HEMŞİRELERİN MESLEKLERİNE YÖNELİK AÇIK VE ÖRTÜK TUTUMLARININ FARKLILIĞI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2020, Cilt: 23 Sayı: 3, 369 - 386, 16.09.2020

Dilek Kocabaş Ramazan Erdem , Ömer L. Antalyalı

Öz

Hemşirelerin mesleklerine yönelik açık ve örtük tutumları arasında herhangi bir farklılığın olup olmadığını belirlemek çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Araştırmalarda bireylerin bilinçli değerlendirmelerini içeren açık ölçüm yöntemlerinin yaygın bir şekilde kullanıldığı görülmektedir. Açık ölçüm araçlarının değerlendirilme kaygısı, kendini sansürleme ve sosyal beğenirlik gibi sorunları içermesi araştırmacıların örtük ölçüm yöntemlerine ilgi duymasını sağlamıştır. Literatür incelendiğinde, mesleğe yönelik örtük tutumla ilgili çalışmaların yok denecek kadar az olduğu görülmüş, farklı çalışmalarda mesleğe yönelik örtük tutumla ilgili çalışmalar olduğu gözlemlense de hemşirelik mesleğine yönelik örtük tutumu ele alan herhangi bir çalışmaya rastlanılmamıştır. 120 hemşireye “Hemşirelik Mesleğine Yönelik Tutum Ölçeği” ve “Örtük Çağrışım Testi” uygulanmıştır. Örtük Çağrışım Testinin verileri Inqusit 5.0 yazılım programında metin dosyaları içine otomatik olarak kaydedilmiş olup elde edilen D-puanları SPSS 22.0 programına aktarılarak analize dâhil edilmiştir. Açık tutum ölçümünden elde edilen veriler ise SPSS 22.0 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda, hemşirelerin mesleklerine yönelik açık tutumlarının olumlu iken örtük tutumlarının olumsuz olduğu tespit edilmiştir. Açık ölçüm araçlarının sosyal beğenirlik, kendini sansürleme gibi faktörlerden etkilenmesi muhtemel olduğundan özelikle hassasiyet gerektiren konularda Örtük Çağrışım Testinin daha güvenilir bir ölçüt olabileceği düşünülmektedir. Ayrıca, hemşirelerin farkındalığının dışındaki tutumları yansıtan Örtük Çağrışım Testinin gerek bireylerin meslek seçimi aşamasında gerekse sağlık kuruluşlarına personel alım aşamasında seçici bir özellik taşıyabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Örtük tutum, açık tutum, hemşirelik mesleği, örtük çağrışım testi

Kaynakça

• Aaberg, V. A. (2012). A path to greater inclusivity through understanding implicit attitudes toward disability. Journal of Nursing Education, 51(9), 505-510.
• Ajzen, I. (1989). Attitude structure and behavior. In A. R. Pratkanis & S. J. Breckler (Eds.), The third Ohio State University volume on attitudes and persuasion (pp. 241-274). Lawrence Erlbaum Associates.
• Altuntaş, S., & Baykal, Ü. (2008). İşe karşı tutum ölçeğinin hemşireler için uyarlanması. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 11(1), 51-62.
• Altuntaş, S., & Baykal, Ü. (2010). Factors influencing Turkish hospital nurses' attitudes towards their profession: A descriptive survey. Contemporary Nurse, 35(1), 114-127.
• Antalyalı, Ö. L., & Çelik, R. (2017). Türkiye’de küresel dijital marka hazırlamak: Voscreen örneği. Sebat Ofset Matbaacılık.
• Arcak, R., & Kasımoğlu, E. (2006). Diyarbakır merkezdeki hastane ve sağlık ocaklarında çalışan hemşirelerin sağlık hizmetlerindeki rolü ve iş memnuniyetleri. Dicle Tıp Dergisi, 33(1), 23-30.
• Balcı, U. G., Demir, Ş., Kurdal, Y., Koyuncu, G., Deniz, Y., Tereci, Ö., … & Öngel, K. (2013). Hemşirelerde tükenmişlik ve yorgunluk semptomları. Tepecik Eğitim Hastanesi Dergisi, 23(2), 83-87.
• Beydağ, K., & Arslan, H. (2008). Kadın doğum kliniklerinde çalışan ebe ve hemşirelerin profesyonelliklerini etkileyen faktörler. Fırat Sağlık Hizmetleri, 3(7), 76-87.
• Bjorkstrom, M. E., Johanssoni, I. S., Hamrin, E. K., & Athlin, E. E. (2003). Swedish nursing students' attitudes to and awareness of research and development within nursing, Journal of Advanced Nursing, 41(4), 393-402.
• Brener, L., Von Hippel, W., & Kippax, S. (2007). Prejudice among health care workers toward injecting drug users with hepatitis C: Does greater contact lead to less prejudice?. International Journal of Drug Policy, 18(1), 381-387.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Can, A. (2018). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Pegem Akademi.
• Çoban G. İ. (2010). Hemşirelik mesleğine yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Çoban, G. İ., Kiırca, N., & Yurttaş, A. (2015). Analysis of nurse’s attitudes about the nursing profession in southern Turkey. International Journal of Caring Sciences, 8(3), 665-672.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dovidio, J. F., Kawakami, K., & Gaertner, S. L. (2002). Implicit and explicit prejudice and interracial interaction. Journal of Personality and Social Psychology, 82(1), 62-68.
• Fazio, R. H., & Olson, M. A. (2003). Implicit measures in social cognition research: Their meaning and use. Annual Review Psychology, 54(6), 297-327.
• Forbes, C. E., Cameron, K. A., Grafman, J., Barbey, A., Solomon, J., Ritter, W.,... & Ruchkin, D. S. (2012). Identifying temporal and causal contributions of neural processes underlying the Implicit Association Test (IAT). Frontiers in Human Neuroscience, 6(320), 1-18.
• Ganster, D. C., Hennessey, H. W., & Luthans. F. (1983). Social desirability response effects: three alternative models. Academy of Management Journal, 26(2), 321-331.
• Gawronski, B., & Bodenhausen, G. V. (2006). Associative and propositional processes in evaluation: an integrative review of implicit and explicit attitude change. Psychological Bulletin, 132(5), 692-731.
• Ghawadra, S. F., Abdullah, K. L., Choo, W. Y., & Phang, C. K. (2019). Psychological distress and its association with job satisfaction among nurses in a teaching hospital. Journal of Clinical Nursing, 28(21-22), 4087-4097.
• Green, A. R., Carney, D. R., Pallin, D. J., Ngo, L. H., Raymond, K. L., Iezzoni, L. I.,…Banaji, M. R. (2007). Implicit bias among physicians and its prediction of thrombolysis decisions for black and white patients. Journal of General Internal Medicine, 22(9), 1231-1238.
• Greenwald, A. G., & Banaji, M. R. (1995). Implicit social cognition: attitudes, self-esteem, and stereotypes. Psychological Review, 102(1), 4-27.
• Greenwald, A. G., Mcghee, D. E., & Schwartz, J. L. K. (1998). Measuring individual differences in implicit cognition: The Implicit Association Test. Journal of Personality and Soclal Psychology, 74(6), 1464-1480.
• Greenwald, A. G., Nosek, B. A., & Banaji, M. R. (2003). Understanding and using the Implicit Association Test: I. an ımproved scoring algorithm. Journal of Personality and Social Psychology, 85(2), 197-216.
• Greenwald, A. G., Poehlman, T. A., Uhlmann, E. L., & Banaji, M. R. (2009). Understanding and using the Implicit Association Test: III. meta analysis of predictive validity. Journal of Personality and Social Psychology, 97(1), 17-41.
• Haines, E. L., & Sumner, K. E. (2006). Implicit measurement of attitudes, stereotypes, and self-concepts in organizations teaching old dogmas new tricks. Organizational Research Methods, 9(4), 536-553.
• Hogg, M. A., & Vaughan, G. M. (2014). Sosyal psikoloji. (Çev. İ. Yıldız ve A. Gelmez). Ütopya Yayınları.
• Hortaçsu, N., (2012). En güzel psikoloji sosyal psikoloji. İmge Kitabevi Yayınları.
• Kocabaş, D., & Erdem, R. (2018, Nisan 1). Örtük Çağrışım Testi. Wordpress. https://ortuk346224215.wordpress.com/.
• Millisecond Company. (2018, Mayıs 4). Millisecond test library. https://www.millisecond.com/download/library/.
• Kağıtçıbaşı, Ç., & Cemalcılar, Z. (2014). Dünden bugüne insan ve insanlar. Evrim Yayınevi.
• Kalkım, A., Sağkal Midilli, T., Uğurlu, E., & Gülcan E. (2015). Hemşirelik öğrencilerinin meslek seçimi ve etkileyen değişkenlerin incelenmesi. Uluslararası Hakemli Hemşirelik Araştırmaları Dergisi, 4, 41-57.
• Kayış, A. (2010). Güvenirlik analizi. İçinde Ş. Kalaycı (Ed.), SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (ss. 404-409). Asil Yayınları.
• Koushali, A. N., Hajiamini, Z., & Ebadi, A. (2012). Comparison of nursing students’ and clinical nurses’ attitude toward the nursing profession. Iran journal of nursing midwifery research, 17(5), 375-380.
• Kyrychenko, P. A. (2012). An empirical examination of the relationship between ımplicit measures of job satisfaction and ındividual retention within the workplace (Doctoral Dissertation). Faculty of the Chicago School of the Professional Psychology.
• Lieberman, M. D., Eisenberger, N. I., Crockett, M. J., & Tom, S. M. (2007). Putting feelings into words. Association for Psychological Science, 18(5), 421-428.
• Maloni, N., & Patricia, M. (2016). Job satisfaction and attitudes towards nursing care among nurses working at Mzuzu Central Hospital in Mzuzu, Malawi. Malawi Medical Journal, 28(4), 159-166.
• Marcinowicz, L., Owlasiuk, A., & Perkowska, E. (2016). Exploring the ways experienced nurses in Poland view their profession: A focus group study. International Nursing Review, 63(3), 336-243.
• Mikiyas, A. G. (2015). Assessment of nurse’s perception towards their profession and factors affecting ıt in debre berhan town governmental health ınstitution, debre berhan, ethiopia. American Journal of Nursing Science, 4(6), 297-304.
• Nisbett, R. E., & Wilson, T. D. (1977). Telling more than we can know: verbal reports on mental processes. Psychological Review, 84(3), 231-259.
• Nosek, B. A. (2007). Implicit-explicit relations. Association for Psychological Science, 16(2), 65-69.
• Nosek, B. A., & Hansen, J. J. (2008). Personalizing the implicit association test increases explicit evaluation of target concepts. European Journal of Psychological Assessment, 24(4), 226-236.
• Okasha, M. S., & Ziady, H. H. (2001). Joining the nursing profession in qatar: motives and perceptions. East Mediterranean Health Journal, 7(6), 1025-1033.
• Olson, M. A., & Kendrick, R. V. (2008). Origins of attitudes. Frontiers of Social Psychology. In W. D. Crano & R. Prislin (Eds.). Attitudes and attitude change (pp.111-130). Psychology Press.
• Omori, A., Tateno, A., Ideno, T., Takahashi, H., Kawashima, Y., Takemura, K., & Okubo, Y. (2012). Influence of contact with schizophrenia on implicit attitudes towards schizophrenia patients held by clinical residents. BMC Psychiatry, 12(205), 1-8.
• Payne, B. K., Burkley, M. A., & Stokes, M. B. (2008). Why do implicit and explicit attitude tests diverge? The role of structural fit. Journal of Personality and Social Psychology, 94(1), 16-31.
• Peris, T. S., Teachman, B. A., & Nosek, B. A. (2008). Implicit and explicit stigma of mental illness links to clinical care. The Journal of Nervous and Mental Disease, 196(10), 752-760.
• Reihl, K. M., Hurley, R. A., & Taber, K. H. (2015). Neurobiology of implicit and explicit bias: Implications for clinicians. Journal of Neuropsychiatry Clinical Neuroscience, 27(4), 249-253.
• Rosenberg, M. J. (2009). The conditions and consequences of evaluation apprehension. In Rosenthal R., & Rosnow R. L. (Eds.), Artifacts in behavioral research (pp. 211-263). Oxford University Press.
• Rossiter, J. C., Foong, A., & Chan, P. T. (1999). Attidutes of Hong Kong high school students towards the nursing profession. Nurse Education Today, 19(6), 464-471.
• Rothermund, K., & Wentura, D. (2004). Underlying processes in the Implicit Association Test: dissociating salience from associations. Journal of Experimental Psychology: General, 133(2), 139-165.
• Sabin, J. A., Riskind, R. G., & Nosek, B. A. (2015). Health care providers’ implicit and explicit attitudes toward lesbian women and gay men. American Journal of Public Health, 105(9), 1831-1841.
• Schmukle, S. C., & Egloff, B. (2005). A latent state- trait analysis of ımplicit and explicit personality measures. European Journal of Psychological Assessment, 21, 1-28.
• Schwartz, M. B., Chambliss, H. O., Brownell, K. D., Blair S. N., & Billingto, C. (2003). Weight bias among health professionals specializing in obesity. Obesity Research, 11(9), 1033-1039.
• Shrout, P. E., & Fleiss, J. L. (1979). Intraclass correlations: uses in assessing rater reliability. Psychological Bulletin, 86(2), 420-428.
• Smith, C. T., & Nosek, B. A. (2011). Affective focus increases the concordance between implicit and explicit attitudes. Social Psychology, 42(4), 300-313.
• Şirin, A., Öztürk, R., Bezci, G., Çakar, G., & Çoban, A. (2008). Hemşirelik öğrencilerinin meslek seçimi ve mesleği uygulamaya yönelik görüşleri. Dirim Tıp Gazetesi, 83(1), 69-67.
• Tüfekçi, G. F., & Yıldız A. (2009). Öğrencilerinin hemşireliği tercih etme gerekçeleri ve gelecekleri ile ilgili görüşleri. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(1), 31-37.
• Ünsar, S., Kostak, M. A., Kurt, S., & Erol Ö. (2011). Hemşirelerin kendini gerçekleştirme düzeyleri ve etkileyen etmenler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu E-Dergi, 4(1), 2-6.
• Van Den Boogaard, T. C., Roodbol, P. F., Poslawsky, I. E., & Ten Hoeve, Y. (2019). Predicting factors of positive orientation and attitudes towards nursing: A quantitative cross-sectional study. Nurse Education in Practice, 40, 111-117.
• Wilson, T. D., Lindsey, S., & Schooler, T. Y. (2000). A model of dual attitudes. Psychological Review, 107(1), 101-126.
• Zhang, M. F., & Petrini, M. A. (2008). Factors influencing Chinese undergraduate nursing students’ perceptions of the nursing profession. International Nursing Review, 55(3), 274-280.