Biyoterörizm ve Sağlık

Yıl 2016, Cilt: 19 Sayı: 2, 0 - 0, 27.06.2016

Oğuzhan Yüksel , Ramazan Erdem

Öz

Ülkemizde olduğu gibi dünyanın diğer ülkelerinde de terör ve terörizm konuları gündemdedir. Siyasal, dini veya ekonomik hedefler gözeterek mevcut yerel yönetime, hükümetlere ya da sivil halka karşı şiddet kullanımı, temel hak ve özgürlükleri kısıtlama eylemleri olarak tanımlayabileceğimiz terörün sinsi bir boyutu da son zamanlarda adını sıkça işittiğimiz biyoterörizmdir. Mikroorganizmalar ya da toksinlerinin, tüm canlılarda ölümlere sebebiyet vermek, panik oluşturmak, hastalık meydana getirmek gibi amaçlarla kişi veya gruplarca kullanılmasına biyoterörizm denilmektedir. Kitle imha silahları arasında nükleer, radyolojik ve kimyasal silahlarla birlikte yer alan biyolojik silahlar, içerdiği hastalık yapma ve hızla yayılma yetisine sahip mikroorganizmalarla büyük tehlikeler oluşturma potansiyeline sahiptir. Ayrıca kolay üretilebilmeleri, hızlı yayılabilmeleri, geniş alanlara dağılabilmeleri, taşıma kolaylığı, küçük maliyetlerle çok miktarda elde edilebilmeleri, iz bırakmamaları, dayanıklılıkları biyolojik silahların sahip olduğu diğer avantajlar olarak sıralanabilir. Öne çıkan tüm bu özellikleriyle biyolojik silahlar; finansal sorunlarını çözme konusunda zorlanmayan, ulusal-uluslar arası iletişim ve ulaşım ağlarını rahatlıkla kullanabilen terör çevrelerinin ilgisini çekmektedir. Bu çalışmada, hepimiz için büyük bir tehdit olan biyoterörizm irdelenerek sağlık açısından ele alınmış, biyoterörizme karşı ortak bir duruş sergilenmesinin önemi vurgulanmıştır.

Kaynakça

• Agarwal R., Shukla S. K., Dharmani S. and Gandhi A. (2004) Biological Warfare - An Emerging Threat. JAPI 52: 733-738.
• Aksoy Ü. (2006) Biyoterörizm, Potansiyel Biyoterörizm Ajanı Olan Parazitler ve Biyogüvenlik Çalışmaları. Mikrobiyoloji Bülteni 40: 129-139.
• Alp E. ve Doğanay M. (2006) Biyoterörizm. Yoğun Bakım Dergisi 6(3):135-146.
• Azap A. (2005) Biyoterörizm, Biyolojik ve Kimyasal Terörizmde Hastanelerde Emniyet ve Dekontaminasyon. 4. Ulusal Sterilizasyon Dezenfeksiyon Kongresi, Samsun.
• Bağdatlı Y. ve Çeviker K. (2009) Biyolojik Silahların Kişi, Toplum ve Ülke Açısından Değerlendirilmesi. 1. Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik, Nükleer (Kbrn) Kongresi, İstanbul.
• Başustaoğlu A. (2012) Tıbbi Mikrobiyoloji Laboratuvarlarında Biyogüvenliğin Önemi, Klinik Mikrobiyoloji Laboratuarlarında Biyogüvenlik. Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği Yayınları, Ankara.
• Baysallar M. (2007) Olağanüstü Durumlarda DAS Yönetimi, Biyoterörizm. 5. Ulusal Sterilizasyon Dezenfeksiyon Kongresi, Antalya.
• Baysallar M. ve Kenar L. (2006) Biyoterörizm ve Dekontaminasyon Yönetimi. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi 63(1): 115-128.
• Bossi P., Garinb D., Guihot A., Gay F., Crance J.-M., Debordc T., Autrand B. and Bricaire F. (2006) Bioterrorism: Management of Major Biological Agents. Cellular and Molecular Life Sciences 63(19-20): 2196-2212.
• Cenciarelli O., Rea S., Carestia M., D’Amico F., Malizia A., Bellecci C., Gaudio P., Gucciardino A. and Fiorito R. (2013) Bioweapons and Bioterrorism: A Review of History and Biological Agents. Defence S&T Tech. Bull. 6(2): 111-129.
• Christopher G. W., Cieslak T. J., Pavlin J. A. and Eitzen E. M. (1997) Biological Warfare, A Historical Perspective. JAMA 278(5): 412-417.
• Cucu C. (2005) Bioterrorism Another Kind Of War. Impact Strategic 2: 122-126
• Culpepper R. C. (2000) ‘Agents of Bioterrorism’. Planning for Bioterrorism, Behavioral & Mental Health Responses to Weapons of Mass Destruction & Mass Disruption. In Robert J. Ursano (ed.), pp:17-34. IPD, Maryland, USA.
• DaSilva E. J. (1999) Biological Warfare, Bioterrorism, Biodefence and The Biological and Toxin Weapons Convention. EJB Electronic Journal of Biotechnology 2(3): 99-129.
• Ekici K. D. (2012) Avrupa Birliği’nin Terörizmle Mücadele Yöntemleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Elibüyük İ. Ö. (2008) Bitkisel Ürünlere Karşı Tarımsal Biyoterorizm (Agroterorizm). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 23(3): 198-208
• Frischknecht F. (2008) ‘The History of Biological Warfare, Decontamination of Warefare Agents’. Decontamination of Warfare Agents: Enzymatic Methods for the Removal of B/C Weapons. In Andre Richardt and Marc-Michael Blum (eds.) pp: 11-20. WILEY-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA, Weinheim.
• Gupta R. K., Kumar D. and Gupta A. (2003) Biological Warfare: Who Can Make a Difference. JK Science 5(4): 182-185.
• Güzelkaralar A. (2011) Biyoteröre Karşı Hazırlıkta Karar Modelleri: Pandemik A(H1N1) Gribi Aşı Politikaları. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Hancı İ. H., Özdemir Ç., Bozbıyık A. ve Tuğ A. (2001) Biyolojik Silahlar: Etkileri, Korunma Yöntemleri. Sted 10(9): 330-332.
• Hüşan U. H. (2010) Biyolojik Terör Riskine Karşı Tıbbi Müdahalenin Etkinliğinin İrdelenmesi ve Yerel Yanıtın Geliştirilmesi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Çanakkale.
• İmamoğlu E. ve Deliloğlu Gürhan İ. (2009) Biyolojik Silahlar. 1. Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik, Nükleer (Kbrn) Kongresi, İstanbul.
• Kamboj D. V., Goel A. K. and Singh L. (2006) Biological Warfare Agents. Defence Science Journal 56(4): 495-506.
• Katz R. (2004) Biological Weapons: A National Security Problem that Requires a Public Health Response. Office of Population Research Princeton University, Working Paper Series.
• Kılıç S. (2006) Biyolojik Silahlar ve Biyoterörizm. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi 63(1): 1-20.
• Kiremitçi İ. (2014) Küresel Boyutta Biyolojik Terör Tehdidi. Savunma Bilimleri Dergisi 13(2): 27-58.
• Orient J. M. (1989) Chemical and Biological Warfare. The Journal of the American Medical Associatiori 262(5): 644-648.
• Öz H. R. ve Geren I. N. (2010) Fatih Üniversitesi’nde Düzenlenen Küresel Biyorisk Çalıştayı ve Değerlendirmeler. Akademik Acil Tıp Dergisi 9(1): 59-62.
• Özgür S. (2006) Soğuk Savaş ve Sonrası Dönemde Kitle İmha Silahları Ve Silahsızlanma Çabaları. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
• Paquette L. (2004) Bioterrorism in Medical and Healthcare Administration. Marcel Dekker Inc., USA.
• Regens J. L. (2003) The Nature Of The Bioterrorism Threat. WM’03 Conference, Tucson, Arizona, USA.
• Renn-Żurek A., Łopacińska I., Tokarski Z. and Denys A. (2015) Assessment of Bioterrorism Awareness in a Group of Nurses. MicroMedicine 3(1): 20-25.
• Roffey R. A., Tegnell A. and Elgh F. (2002) Biological warfare in a historical perspective, European Society of Clinical Microbiology and Infectious Diseases. Clin Microbiol Infect 8(8): 450–454.
• Sarıtaş S. Ç., Kızıl A. B. ve Sarıtaş S. (2013) Acil Servis Hemşirelerinin Biyoterörizm Konusundaki Bilgi ve Görüşleri. Bozok Tıp Dergisi 3(29): 29-36.
• Seçkin R. Ç. ve Akalın H. (2008) Bulaşıcı Hastalıklarda Sürveyans: Niçin? Nasıl? Ne Durumdayız? Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 34(3): 135-142.
• Serinken M. ve Kutlu S. S. (2009) Biyoterörizm ve Şarbon. Türkiye Acil Tıp Dergisi 9(4): 185-190.
• Szinicz, L. (2005) History of Chemical and Biological Warfare Agents. Toxicology 214(3): 167-181.
• Şimşek B. (2012) ‘Biyoterörizm Ajanlarıyla Çalışırken Laboratuvarda Biyogüvenlik’. Klinik Mikrobiyoloji Laboratuarlarında Biyogüvenlik. İçinde: Ahmet C. Başustaoğlu ve Mustafa Güney (ed.) ss: 288-302. Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği Yayınları, Ankara.
• Temiz H. (2006) Rose-Bengal Testi (+), Serum Tüp Aglütinasyon Testi (-) ve Coombs Testi (-) Olan ve Klinik Olarak Bruselloz Şüpheli Hastaların Serumunda Brucella
• Dna’nın Real Time Pcr Yöntemiyle Aranması. Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Uzmanlık Tezi, Diyarbakır.
• Tereli M. ve Tüzün A. (2014) New Molecular Methods for Detection of Bioterorism Agents. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 7(1): 46-48.
• Tuncer C. ve Saruhan İ. (2009) Biyolojik Silah Olarak Böcekler. 1. Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik, Nükleer (Kbrn) Kongresi, İstanbul.
• Uyar Y. ve Akçalı A. (2006) Biyolojik Silah Olarak Viral Ajanlar, Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi 63(1,2,3): 67-78.
• Vatansever F., Ferraresi C., Pires de Sousa M. V., Yin R., Rineh A., Sharma S. K. and Hamblin M. R. (2013) Can Biowarfare Agents Be Defeated With Light? Virulence 4(8): 796-825.
• Wheelis M. (2002) Biological Warfare at the 1346 Siege of Caffa. Emerging Infectious Diseases 8(9): 971-975.
• White S. M. (2002) Chemical and Biological Weapons: Implications for Anaesthesia and Intensive Care. British Journal of Anaesthesia 89(2): 306-324.
• Yenen O. Ş. ve Doğanay M. (2008) Biyoterörizm. ANKEM Dergisi 22(2): 95-116.
• Yeşilbağ K. (2002) Biyolojik Silahlar: I. Tehdidin Boyutu. Veteriner Hekimleri Mikrobiyoloji Dergisi 2(2): 58-66.
• Zelicoff A. P. and Bellomo M. (2009) Mikrop. (Çeviren: Tufan Göbekçin) Ledo Yayıncılık, İstanbul.
• Ziyade N. (2012) Postmortem Mikrobiyolojik Analizler: Güncel Yaklaşım. Adli Tıp Bülteni 17(1): 32-42.