An Examination of the Problems Faced by Female Tourist Guides in the Context of Feminist Theory

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 770 - 791, 25.09.2025

Nur Kulakoğlu Dilek , Sebahattin Emre Dilek , Mustafa Doğan

https://doi.org/10.32572/guntad.1699193

Öz

The main purpose of this study is to reveal the problems faced by female tourist guides who are one of the important stakeholders in the tourism sector and work under the Tourist Guides Association and to develop solution proposals for these problems. In addition, the study addresses the social, cultural, political and economic problems faced by female guides within the framework of feminist theory and evaluates them from a critical perspective. In the context of feminist theory, the experiences of female tourist guides are analyzed through basic concepts such as gender inequality, obstacles brought about by being a woman in the work environment, patriarchy and public/private space distinction. Within the scope of the research, in-depth interviews were conducted with female guides using a semi-structured questionnaire form developed based on literature. The main reason for preferring this method is that each of the problems faced by female tourist guides is considered as a phenomenon. In this direction, a content analysis process was conducted under the guidance of feminist theory in order to reach more in-depth information about the participants' responses, to explore the background of the experiences and to reveal multi-layered meanings. As a result of the analysis, five themes emerged: ‘gender-based discrimination’, ‘gender norms and social expectations’, ‘difficulties in career processes’, ‘security and harassment’ and ‘support mechanisms and sectoral policies’. It is expected that the study on the emerging themes will both contribute to the literature and produce practical outputs for improving the working conditions of female guides through the solution suggestions presented.

Anahtar Kelimeler

Female Tourist Guides , Gender Inequality , Feminist Theory , Phenomenology

Kadın Turist Rehberlerinin Yaşadığı Sorunların Feminist Teori Bağlamında İncelenmesi

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, turizm sektörünün önemli paydaşlarından biri olan ve Turist Rehberleri Birliği’ne bağlı olarak görev yapan kadın turist rehberlerinin karşılaştıkları sorunları ortaya koymak ve bu sorunlara yönelik çözüm önerileri geliştirmektir. Ayrıca çalışma, kadın rehberlerin karşılaştıkları sosyal, kültürel, siyasal ve ekonomik sorunları feminist teori çerçevesinde ele almakta ve eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirmektedir. Feminist kuram bağlamında, toplumsal cinsiyet eşitsizliği, çalışma ortamında kadın olmanın getirdiği engeller, patriyarka, kamusal/özel alan ayrımı gibi temel kavramlar üzerinden kadın turist rehberlerinin yaşadıkları deneyimler analiz edilmektedir. Araştırma kapsamında, literatüre dayalı olarak oluşturulan yarı yapılandırılmış soru formu aracılığıyla kadın rehberlerle derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Bu yöntemin tercih edilmesinin temel nedeni, kadın turist rehberlerinin karşılaştıkları sorunların her birinin birer fenomen olarak ele alınmasıdır. Bu doğrultuda, katılımcıların yanıtlarına ilişkin daha derinlemesine bilgiye ulaşmak, deneyimlerin arka planını keşfetmek ve çok katmanlı anlamlar ortaya koymak amacıyla feminist teori rehberliğinde bir içerik analizi süreci yürütülmüştür. Analiz sonucunda ‘cinsiyet temelli ayrımcılık’, ‘cinsiyet normları ve toplumsal beklentiler’, ‘kariyer süreçlerindeki zorluklar’, ‘güvenlik ve taciz’ ile ‘destek mekanizmaları ve sektörel politikalar’ olmak üzere beş tema ortaya çıkmıştır. Ortaya çıkan temalar üzerinden çalışmanın hem yazına katkı sağlaması hem de sunulan çözüm önerileri aracılığıyla kadın rehberlerin çalışma koşullarının iyileştirilmesine yönelik pratik çıktılar üretmesi beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kadın Turist Rehberleri , Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği , Feminist Teori , Fenomenoloji

Kaynakça

• Acker, J. (1990). Hierarchies, jobs, bodies: A theory of gendered organizations. Gender & Society, 4(2), 139-158. https://doi.org/10.1177/0891243900040020
• Adisa, T. A., Abdulraheem, I., & Isiaka, S. B. (2019). Patriarchal hegemony: Investigating the impact of patriarchy on women’s work-life balance. Gender in Management: An International Journal, 34(1), 19-33. https://doi/10.1108/gm-07-2018-0095
• Alrawadieh, Z., & Demirdelen-Alrawadieh, D. (2020). Sexual harassment and wellbeing in tourism workplaces: The perspectives of female tour guides. In Vizcaino, P., Jeffrey, H., & Eger, C. (Eds). Tourism and gender-based violence: Challenging inequalities (1st edition) (pp. 80-92). CABI.
• Arda-Özalp, L. F. (2021). Türkiye’de kadının işgücüne katılımı ve eşitsizlik. Journal of Economy Culture and Society, (64), 91-104. https://doi.org/10.26650/JECS2021-903123
• Arslan, A., & Şimşek, G. (2018). Kadın turist rehberlerinin yaşadıkları mesleki sorunlar: Aydın turist rehberleri örneği. Journal of Travel and Tourism Research, (13), 23-49. https://dergipark.org.tr/en/pub/ttr/issue/57879/643141
• Ataklı-Yavuz, R. (2016). Toplumsal cinsiyet eşitsizliği ekseninde kadın istihdamı ve ekonomik şiddet. Journal of Life Economics, 3(3), 77-100.
• Ateş, M., Kazan, İ., & Soybalı, H. H. (2022). Turist rehberliğinde ayrımcılık: Kadın turist rehberlerine yönelik bir uygulama. Turist Rehberliği Dergisi, 5(1), 1-16. https://doi.org/10.34090/tured.1064528
• Balcı, E., & Kopar, B. D. (2022). Evli kadın turist rehberlerinin iş-aile yaşamı çatışması: Ankara turist rehberleri odası örneği. Turizm Akademik Dergisi, 9(1), 253-272.
• Baum, T. (2013). International perspectives on women and work in hotels, catering and tourism (1st edition). International Labour Organization.
• Beauvoir, S. de. (1949). Le Deuxième Sexe. Paris: Gallimard. (İng. çev. H. M. Parshley, The Second Sex. Vintage Books, 1974).
• Bilgi, E. (2023). Gender discrimination in tour guiding: A comparative study of the problems experienced by female and male guides. In Erkol-Bayram, G., Shah, S.H.A., & Tunio, M.N. (Eds.), Women’s empowerment within the tourism industry (pp. 301-324). IGI Global.
• Bulut, D., & Kızıldağ, D. (2017). Cinsiyet ayrımcılığı ve kadın insan kaynakları yöneticilerinin kariyerleri üzerindeki etkileri. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 15(2), 81-102. https://doi.org/10.11611/yead.321237
• Butler, J. (1990). Gender trouble: Feminism and the subversion of identity (1st edition). New York: Routledge Press.
• Cohen, E. (1985). The tourist guide: The origins, structure and dynamics of a role. Annals of Tourism Research, 12(1), 5-29. https://doi.org/10.1016/0160-7383(85)90037-4
• Cotter, D. A., Hermsen, J. M., Ovadia, S., & Vanneman, R. (2001). The glass ceiling effect. Social Forces, 80(2), 655-682. https://doi.org/10.1353/sof.2001.0091
• Creswell, J. W. (2018). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Siyasal Kitapevi. Cudd, A. E., & Andreasen, R. O. (2005). Feminist theory: A philosophical anthology (1st edition). Malden, MA: Wiley-Blackwell.
• Daniels, A. K. (1987). Invisible Work. Social Problems, 34(5), 403-415. https://doi.org/10.2307/800538
• Dedeoğlu, S. (2009). Eşitlik mi ayrımcılık mı? Türkiye’de sosyal devlet, cinsiyet eşitliği politikaları ve kadın istihdamı. Çalışma ve Toplum, 2(21), 41-54. https://dergipark.org.tr/en/pub/ct/issue/71816/1155347
• Demirdelen-Alrawadieh, D. (2021). Kadın turist rehberlerinin karşılaştıkları sorunların belirlenmesine yönelik bir araştırma. Journal of Hospitality and Tourism Issues, 3(1), 1-15. https://doi.org/10.51525/johti.886963
• Demirel, N., Yumuk, Y., & Hacıoğlu, N. (2021). İş-aile rol çatışması ve kariyer devamlılığı ilişkisi: Kadın turist rehberleri üzerine bir değerlendirme. Turist Rehberliği Dergisi, 4(1), 48-63.
• Donovan, J. (2005). Feminist teoriler (6. baskı) (Çev. Aksu Bora-Meltem Ağduk Gevrek-Fevziye Sayılan). İletişim Yayınları.
• Ellsberg, M., & Heise, L. (2005). Researching violence against women: A practical guide for researchers and activists. Washington DC, United States: World Health Organization Library Cataloguing-in-Publication Data. https://www.who.int/publications/i/item/9241546476
• Ferguson, L., & Alarcón, D. M. (2015). Gender and sustainable tourism: reflections on theory and practice. Journal of Sustainable Tourism, 23(3), 401-416. https://doi.org/10.1080/09669582.2014.957208
• Ferguson, L. (2011). Promoting gender equality and empowering women? Tourism and the third Millennium Development Goal. Current Issues in Tourism, 14(3), 235-249. https://doi.org/10.1080/13683500.2011.555522
• Fraser, N. (2000). Rethinking recognition. New Left Review, 3, 107-120.
• Gibson, H. (2001). Gender in tourism: Theoretical perspectives. In; Y. Apostolopoulos, S. Sonmez, D.J. Timothy (Eds.), Women as producers and consumers of tourism in developing regions (ss.19-43). Praeger, Westport, CT: Greenwood Publishing Group.
• Gregory, R. F. (2003). Women and workplace discrimination: Overcoming barriers to gender equality (1st edition). Rutgers University Press.
• Güçlü, İ. (2019). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri: Teknik, Yaklaşım, Uygulama. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Hartmann, H. (1976). Capitalism, patriarchy, and job segregation by sex. Signs: Journal of Women in Culture and Society, 1(3), 137-169. https://doi.org/10.1086/493283
• Hartmann, H. (1979). The unhappy marriage of Marxism and feminism: Towards a more progressive union. Capital & Class, 3(2), 1-33. https://doi.org/10.1177/030981687900800102
• Hepşen, Ö. (2010). Tevrat, İncil ve Kuran-ı Kerim’de kadın bedeni [Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=AUYah0HK6KPNM5DrERvZPg&no=BTRAL32Wf9llE8HDyZnrTA
• Heywood, L., & Drake, J. (Eds.). (1997). Third wave agenda: Being feminist, doing feminism (1st edition). University of Minnesota Press.
• Hooks, B. (2000). Feminism is for everybody: Passionate politics (1st edition). Pluto Press.
• Irigaray, L. (1985). This sex which is not one. (Çev. C. Porter ve C. Burke). Cornell University Press.
• Jackson, C. (2006). Feminism spoken here: Epistemologies for interdisciplinary development research. Development and Change, 37(3), 525-547. https://doi.org/10.1111/j.0012-155X.2006.00489.x
• Jayachandran, S. (2020). Social norms as a barrier to women's employment in developing countries (No. w27449). National Bureau of Economic Research.
• Jayaweera, R. (2023). Exploring the career challenges of female tour guides in the Sri Lankan travel and tourism industry: Social role theory perspective. South Asian Journal of Tourism and Hospitality, 3(2). 67-87. https://doi.org/10.4038/sajth.v3i2.73
• Jordan, F. (1997). An occupational hazard? Sex segregation in tourism employment. Tourism Management, 18(8), 525-534. https://doi.org/10.1016/S0261-5177(97)00074-5
• Kanter, R. M. (1987). Men and women of the corporation revisited. Management Review, 76(3), 14-16.
• Karacaoğlu, S., & Sert, A. N. (2018). Turist rehberlerinin mesleki sorunları üzerine bir araştırma: Kapadokya örneği. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 6(3), 81-99. https://doi.org/10.21325/jotags.2018.273
• Karacaoğlu, S. (2024). Kadın turist rehberlerinin yaşadıkları cinsiyet kaynaklı sorunlar, engeller ve çözüm önerileri üzerine betimsel bir araştırma. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 8(1), 21-40. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijgtr/issue/85298/1479171
• Karamustafa, K., & Çeşmeci, N. (2006). Paket tur operasyonunda turist rehberlerinin karşılaştıkları yönetsel sorunlar üzerine bir araştırma. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 17(1), 70-86. https://dergipark.org.tr/en/pub/atad/issue/16790/174437
• Köroğlu, Ö., Yıldırım, H. U., & Kılıç, A. (2020). Kadın turist rehberlerinin mesleki sorunlarının belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (31), 26-40. https://doi.org/10.20875/makusobed.586054
• McCann, C., & Kim, S. K. (2016). Feminist theory reader: Local and global perspectives. Routledge.
• Miles, M. B., & Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd edition). Sage Publication.
• Moammed, S. B. (2018). Women empowerment in the tourism sector; Female tour guide in Egypt. Journal of Association of Arab Universities for Tourism and Hospitality, 15(3), 74-78. https://doi/10.21608/jaauth.2018.54009
• Mohanty, C. T. (2003). Feminism without borders: Decolonizing theory, practicing solidarity. Duke University Press.
• Mooney, S., & Ryan, I. (2009). A woman's place in hotel management: upstairs or downstairs?. Gender in Management: An International Journal, 24(3), 195-210. https://doi/10.1108/17542410910950877
• Moran, D. (2000). Introduction to Phenomenology. London: Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203196632
• Mosedale, J. (2010). Re-introducing tourism to political economy. In Political Economy of Tourism: A Critical Perspective, Edited by Jan Mosedale, 1-13. Abingdon: Routledge.
• Mousa, M., Abdelgaffar, H., Salem, I. E., Elbaz, A. M., & Chaouali, W. (2023). Religious, contextual and media influence: determinants of the representation of female tour guides in travel agencies. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 35(9), 3172-3192. https://doi/10.1108/ijchm-05-2022-0650
• Nguyen, H. T. V., & Nguyen, V. T. P. (2025). The gendered landscape of tourism: social stereotypes and job difficulties for female tour guides. Journal of Hospitality and Tourism Insights. https://doi.org/10.1108/JHTI-01-2025-0093
• Oakley, A. (1972). Sex, gender and society. Maurice Temple Smith.
• Oakley, A. (1981). Interviewing women: A contradiction in terms, In H. Roberts (Ed.), Doing Feminist Research. Routledge.
• Oakley, A. (2018). The Sociology of Housework (2nd Edition). Martin Robertson.
• O'Neill, J. (2003). The gender gap in wages, circa 2000. American Economic Review, 93(2), 309-314. https://doi/10.1257/000282803321947254
• Öksüz, M. (2023). Cumhuriyetin ilanından günümüze kadının turizm sektöründeki yeri: Karşılaşılan kariyer engelleri. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 34(3), 255-272. https://doi.org/10.17123/atad.1317545
• Padavic, I., & Reskin, B. (2002). Women and men at work (2nd edition). California: Pine Forge Press.
• Pelit, E., & Katırcıoğlu, E. (2018). Turist rehberliği mesleğinde taraflar açısından yaşanan sorunlar üzerine bir değerlendirme. Turist Rehberliği Dergisi (TURED), 1(2), 74-94. https://doi.org/10.34090/tured.486198
• Pritchard, A., & Morgan, N. J. (2000). Privileging the male gaze: Gendered tourism landscapes. Annals of Tourism Research, 27(4), 884-905. https://doi.org/10.1016/S0160-7383(99)00113-9
• Ranney, M. L., Meisel, Z. F., Choo, E. K., Garro, A. C., Sasson, C., & Guthrie, K. M. (2015). Interview‐based qualitative research in emergency care part II: Data collection, analysis and results reporting. Academic Emergency Medicine, 22(9), 1103-1112. https://doi.org/10.1111/acem.12735
• Rich, A. (1976). Women’s studies—renaissance or revolution?: A paper read at university of pennsylvania women’s studies conference: November 15, 1974. Women’s Studies, 3(2), 121-126. https://doi.org/10.1080/00497878.1976.9978382
• Schneider, E. M. (2008). Battered women and feminist lawmaking (2nd edition). Yale University Press.
• Sevim, A. (2005). Feminizm (1. baskı). İnsan Yayınları.
• Sinclair, M. T. (1997). Gender, work and tourism (1st edition). London: Routledge.
• Stivers, C. (2005). Dreaming the world: Feminisms in public administration. Administrative Theory & Praxis, 27(2), 364-369. http://www.jstor.org/stable/25610732
• Taş, S. (2016). Feminizm üzerine genel bir değerlendirme: kavramsal analizi, tarihsel süreçleri ve dönüşümleri. Akademik Hassasiyetler, 3(5), 163-175. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/269956
• Walby, S. (1989). Theorizing patriarchy. Sociology, 23(2), 213-234. https://openaccess.city.ac.uk/id/eprint/21680/1/1990_Walby_Theorising_Patriarchy_book_Blackwell.pdf
• Walters, S. D. (1995). Material girls: Making sense of feminist cultural theory. University of California Press.
• Wang, H., & Xu, H. (2018). Gender strategies at work: Informal female tour guides in Yangshuo West Street. Journal of China Tourism Research, 14(4), 524-540. https://doi.org/10.1080/19388160.2018.1517625
• Wilson, E., & Little, D. E. (2008). The solo female travel experience: Exploring the ‘geography of women's fear’. Current Issues in Tourism, 11(2), 167-186. https://doi.org/10.2167/cit342.0
• World Economic Forum (WEF). (2006). The Global Gender Gap Report (1st edition), Geneva.
• World Economic Forum (WEF). (2024). The Global Gender Gap Report (1st edition), Geneva.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yumuk, Y., & Demirel İli, N. (2022). Turist rehberliğinde mesleki yatkınlık ve kariyer sürdürme ilişkisinin cinsiyet değişkeni açısından değerlendirilmesi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 12(3), 1314-1333. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1106689
• Zengin, B., Erkol, G., & Eker, N. (2014). Rehberlik mesleğinde bir engel olarak cinsiyet ayrımcılığı: Bayan turist rehberleri üzerine bir araştırma. 15. Ulusal Turizm Kongresi Bildiriler Kitabı, 1144-1159.