TOPLUMSAL HAREKETLER MORFOLOJİSİNİN DEĞİŞİMİNİ AÇIKLAYAN İKİ FARKLI YAKLAŞIM ÜZERİNE TARTIŞMALAR

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 10, 76 - 87, 11.01.2017

Cihan Kaymaz

Öz

Toplumsal hareketlerin devingen yapısı, hareketlerin fenomenini değerlendirme ve sınıflandırmada belirli
problemleri ortaya çıkarmaktadır. Girişilen değerlendirmeler sırasında yüklenen anlamlar hareketlerin
karakterlerini yeteri kadar yansıtamamaktadır. Dahası analizlerin kesinleştirilmiş tanımı ve ön kabullerinin
birbirinden farklılaşması, bunların sınıflandırılmasını güçleştirmekle birlikte toplumsal hareketler fenomenini
muğlaklaştırarak kavramayı güçleştirmektedir. Bu makale toplumsal hareketler alanyazınındaki probleme
“Tarihin itici gücü nedir?” sorusuyla dikkat çekerek, hareketlerin morfolojik değişiminin değerlendirmelerine
ikili bir sınıflandırma önermektedir. İkili sınıflama toplumsal hareketler değerlendirmelerinin bir kısmını
üretici güçlerin özerkliği, diğer kısmını ise üretim ilişkileri ile üretici güçlerin birliği temelinde ayırmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Hareketler, Üretici Güçler, Üretim İlişkileri, Teknoloji, Emek-gücü.

DISCUSSIONS ON TWO DIVERSE VIEWS THAT EXPLAIN SOCIAL MOVEMENTS’ MORPHOLOGICAL CHANGE

Öz

Dynamic structure of social movements creates certain problems in terms of classification of the phenomena.
Given meanings during evolution do not reflect the characteristics of the movements. Moreover absolute
definition of analysis and differentiation of preliminary acceptance makes this phenomenon difficult to classify
and makes it conceptually ambiguous. This article draws attention to this problem in social movements
literature with a question of “What is the driving force of history?” and suggests dual classification for
assessments of social movements’ morphological change. Dual classification groups the assessment of social
movements by autonomy of productive powers and, union of relations of production and productive powers. 

Anahtar Kelimeler

Social Movements, Productive Powers, Relations of Production, Technology, Labour-power.

Kaynakça

• ACAR-SAVRAN, G. (2006), Özne-Yapı Gerilimi Maddeci Bir Bakış, Kanat Kitap: İstanbul. BALIBAR, E. (2007), “Tarihsel Materyalizmin Temel Kavramları Üzerine”, iç. Çev: Ergüden, A. I., Kapital’i Okumak, 495-661, İthaki Yayınları: İstanbul. BALIBAR, E. ve WALLERSTEIN, I. (1993), Irk Ulus Sınıf Belirsiz Kimlikler, Çev: Ökten, N., Metis Yayınları: İstanbul. BENSAID, D. (2013), “Geç Kapitalizm’e Önsöz”, Geç Kapitalizm Yaz: Ernest Mandel, 21-24, Versus Kitap: Ankara. BİLGİ, A. (1992), Marx-Engels Ekonomi Politik Sözlüğü, Yurt Yayınları: Ankara. BUECHLER, S. M. (2004), “The Strange Career of Strain and Breakdown Theories of Collective Action”, Der. Snow D.A. vd., The Blackwell Companion to Social Movements, Blackwell Yayınları: Malden. CALLINICOS, A. (2011), Toplum Kuramı Tarihsel Bir Bakış, Çev: Tezgiden Y., İletişim Yayınları: İstanbul. CLARK, T. N. ve Lipset, S. M. (2007), “Toplumsal Sınıflar Ölüyor mu?”, iç. Erbaş H. (Ed.), Fark/Kimlik Sınıf, Eos Yayınları, 73-86. COHEN, G. A. (2007), “Üretken Güçlerin Önceliği”, Çev: Fethi, A., Teori ve Politika (44), [Erişim Adresi: http://www.teorivepolitika.org/index.php/okunabilir-yazilar/item/225-uretken-guclerin-onceligi, Erişim Tarihi: 01.12.2016]. COŞKUN, M. K. (2006), “Süreklilik ve Kopuş Teorileri Bağlamında Türkiye’de Eski ve Yeni Toplumsal Hareketler”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61 (1), 67-102. CROIX, G.E.M. de Ste. (2013), Antik Yunan Dünyasında Sınıf Mücadelesi, Çev: Sümer Ç., Yordam Kitap: İstanbul. DİRLİK, A. (2007), “Teknolojik Determinizm ve Materyalist Tarih Anlayışı Yakın Tarihli İki Çalışmanın Eleştirel İncelemesi”, Çev: Yakupoğlu, Ö., Teori ve Politika (44), [Erişim Adresi: http://www.teorivepolitika.org/index.php/kitaplar/item/227-teknolojik-determinizm-ve-materyalist-tarihanlayisi, Erişim Tarihi: 01.12.2016]. ERBAŞ, H. ve COŞKUN, M. K. (2007), “Sınıf Kimliğinden Kültürel Kimliğe: iç. Erbaş H. (Ed.), Fark/Kimlik Sınıf, Eos Yayınları, 3-30. FUENTES, M. ve FRANK, A. B. (1990), “Toplumsal Hareketler Üzerine On Tez”, Birikim (16), 29-41. GORZ, A. (1986), Elveda Proletarya, Çev. Tufan H., Afa Yayınları: İstanbul. HABERMAS, J. (1981), “New Social Movements”, Telos, 33-37. HARDT, M. ve NEGRI, A. (2004), Çokluk, Çev: Yıldırım, B., Ayrıntı Yayınları: İstanbul. HARDT, M. ve NEGRI, A. (2008), İmparatorluk, Çev: Yılmaz A., Ayrıntı Yayınları: İstanbul. HARMAN, C. (2015), Halkların Dünya Tarihi Taş Devrinden Yeni Binyıla, Çev: Kocabaşoğlu U., Yordam Kitap: İstanbul. HARVEY, D. (2013), Asi Şehirler: Şehir Hakkından Kentsel Devrime Doğru, Çev: Temiz A. D., Metis Yayınları: İstanbul. HOBSBAWM, E. (2011), Kısa 20. Yüzyıl 1914-1991 Aşırılıklar Çağı, Çev: Alogan Y., Everest Yayınları: İstanbul. HOBSBAWM, E. (2014), Dünya Nasıl Değişir Marx ve Marksizm Yazıları, Çev: Akınhay O., Agora Kitaplığı: İstanbul. INGLEHART, R. (1977), The Silent Revolution, Changing Values and Political Styles among Western Publics. Princeton: Princeton University Press. JAMESON, F. (2008), Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı, Çev: Plümer N. ve Gölcü A., Nirengi Kitap: Ankara. KALFA, C. ve ATAAY, F. (2008), “Küresel Toplumsal Hareketler”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (16), 2, 127-149. LACLAU, E. ve MOUFFE, C. (2012), Hegemonya ve Sosyalist Strateji Radikal Demokratik Bir Politikaya Doğru, Çev. Kardam A., İletişim Yayınları: İstanbul. MANDEL, E. (2013), Geç Kapitalizm, Çev: Badem C., Versus Kitap: Ankara. MARCUSE, H. (1975), Tek Boyutlu İnsan, Çev: Yardımlı A., May Yayınları: İstanbul. MARX, K. (1979), Felsefenin Sefaleti, Çev: Kardam A., Sol Yayınları: Ankara. MARX, K. (1986), Kapital Birinci Cilt, Çev: Bilgi, A., Sol Yayınları: Ankara. MARX, K. (1993), Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı, Çev: Belli S., Sol Yayınları: Ankara. MARX, K. (2012), Grundrisse Ekonomi Politiğin Eleştirisi için Ön Çalışma, Çev: Nişanyan S., Birikim Yayınları: İstanbul. MARX, K. ve ENGELS, F. (1976), Seçme Yapıtlar Birinci Cilt, Çev: Kardam A. vd., Sol Yayınları: Ankara. MELUCCI, A. (1999), “Çağdaş Hareketlerin Sembolik Meydan Okuması”, iç. Çayır K. (Ed.), Yeni Sosyal Hareketler Teorik Açılımlar, Kaknüs Yayınları, 81-107. NEGRI, A. (2004), “Marx Üzerine Yirmi Tez Sınıfın Günümüzdeki Durumunun Yorumlanışı”, Çev: Doğan E., Conatus Dergisi (1), 89-109. NEGRI, A. (2006), Marx Ötesi Marx Grundrisse Üzerine Dersler, Çev: Çelik M., Otonom Yayıncılık: İstanbul. OFFE, C. (1999), “Yeni Sosyal Hareketler: Kurumsal Politikanın Sınırlarının Zorlanması”, iç. Çayır K. (Ed.), Yeni Sosyal Hareketler Teorik Açılımlar, Kaknüs Yayınları, 53-80. ÖNGEN, T. (1994), “Tekelci Kapitalizm ve Sınıf Yapısı”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi (49), 3-4. ÖNGEN, T. (2014), Prometheus’un Sönmeyen Ateşi Günümüzde İşçi Sınıfı, Yordam Kitap: İstanbul. ÖZUĞURLU, M. (2003), “Marksizm ve İlkel Sermaye Birikimi”, iç. Marksizm ve…, İmge Kitabevi, 161- 192. PAKULSKI, J. (2007), “Toplumsal Hareketler ve Sınıf: Marksist Paradigmanın Çöküşü”, iç. Erbaş H. (Ed.), Fark/Kimlik Sınıf, Eos Yayınları, 31-71. POLANYI, K. (2011), Büyük Dönüşüm Çağımızın Siyasal ve Ekonomik Kökenleri, Çev: Buğra, A., İletişim Yayınları: İstanbul. ŞENEL, A. (2009), Kemirgenlerden Sömürgenlere İnsanlık Tarihi, İmge Kitabevi: Ankara. ŞENGÜL, T. H. (2009), Kentsel Çelişki ve Siyaset: Kapitalist Kentleşme Süreçlerinin Eleştirisi, İmge Kitabevi: Ankara. TOSEL, A. (2015), Fransa’da Post-Althussercilik, Dekonstrüksiyon ve Marksist Reformasyon, Çev: Alpagut, Ş., [Erişim Adresi: http://foralthusser.blogspot.com.tr/2015/04/fransada-postalthussercilik.html?view=sidebar, Erişim Tarihi: 01.12.2016]. TOURAINE, A. (1999), “Toplumdan Toplumsal Harekete”, iç. Çayır K. (Ed.), Yeni Sosyal Hareketler Teorik Açılımlar, Kaknüs Yayınları, 35-47. WALLERSTEIN, I. (2007), Avrupa Evrenselciliği Gücün Retoriği, Çev: Önal S., Aram Yayınları: İstanbul. WALLERSTEIN, I. (2009), Liberalizmden Sonra, Çev: Öz E., Metis Yayınları: İstanbul. WILLIAMS, R. (1989), İkibine Doğru, Çev: Tarım E., Ayrıntı Yayınları: İstanbul. WOOD, E. M. (2008), Kapitalizm Demokrasiye Karşı Tarihsel Maddeciliğin Yeniden Yorumlanması, Çev. Artan, Ş., Yordam Kitap: İstanbul. WOOD, E. M. (2011), Sınıftan Kaçış Yeni ‘Hakiki’ Sosyalizm, Çev. Alpagut Ş., Yordam Kitap: İstanbul.