Annelerin Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Tutumları ve Reçetesiz İlaç Kullanım Durumlarının İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 2, 487 - 496, 30.06.2022

Fatma Yılmaz Kurt , İlknur Kahriman , Selma Atay , Fatma Aldemir

https://doi.org/10.37989/gumussagbil.957918

Cited By: 3

Öz

Bu çalışma 0-12 yaş aralığında çocuğu olan annelerin reçetesiz ilaç kullanma durumlarını ve akılcı ilaç kullanımına yönelik tutumlarını belirlemek amacıyla yapıldı. Çalışmanın evrenini, Türkiye’nin batısında yer alan bir Üniversite Hastanesinin Çocuk polikliniğine herhangi bir nedenle başvuran 0-12 yaş çocukların anneleri oluşturdu. Araştırma 375 anne ile yürütüldü. Veriler “Tanıtıcı Bilgi Formu” ve “Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Ebeveyn Tutum Ölçeği (AİKYETÖ)” ile toplandı. Verilerin değerlendirilmesinde Mann-Whitney U ve Kruskal Wallis testi kullanıldı. Araştırmaya katılan annelerin yaş ortalaması 33,14±6,10 olarak hesaplandı. Annelerin %43,5 (n=163)’i üniversite mezunudur. Annelerin % 43,5’inin (n=163) son 6 ay içinde çocuklarında reçetesiz ilaç kullandıkları, bu ilaçların en çok antipiretik ve analjezik türünde olduğu ve bu ilaçların çoğunun önceki hekimden, eczacıdan ve tanıdıklardan temin edildiği saptandı. Annelerin AİKYETÖ puan ortalamasının 184,74±10,29; doğru ve bilinçli ilaç kullanımı 140,37±7,35; etkili ve güvenli ilaç kullanım alt boyutu puan ortalaması ise 44,36±5,75 olarak bulundu. Çalışmadan elde edilen sonuçlar annelerin, reçetesiz ilaç kullanma oranlarının yüksek; reçetesiz ilaç kullanım oranının aksine akılcı ilaç kullanımı konusunda tutumlarının oldukça yüksek olduğu görüldü.

Anahtar Kelimeler

Ebeveyn, Hemşirelik, Reçete edilmeyen ilaçlar, Tutum.

Investigation of Mothers’ Attitudes towards Rational Drug Use and Over-the-Counter Drug Use

Öz

This research was conducted to determine the status of over-the-counter drug use and attitudes towards rational drug use in mothers with 0-12 years old children. The study population consisted of mothers of children aged 0-12 years who were admitted for any reason to the Pediatric Outpatient Clinic of a University Hospital in western Turkey. The study was conducted with 375 mothers. "Introductory Information Form" and "Parental Attitude Scale towards Rational Drug Use" were used for the data collection. Data were evaluation with Mann-Whitney U and Kruskal Wallis test. The mean age of mothers included in the study was 33.14±6.10 years. Of the mothers, 43.5% (n=163) was a high school graduate. It was found that 43.5% of the mothers (n=163) used over-the-counter drugs in their children in the last 6 months, and that these drugs were mostly antipyretic and analgesic types of drugs, and most of these drugs were obtained from previous physicians, pharmacists and acquaintances. The average total score of the mothers was 184.74±10.29, the average score of the correct and conscious drug use sub-scale was 140.37±7.35, and the average effective and safe drug use sub-scale score was 44.36±5.75. The results of the study showed that mothers had a higher rate of over-the-counter drug use, and parental attitudes towards rational drug use were quite high, as opposed to the rate of over-the-counter drug use.

Anahtar Kelimeler

Parent, Nursing, Over-the-counter drugs, Attitude.

Kaynakça

• 1. World Health Organization. (1985). “Conference of Experts on the Rational Use of Drugs”. Erişim adresi: https://apps.who.int/iris/handle/10665/62311(Erişim tarihi: 01.03.2021).
• 2. Nadeshkumar, A, Sathiadas, G, Pathmeswaran, A. and Ranganathan, S.S. (2019). “Prescribing, Dispensing and Administration İndicators to Describe Rational Use of Oral Dosage Forms of Medicines Given to Children”. WHO South-East Asia Journal Public Health, 8 (1), 42-49.
• 3. Akıcı, A. (2013). “Akılcı İlaç Kullanımı”. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü Yayını. 1. Baskı. Ankara.
• 4. Prasetio, E, Utami, W, Othman, Z, Wardani, A, Rahem, A. and Hermansyah, A. (2020). “Evaluation of Rational Drug Use Based on World Health Organization Prescribing İndicators in a Primary Care Center in Pamekasan East Java, Indonesia”. Journal of basic and clinical physiology and pharmacology, 30 (6), 10.
• 5. Allegaert, K. (2018). “Rational Use of Medicines in Neonates: Current Observations, Areas for Research and Perspectives”. Healthcare, 6 (3), 115.
• 6. World Health Organization. (2021). “Antibiotic Resistance, Key Facts”. Erişim adresi: https://www.who.int/en/news-room/factsheets/detail/antibiotic-resistance (Erişim tarihi: 01.03.2021).
• 7. Al-Shawi, M.M, Darwish, M.A, Wahab, M.A. and Al-Shamlan, N. A. (2018). “Misconceptions of Parents About Antibiotic Use in Upper Respiratory Tract İnfections: A Survey in Primary Schools of The Eastern Province, KSA”. Journal of Family and Community Medicine, 25 (1), 5.
• 8. Barutçu, A, Tengi̇li̇moğlu, D. ve Naldöken, Ü. (2017). “Vatandaşların Akılcı İlaç Kullanımı, Bilgi ve Tutum Değerlendirmesi: Ankara İli Metropol İlçeler Örneği”. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19 (3), 1062-1078.
• 9. Ekim, A, Akın, İ, ve Ocakçı, A.F. (2018). “Ergenlerde Kendi Kendine İlaç Kullanımı”. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 9 (3), 272-276.
• 10. Sanwald, A. and Theurl, E. (2017). “Out-of-Pocket Expenditures for Pharmaceuticals: Lessons From The Austrian Household Budget Survey”. The European Journal of Health Economics, 18 (4), 435-447.
• 11. Santos, D.D, Barreto, M. L. and Coelho, H. L. L. (2011). “Use of Prescribed and Non-Prescribed Medications Among Children Living in Poor Areas in The City of Salvador, Bahia State, Brazil”. Cadernos de Saúde Pública, 27 (10), 2032-2040.
• 12. Ylinen, S, Hämeen‐Anttila, K, Sepponen, K, Lindblad, Å. K. and Ahonen, R. (2010). “The Use of Prescription Medicines and Self‐Medication Among Children—A Population‐Based Study in Finland”. Pharmacoepidemiology and Drug Safety, 19 (10), 1000-1008.
• 13. Togoobaatar, G, Ikeda, N, Ali, M, Sonomjamts, M, Dashdemberel, S, Mori, R. and Shibuya, K. (2010). “Survey of Non-Prescribed Use of Antibiotics For Children in an Urban Community in Mongolia”. Bulletin of the World Health Organization, 88 (12), 930-936.
• 14. 14.Penda, C. I, Moukoko, E. C. E, Youmba, J. F. N. and Mpondo, E. M. (2018). “Characterization of Pharmaceutical Medication Without a Medical Prescription in Children Before Hospitalization in a Resource-Limited Setting, Cameroon”. Pan African Medical Journal, 30 (1), 302.
• 15. Martín‐Pérez, M, Lopez De Andres, A, Barcenilla Gonzalez, M. A, Jiménez‐García, R, Hernández‐Barrera, V, Jiménez‐Trujillo, I. and Carrasco‐Garrido, P. (2016). “Parental Administration of Over‐The‐Counter Medication to Spanish Children: A Population‐Based National Study”. Journal for Specialists in Pediatric Nursing, 21 (2), 64-73.
• 16. Andritsou, F, Benetou, V, Michail, K. A, Pantazis, N. and Pavlopoulou, I. D. (2017). “Out-of-Hospital Administration of Medication Without Prescription and Associated Factors Among Preschool Children”. BioMed Research İnternational, 2017, 1-9.
• 17. Akıcı, N, Gelal, A, Gürbüz, T, Ceran, Ö. and Akıcı, A. (2015). “Hastaneye Başvuru Öncesinde Çocuklarda İlaç Kullanımının Araştırılması”. Anatolian Journal of Clinical Investigation, 9 (1), 10-18.
• 18. Çınar, A. ve Mercan, Y. (2020). “Beş Yaş Altı Çocuğu Olan Annelerin Akılcı İlaç Kullanım Durumu ve Etkileyen Etmenler”. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 14 (4), 530-539.
• 19. Çalışır, Ö, Çalışkan, Z. ve Gördeles Beşer, N. (2021). “Hastaneye Yatan Çocukların Annelerinin Akılcı İlaç Kullanımına İlişkin Tutumlarının Belirlenmesi”. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi, 13 (1), 26-35. Doi: 10.5336/nurses.2020-75801.
• 20. Kolukisa, T. ve Ozturk Sahin, O. (2020). “Health Beliefs Regarding Medicine Use of Mothers Whose Children are Hospitalized in a University Hospital and Knowledge and Practices of Mothers Towards Rational Use of Medicines in Their Children”. Eurasian Journal of Family Medicine, 9(4), 233-243. Doi:10.33880/ejfm.2020090406.
• 21. Güngör, A, Çakır, B.Ç, Yalçın, H, Çakır, H.T. ve Karauzun, A. (2018). “Çocuklarda Antibiyotik Kullanımı İle İlgili Ebeveynlerin Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi”. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi, 1-5.
• 22. Kurt, F. Y, Arıkan, D, Baklacı, Ö, Bilmez, A. ve Bülbül, D. (2013). “0-2 Yaş Dönem Çocuğu Olan Annelerin Oral İlaç Kullanım Davranışlarının İncelenmesi”. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 16 (2), 82 - 88.
• 23. Çakır, B, Çakır, H. T, Güngör, A, Karauzun, A. ve Yalçın, H. (2019). “Çocuklarda Antibiyotik Kullanımı İle İlgili Ebeveynlerin Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi”. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi, 13 (3), 203-207.
• 24. Mahrous, M. S. (2018). “Frequency of Use of Non-Prescribed Medication Among Population Sample From Al Madina City and İts İmpact on Quality of Care in Saudi Arabia”. International Journal of Health Sciences, 12 (5), 3.
• 25. Festinger, D. S, Dugosh, K. L, Clements, N, Flynn, A. B, Falco, M, McLellan, A. T. and Arria, A. M. (2016). “Use of The İnternet to Obtain Drugs Without a Prescription Among Treatment-İnvolved Adolescents and Young Adults”. Journal of Child & Adolescent Substance Abuse, 25 (5), 480-486.
• 26. Gohar, U. F, Khubaib, S. and Mehmood, A. (2017). Self-Medication Trends in Children by Their Parents. Journal of Developing Drugs, 6 (2), 1-7.
• 27. Utli, H. ve Turan, M. (2020). “0-12 Yaş Arası Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Tutumlarının İncelenmesi”. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 36 (2) , 87-95.
• 28. Çelebi, A. (2018). Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Ebeveyn Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• 29. Gonzales, K. (2010). “Medication Administration Errors and The Pediatric Population: A Systematic Search of The Literatüre”. Journal of Pediatric Nursing, 25 (6), 555-565.
• 30. Mi, X, Li, W, Zhang, L, Li, J, Zeng, L, Huang, L., ... and Lin, M. (2018). “The Drug Use to Treat Community-Acquired Pneumonia in Children: A Cross-Sectional Study İn China”. Medicine, 97 (46).
• 31. Sağlık Bakanlığı. (2014). “Akılcı İlaç Kullanımı Ulusal Eylem Planı 2014-2017”. Erişim adresi: http://www. akilciilac.gov.tr/wp-content/uploads/2014/11/aik-ulusaleylem-plani.pdf (Erişim tarihi: 24.05.2020).
• 32. Mukattash, T. L, ALGhzawi, N. Y, Farha, R. A, Jarab, A. S, Hämeen-Anttila, K, Vainio, K. and Gammoh, O. S. (2018). “An Audit on Parental Attitudes Towards Medicines Used in Children”. Saudi Pharmaceutical Journal, 26 (1), 133-137.
• 33. 33.Yılmaz, D. (2020). “Çocuğu Hastanede Yatan Ebeveynlerin Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi”. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi, 2 (3), 129-136. doi: 10.48071/sbuhemsirelik.773332
• 34. Maniero, H.K, Martins, A.A, Melo, A.C, Paz, L.D.S, Schraiber, R.B. and Galato, D. (2018). “Use of Drugs in Children Aged Zero to Five Years Old in Tubarão, Santa Catarina, Brazil”. Revista Paulista de Pediatria, 36 (4), 437-444.
• 35. Biner, Ş.B. (2020). Çocuğu Hastanede Yatan Ebeveynlerin Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Tutumlarının Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• 36. Kuloğlu, Ç. (2020). 0-12 Yaş Çocuğu Olan Ebeveynlerin Akılcı İlaç Kullanım Tutumlarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• 37. World Health Organization (WHO). (2020). https://www.who.int/directorgeneral/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-the-media-briefingon-covid-19-11-march-2020
• 38. Hermosilla, M, Ni, J, Wang, H. and Zhang, J. (2020). “Healthcare Crowd-Out and Resource Allocation: Evidence From COVID-19 Pandemic”. Available at SSRN 3607594.
• 39. McMorrow, S, Gonzalez, D, Caraveo, C. A. and Kenney, G. M. (2020). Urgent Action Needed to Address Children’s Unmet Health Care Needs During the Pandemic. Washington, DC: Urban Institute, 27(18.5), 15-6.