.2017).
• Pesaran, M. H. (2006), “Estimation and Inference in Large Heterogeneous Panels with A Multifactor Error Structure”, Econometrica, 74(4), 967-1012.
• Pesaran, M. H. (2007), “A Simple Panel Unit Root Test in The Presence of Cross‐Section Dependence”, Journal of Applied Econometrics, 22(2), 265-312.
• Pesaran, M., Hashem, A. U., Takashi Y. (2008), “A Bias‐Adjusted LM Test of Error Cross‐Section Independence”, The Econometrics Journal, 11(1), 105-127.
• Rose, A. K. (1991), “The role of exchange rates in a popular model of international trade: Does the ‘Marshall–Lerner’ condition hold?”, Journal of International Economics, 30(3-4), 301–316.
• Sweidan, O. (2013), “The Effect of Exchange Rate on Exports and Imports: The Case of Jordan”, The International Trade Journal, 27(2), 156-172.
• Tapşın, G., Karabulut, A. (2013), “Reel Döviz Kuru, İthalat Ve İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği”, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 26, 190- 205.
• Tenreyro, S. (2007), “On the trade impact of nominal exchange rate volatility”, Journal of Development Economics, 82(2), 485–508.
• Terzi, H., Zengin., A. (1995), “Türkiye’de Kur Politikası, İthalat, İhracat ve Dış Ticaret Dengesi İlişkisinin Ekonometrik Analizi”, Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 11, Ankara.
• Toktaş,Y., Parlinski, A., (2020), “The Impact of the Real Effective Exchange Rate on Poland’s Food and Live Animal Exports” Scientific Journal Warsaw University of Life Sciences, 20(4), 47-57.
• Tunç, H. (2021), “Gelişmekte Olan Ekonomilerde İhracatın Reel Efektif Döviz Kuru Endeksine Olan Duyarlılığı: Panel Veri Analiz, Gümrük Ticaret Dergisi, 8(25),12-24.