Gastronomi Turizmi Kapsamında Geleneksel Üzüm Pekmezi Üretimi: Çal İlçesi Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2022, , 227 - 250, 27.03.2022

Tuğçe Barat , Turgay Bucak

https://doi.org/10.32572/guntad.1004948

Öz

Türk gastronomisinin kadim bir mirası olan pekmez; besleyiciliği, geleneksel üretim metodu ve kültürel arka planı ile mutfağımızdaki değerini koruyan yiyeceklerdendir. Üretiminde genellikle üzüm kullanılsa da Anadolu coğrafyasında dut, incir, harnup gibi meyvelerle de yapılabilmektedir. Araştırmanın amacı, Denizli’nin Çal ilçesindeki geleneksel üzüm pekmezi üretiminin bölgenin gastronomi turizmine etkisini incelemektir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış ve kasıtlı örnekleme yöntemi tercih edilmiştir. Araştırma kapsamında Çal’daki geleneksel pekmez üretiminin gastronomi turizmine kazandırılmasında rol oynayan toplam 16 katılımcı ile 45-70 dakika aralığında görüşmeler yapılmıştır. Veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmış ve verilerin analizinde içerik analizi yöntemi uygulanmıştır. Araştırma sonucunda, geleneksel pekmez üretiminin gastronomi turizmi potansiyeli olmasına rağmen destinasyon yönetimi ve markalaşma konusunda yetersizlikler olduğu görülmektedir. Üzümlerin çoğunlukla şarap üretiminde kullanılması, geleneksel pekmez üretimini sınırlandırmaktadır. Çalışmada, bölgedeki çiftçilerin üretim kolaylığı sebebiyle bağlarını sökerek farklı ürünlere yöneldiği tespit edilmiştir. Bu durum ilçede bağ varlığını ve pekmez üretiminin sürdürülebilirliğini tehlikeye sokmaktadır. Çalışma aynı zamanda geleneksel pekmez üretimi konusunda yöre halkında yeterli bilincin oluşmadığına işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gastronomi Turizmi, Geleneksel Üretim, Bağcılık, Çal, Pekmez

Traditional Grape Molasses Production in the Scope of Gastronomy Tourism: A Study on Çal

Öz

Molasses, an ancient heritage of Turkish gastronomy; It is one of the foods that preserves its value in our cuisine with its nutritive ness, traditional production method and cultural background. Although grapes are generally used in its production, it can also be made with fruits such as mulberry, fig and carob in Anatolian geography. The purpose of the study is to examine the effect of traditional grape molasses production in the Cal district of Denizli on the gastronomy tourism of the region. Qualitative research method was used in the study and the deliberate sampling method was preferred. Within the scope of the research, interviews were held between 45-70 minutes with a total of 16 participants who played a role in bringing the traditional molasses production in Cal to gastronomy tourism. A semi-structured interview form was used as a data collection tool and content analysis method was applied in the analysis of the data. As a result of the research, it is seen that although traditional molasses production has gastronomy tourism potential, there are inadequacies in destination management and branding. The use of grapes mostly in wine production limits traditional molasses production. In the study, it was determined that the farmers in the region tended to different products by uprooting their vineyards due to the ease of production. This situation jeopardizes the existence of vineyards and the sustainability of molasses production in the district. The study also points out that there is not enough awareness in the local people about the production of traditional molasses.

Anahtar Kelimeler

Gastronomy Tourism, Traditional Production, Viticulture, Çal, Molasses

Kaynakça

• An, W. ve Alarcon, S. (2021). Rural tourism preferences in Spain: Best-worst choices. Annals of Tourism Research. 89: 103210.
• Arıkan, R. (2017). Araştırma Yöntem ve Teknikleri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Başat, H.T., Sandıkçı, M. ve Çelik, S. (2017). Gastronomik Kimlik Oluşturmada Yöresel Ürünlerin Rolü: Ürünlerin Satış ve Pazarlanmasına Yönelik Bir Örnek Olay İncelemesi, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(2): 64-76.
• Batu, A. (2020). Gastronomi ve Moleküler Gastronomi Açısından Üzüm Pekmezi. Aydın Gastronomy. 4(1): 35-44.
• Bayram, Ü. (2018). Gastronomik Kültürel Miras Olarak Buldan Günbalı. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(1): 361-371
• Baysal, T. (2021). Pekmez Üretimi. Pekmez Üretimi (Prof. Dr. Taner BAYSAL) – Foodelphi.com. (Erişim Tarihi: 15 Ocak 2021).
• Bucak, T. ve Ateş U. (2014). Gastronomi Turizminin İl Turizmine Etkisi Çanakkale Örneği, The Journal of Academic Social Science Studies, 28(2): 315-328
• Cejudo, A., Patterson, I. ve Leeson, G.W. (2019) Senio Foodies: A Developing Niche Market in Gastronomic Tourism. Internationl Journal of Gastronomy and Food Science. 16: 100152
• Chang, R.C.Y. ve Mak, A.H.N. (2018). Understanding gastronomic image from tourists'perspective: Arepertory grid approach. Tourism Management. 68: 89-100.
• Ercik, C., Yetim A., Akdağ G. ve Çelik, R. (2018). Agro-Turizm ve Gastronomi İlişkisi: Yenilikçi Bir Turizm Yaklaşımı, Uluslararası Avrasya Doğal Beslenme ve Sağlıklı Yaşam Zirvesi Kongre & Sergi, 12-15 Temmuz 2018, Ankara, s. 1086.
• FAO (2020). What is Sustainable Gastronomy? Calling all foodies: this one’s for you! | FAO Stories | Food and Agriculture Organization of the United Nations (Erişim Tarihi: 17 Haziran 2021)
• Frisvoll, S., Forbord M. ve Blekesaune, A. (2015). An Empirical Investigation of Tourists’ Consumption of Local Food in Rural Tourism. Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, 16(1): 76-93.
• Gomez, M., Gonzales Diaz B. ve Molina A. (2015). Priority maps at wine tourism destinations: An empirical approach in five Spanish wine regions. Journal of Destination Marketing and Management. 4(4): 258-267.
• Güzel, Ö., Ehtiyar, R. ve Ryan, C. (2021). The Success Factors of wine tourism entrepreneurship for rural area: A thematic biographical narrative analysis in Turkey, Journal of Rural Studies, 84: 230-239.
• Hammett, D., Twyman, C. ve Graham, M. (2015). Research and Fieldwork in Development, London and New York: Routledge Research and Fieldwork in Development- Daniel Hammett, Chasca Twyman, Mark Graham- Google Kitaplar (Erişim Tarihi: 23 Haziran 2021)
• Holmes, M. R. (2017). Integrated rural wine tourism: a case study approach, Journal of Wine Research, 28(3): 216-238.
• Horng J.S ve Tsai C.T. (2012). Culinary Tourism Strategic Development: an Asian-Pacific Perspective. International Journal of Tourism Research 14: 40–55.
• Katlav, E.Ö., Eren, F.Y. ve Tuna, M. (2019). Kapadokya’da Bağcılığın Gastronomi Turizmi Açısından Değerlendirilmesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7 (3), 2167-2186.
• Kozak, M. (2019). Bilimsel Araştırma: Tasarım, Yazım ve Yayım Teknikleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Maksimović, G., Ivanović, T., Milošević, B. ve Sekulić, D. (2019). Factors Of The Rural Tourism Development Of Sirinicka Zupa In Kosovo And Metohija. Economics of Agriculture, 66(4): 1187-1199
• Nebioğlu, O. (2016). Yerel Gastronomik Ürünlerin Turizmde Kullanılmasını Etkileyen Unsurlar (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Ana Bilim Dalı, Antalya.
• Ohe, Y. ve Kurihara, S. (2013). Evaluating the complementary relationship between local brand farm products and rural tourism: Evidence from Japan. Tourism Management. 35: 278-283
• Okca, A. (2019). Çoban Bayramı: Sudan Geçirme (Denizli-Çal-Aşağıseyit) (Özel Sayı). Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi. 12: 108-124
• Otağ, M.R. (2015). Denizli Çal Yöresinde Yetişen Bazı Üzüm Çeşitlerinin Farklı Olgunlaşma Evreleri ve Kurutulması Sonrasında Bazı Özellikleri ile Resveratrol İçeriğinin Belirlenmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı, Gıda Teknolojisi Bilim Dalı, Denizli.
• Öztürk, B. ve Güven, S. (2020). Gastronomi ile İlgili Genel Kavramlar. Gastronomi ve Yiyecek Tarihi. Akbaba vd. (Ed.), içinde Gastronomiye Giriş (s. 1-13). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Rachão, S., Breda, Z., Fernandes, C. ve Joukes, V. (2019). Food tourism and regional development: A systematic literature review. European Journal of Tourism Research, 21: 33-49.
• Şahin, S., Baysal, K. ve İşlek, E. (2018). Geçmişten Günümüze Üzüm Suyunun Yerel Lezzetlere Dönüşümü: Gaziantep Örneği. Journal of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR). 5(31): 4939-4951.
• Şahinarslan, A. (2019). Denizli İli Çal İlçesi Bağ Potansiyelinin Belirlenmesi ve Yöreye Katkılarının Değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Bursa.
• Şimşek, A. (2018). Gastro Turistlerin Tipolojsinin Belirlenmesi: Gaziantep Ölçeğinde Bir Uygulama. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi. 3(1): 28-43.
• T.C. Çal Kaymakamlığı (2021). İlçemiz. İlçemiz (cal.gov.tr) (Erişim Tarihi: 16 Ocak 2021).
• Toncev, M. ve Podovac M. (2016). The Importance of Sustainable Rural Tourism Development in Serbia. International Scientific Conference on ICT and E-Business Related Research. Univerzitet Singidunum, Sırbia.
• Türk Patent ve Marka Kurumu (2021). Coğrafi İşaretler Portalı (ci.gov.tr). (Erişim Tarihi: 16.01.2021).
• Türkben, C. ve Uylaşer, V. (2018). Türkiye’de Farklı Lokasyonlarda Üretilen Pekmezin (Üzüm Pekmezi) Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri. BAHÇE 47 (Özel Sayı 1: Türkiye 9. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu). 47(1): 131-139.
• Türkçe Bilgi (2020). Pekmez. Pekmez- Türkçe Bilgi (turkcebilgi.com). (Erişim Tarihi: 24 Aralık 2020).
• Uhri, A. (2016). Arkeolojik, Arkeometrik, Dilsel, Tarihsel ve Etnolojik Veriler Işığında Anadolu Mutfak Kültürü’nün Kökenleri. İstanbul: Ege Yayınları.
• Yalçın, G. (2016). Pekmez Toprakları. TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Haber Bülteni: Tıbbi Jeoloji ve İnsan Sağlığı. 1: 28-31.