Siberkondri ve E-Sağlık Okuryazarlığı Arasındaki İlişki

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 1, 11 - 21, 19.03.2022

Fatma Mansur , Kübra Ciğerci

https://doi.org/10.37989/gumussagbil.961457

Cited By: 6

Öz

İnternet ile her bilgiye hızlıca ulaşabiliyor olmak sağlık bilgisi konularında çevrimiçi aramaları daha cazip kılmaktadır. Ulaşılan bilginin fazlaca olması doğruluğu hakkında kararsızlığa sebep olmakta ve bireyde kaygı düzeyini artırmaktadır. Doğru ve faydalı bilgiye ulaşabilme durumu çevrimiçi aramalarda e-sağlık okuryazarlığına dikkat çekmekte diğer taraftan da aşırıya kaçan sağlık bilgisi arama davranışı ve anksiyetenin bir çeşidi olan siberkondri hakkında merak uyandırmaktadır. Buradan yola çıkarak araştırmanın amacı, 18 yaş ve üzeri bireylerin siberkondri düzeyleri ile e-sağlık okuryazarlık düzeyleri arasındaki ilişkiyi ve değişkenlerin birbirine olan etkilerini ortaya çıkarmaktır. Araştırmada “Siberkondri Ciddiyet Ölçeği” ile “E-Sağlık Okuryazarlık Ölçeği” kullanılmış olup 763 kişiye ulaşılarak araştırma tamamlanmıştır. Araştırma sonucuna göre katılımcıların Siberkondri Ciddiyet Ölçeği puanları ve E-sağlık Okuryazarlığı Ölçek puanlarının pozitif yönlü bir ilişkiye sahip olduğu görülmüştür. E-sağlık Okuryazarlığı düzeyinin siberkondri düzeyini etkilediği, Siberkondri Ciddiyet Ölçeği alt boyutlarınında (zorlantı, aşırı kaygı, aşırılık, içini rahatlatma, doktora güvensizlik) katılımcıların E-sağlık Okuryazarlığı Ölçeğine verdikleri puanlar ile açıklanabildiği sonucuna varılmıştır. Sosyo-demografik özellikler ile ölçek puan sonuçlarına bakıldığında siberkondri düzeyini cinsiyet, yaş ve medeni durum, e-sağlık okuryazarlığı düzeyini ise yaş ve eğitim durumunun etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık okuryazarlığı, E-sağlık okuryazarlığı, Siberkondri, Çevrimiçi sağlık bilgisi arama

The Relationship Between Cyberchondry and E-Health Literacy

Öz

Being able to reach every information quickly on the Internet makes online searches for health information more attractive. The fact that the obtained information is too much causes indecision about its accuracy and increases the level of anxiety in the individual. The availability of accurate and useful information draws attention to e-health literacy in online searches, on the other hand, it arouses curiosity about excessive health information seeking behavior and cyberchondria, a type of anxiety. From this point of view, the aim of the research is to reveal the relationship between the cyberchondria levels and e-health literacy levels of individuals aged 18 and over and the effects of the variables on each other. "Cyberchondria Severity Scale" and "E-Health Literacy Scale" were used in the research, and the research was completed by reaching 763 people. According to the results of the research, it was seen that the participants' Cyberchondria Severity Scale scores and E-Health Literacy Scale scores had a positive relationship. It was concluded that the level of e-health Literacy affects the level of cyberchondria, and it can be explained by the scores given to the e-health Literacy Scale by the participants in the Cyberchondria Severity Scale sub-dimensions (difficulty, extreme anxiety, extremism, reassurance, distrust of the doctor). When the socio-demographic characteristics and the scale score results were examined, it was concluded that the level of cyberchondria was affected by gender, age and marital status, and the level of e-health literacy was affected by age and education.

Anahtar Kelimeler

Health literacy, E-health literacy, Cyberchondria, Online health information search

Kaynakça

• Coşkun, S. ve Bebiş, H. (2015). “Adolesanlarda E-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği: Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Gülhane Tıp Dergisi, 57 (7), 378-384.
• Chang Y.S., Zhang Y. and Gwizdka J. (2020). “The Effects Of Information Source and E-health Literacy on Consumer Health Information Credibility Evaluation Behavior”. Computers in Human Behavior, 115, 106629. https://doi.org/10.1016/ j.chb.2020.106629
• Paige, S. R., Krieger, J. L. and Stellefson, M. L. (2017). “The İnfluence of Ehealth Literacy on Perceived Trust in Online Health Communication Channels and Sources”. Journal of Health Communication, 22 (1), 53-65.
• Kalip, K. ve Çöl, M. (2020). “Teknolojiyle Bağlantılı Yeni Davranışsal Bozukluklar”. Estüdam Halk Sağlığı Dergisi, 5 (2), 318-333. https://doi.org/10.35232/estudamhsd.712134
• Benigeri, M. and Pluye, P. (2003). “Shortcomings of Health Information on the Internet”. Health Promotion International, 18 (4), 381-386.
• Viswanath, K., Finnegan, Jr. J.R. and Gollust, S. (2015). In:Editör K. Glanz, B.K. Rimer and K.Vıswanath. Health Behavior Theory, Research and Practice (328). San Francisco: Jossey-Bass
• Norman, C. D. and Skinner, H. A. (2006). “Ehealth Literacy: Essential Skills For Consumer Health in A Networked World”. Journal of medical Internet Research, 8 (2), e506.
• Gencer, Z. T. (2017). “Norman ve Skiner’ın E-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeğinin Kültürel Uyarlaması İçin Geçerlilik Ve Güvenilirlik Çalışması”. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (52), 131-145.
• Özcan, V. ve Altunpolat, R. (2013). “Sağlık Okuryazarlığı ve Sağlık Okuryazarlığında Eczacının Rolü”. TEB Haberler, 15-21.
• Starcevic, V. and Berle, D. (2013). “Cyberchondria: Towards A Better Understanding Of Excessive Health-Related Internet Use”. Expert Review of Neurotherapeutics, 13 (2), 205-213.
• Fu, S., Chen, X. and Zheng, H. (2020). “Exploring an Adverse İmpact of Smartphone Overuse on Academic Performance Via Health Issues: A Stimulus-Organism-Response Perspective”. Behaviour & Information Technology, 40 (7), 663-675. https://doi.org/10.1080/0144929X. 2020.1716848
• Zheng, H., Chen, X. and Fu, S. (2020). “An Exploration of Determinants of Cyberchondria: A Moderated Mediation Analysis”. Proceedings of the Association for Information Science and Technology, 57 (1), e214. https://doi.org/10.1002/pra2.214
• McElroy, E. and Shevlin, M. (2014). “The Development and İnitial Validation of The Cyberchondria Severity Scale (CSS)”. Journal of Anxiety Disorders, 28, 259–265.
• Uzun, S. U. ve Zencir, M. (2018). “Reliability and Validity Study of The Turkish Version of Cyberchondria Severity Scale”. Current Psychology, 40, 65-71. https://doi.org/10.1007/s12144-018-001-x
• Deniz, S. (2020). “Bireylerin E-Sağlık Okuryazarlığı ve Siberkondri Düzeylerinin İncelenmesi”. İnsan ve İnsan, 7(24), 84-96. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.674726
• Tarhan, N., Tutgun-Ünal, A. ve Ekinci, Y. (2021). “Yeni Kuşak Hastalığı Siberkondri: Yeni Medya Çağında Kuşakların Siberkondri Düzeyleri İle Sağlık Okuryazarlığı İlişkisi”. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17 (37), 4253-4297. https://doi.org/10.26466/opus.855959
• Uzun, S. U. (2016). Pamukkale Üniversitesi Çalışanlarında Siberkondri Düzeyi Ve Etkileyen Etmenler (Uzmanlık Tezi), Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Denizli
• Barke, A., Bleichhardt, G., Rief, W. and Doering, B. K. (2016). “The Cyberchondria Severity Scale (CSS): German validation and development of a short form”. International Journal of Behavioral Medicine, 23 (5), 595-605.
• Nakas, D. (2017). Üniversite Öğrencilerinin E-Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin Ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi), Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yüksel, O. ve Deniz, S. (2019). “Bireylerin E-Sağlık Okuryazarlık Düzeyinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”. In 2nd International Conference on Data Science and Applications (116), Balıkesir.
• Yılmaz, A., Saygılı, M. ve Kaya, M.. (2020). “Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin E-Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin Belirlenmesi”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (31), 148-157.
• Cizmeci E. ve Deniz S. (2017). “Chronically Searching Online: E-Health Literacy of Diabetes Patients And Healthy İndividuals İn Turkey”. UHIVE, 15(1), 71-86.
• White, R. W. and Horvitz, E. (2013). “Captions And Biases İn Diagnostic Search”. ACM Transactions on the Web, 7(4), 1-28.
• Muse, K., McManus, F., Leung, C., Meghreblian, B. and Williams, J.M.G. (2012). “Cyberchondriasis: fact or fiction? A preliminary examination of the relationship between health anxiety and searching for health information on the Internet”. Journal of Anxiety Disorders, 26 (1), 189-196.
• TUİK. (2016). “ Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım araştırması”. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2016-21779 (Erişim tariihi: 19.05.2021).
• TUİK. (2020). “Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması”. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2020 (Erişim tariihi: 19.05.2021).
• TUİK. (2021). “İstatistiklerle Çocuk”. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Cocuk-2020-37228 (Erişim tariihi: 25.06.2021)
• Elciyar, K. ve Taşçı, D. (2017). “Siberkondri Ciddiyet Ölçeği’nin Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Öğrencilerine Uygulanması”. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 2(4), 57-70.