ORDO LİBERALİZM VE SOSYAL PİYASA EKONOMİSİ

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 31, 303 - 330, 13.12.2022

Neşe Önder Yaşar Muhammed Karataş

https://doi.org/10.31199/hakisderg.1084552

Öz

İktisat tarihinde temelde Kapitalizm ve Sosyalizm olmak üzere iki ekonomi sistemi olsa da bu sistemler varlıklarını devam ettirmek için bazı dönüşümler geçirmiş, zamanının ihtiyacına göre kendilerini revize etmişlerdir. Ancak her zaman bu iki sistemi birbirinden ayıran temel farklılık bireye, topluma ve devlete yüklediği anlam olmuştur. Kapitalizmin ve Sosyalizmin bu üç unsura yüklediği anlam birbirleri ile zıt düşecek şekilde birbirinden oldukça uzaktır. Rekabeti bozacak unsurların (devlet müdahaleleri, tekeller, yüksek vergiler vs) kaldırıldığı bir düzende aynı zamanda devletin toplumun en güçsüzlerini koruyup adil gelir dağılımı ve refah artışını hedefleyen Ordoliberalizm ve onun beslediği Sosyal Piyasa Ekonomisi ise bu zıtlıkları bir araya getirmeye ve dengede tutmaya çalışmıştır. Bu yaklaşım Almanya’da doğmuş, kriz dönemlerinde hem ekonominin hem de istihdamın korunmasına yaptığı katkı ile diğer Avrupa ülkelerince de benimsenmiştir. Yaklaşımın toplumun güçlü ve güçsüz her bireyini dikkate alarak Kapitalizme yön verebilmesi, Kapitalizmi korumak isteyen gelişmiş ülkeler tarafından dikkate alınmasını sağlamaktadır. Çalışmada nitel bir yöntem olan metin analizi ile toplanan veriler ile Ordoliberalizm ve Sosyal Piyasa Ekonomisi’nin tarihsel gelişimine, Alman ekonomisine olan etkisine, Kapitalizm ve Sosyalizm ile benzerlik ve farklılıklarına ve diğer ülkelere etkisine değinilmiştir. Sonuç bölümünde Sosyal Piyasa Ekonomisi’nin eleştiri aldığı özelliklerine ve gelecek dönemlerde de uygulama alanı bulabilmesi için ihtiyaç duyduğu reformlara değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ordoliberalizm, Sosyal Piyasa Ekonomisi, Kapitalizm, Sosyalizm

Kaynakça

• 70 years of social market economy. https://www.deutschland.de/en/topic/business/social-market-economy-in-germany-growth-and-prosperity. (01.03.2021).
• Akbaş, M. E. (2019). Neoliberalizm, küresel enerji sektörü ve seçilmiş ülkeler bazında elektrik sektörü özelleştirmeleri. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 8(2), 21-43.
• Ağdemir, Z. (2020). Amerika Birleşik Devletleri ve Almanya’da yükseköğretimin gelişimi ve finansmanı: Anarko liberalizm ve ordo-liberalizm çerçevesinde bir karşılaştırma. Mülkiye Dergisi, 44(3), 457-486.
• Akgüç, Ö. (2009). Kriz nedeni ve çıkış yolları. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 42, 6-11.
• Alexander, J. (2015). The major ideologies of liberalism, Socialism and conservatism. Political Studies, 63(5), 980-994.
• Armack, A. M. (2019a). Ekonomik ve sosyal bir düzen olarak Sosyal Piyasa Ekonomisi. Çev. Tarık Vural, s.149-157. Erişim: https://www.researchgate.net/publication/332266617 (01.03.2021).
• Armack, A. M. (2019b). Sosyal piyasa ekonomisi. Çev.: Kamil Tüğen, s.144-148. Erişim: https://www.researchgate.net/33226661. (01.03.2021).
• Bakırtaş, İ ve Tekinşen, A. (2004). Dünya savaşları ve büyük buhran arasındaki etkileşimin ekonomi politiği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 83-100.
• Bravo, I. B. (2006). Hegel ve Liberalizm. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 111-123.
• Chester, T.E. (1972). Batı Almanya- bir sosyal piyasa ekonomisi. Çev: Mualla Öncel, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 29(1-2), 343-353.
• Conway, D. ve Yayla, A. (2011). Klasik Liberalizm. Liberal Düşünce Dergisi, 64, 85-90.
• Çalışkan, Ö. (2011). Avrupa Sosyal Piyasa Ekonomisi modeli: Lizbon Antlaşması’nın düşündürdükleri. Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, s.43.
• Çetin, H. (2001). Liberalizmin temel ilkeleri. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(1), 219-237.
• Burtan Doğan, B. (2010). Klasik Liberal Teoride Bireyciliğin Yeri Ve Önemi İle Bireycilik Ve Kalkınma Sorunsalı Arasındaki Etkileşimler, Mevzuat Dergisi, 152, 2-7.
• Dörr, J., Goldschmidt, N., ve Lenger, A. (2019). Toward a european social market economy?: The normative legacy of walter eucken, Alexander Rüstow, And beyond. Ed. Dold, M ve Krieger T. Ordoliberalism And European Economic Policy, Routledge. p.207-222.
• Erkan, H. (1987). Sosyal Piyasa Ekonomisi. İzmir.
• Ekmekçi, İ. S. (2013). John Locke’un Liberalizm Kuramı Üzerine. Türkiye Barolar Birligi Dergisi, 2013(106), 205-214.
• Freidman, M. (1992). Capitalism and Freedom. The University Of Chicago Press.
• Gerken, L. Eucken, Walter Kurt Heinrich, Hasse, R. ve Weigelt, K. (2002). Social market economy: History, principles and implementation: From A To Z. Konrad-Adenauer-Stiftung, s.36-39.
• Hamitoğulları, B. (1978). Çağdaş iktisadi sistemler. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yay.
• Hayek, F.A. (1960). The constitution of Liberty. The University of Chicago Press.
• Grossekettler., Heinz G. (2019). Ekonominin kurumsal altyapısının düzenlenmesi: Freiburg iktisat ve hukuk okulu’nun mirası, Çev. Süleyman Erdal, s.82.101. Erişim:https://www.researchgate.net/profile/Coskun-CanAktan/publication/332266617_ORDO_Alman_Ekonomik_Duzen_Modelinin_Temelleri/links/5caaeeec92851c64bd57bad9/ORDO-Alman-Ekonomik-Duezen-Modelinin-Temelleri.pdf#page=149. (01.03.2021).
• İltaş, T. (2019). Ekonomik krizlerin politik sonuçları: Aşırı sağın yükselişi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Avrupa Siyaseti Ve Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı.
• Kruip, G. (2011). Sosyal Piyasa Ekonomisi’nin ana hatları ve bunların Hıristiyan sosyal ahlakıyla bağlantısı. Sosyal Piyasa Ekonomisi ve İslam’daki Algılanışı, Konrad-Adenauer-Stiftung, s.9-34.
• Kesici, M. R. ve Selamoğlu, A. (2005). Genel hatlarıyla avrupa istihdam stratejisi ve geçirdiği dönüşüm. “İş,Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 7(2), 25-51.
• Küsters, A. (2019). In search of Ordoliberalism: Evidence from the annual reports of the German council of economic experts, 1964-2017. Max Planck Institute for European Legal History Research Paper Series, 2019-12, s.1-102.
• Lars P. Feld, Ekkehard A. Köhler ve Daniel Nientiedt. (2017). The dark ages of german macroeconomics and other alleged shortfalls in German economic thought. Beck, T., & Kotz, H. H. (Eds.). Ordoliberalism: A German Odddity?. CEPR Press.
• Locke, J. (1983). A letter concerning toleration (1689). Treatise of Civil Government and A Letter Concerning Toleration, Liberty Fund.
• Özgener, Ş. (2000). Ekonomik sistemler ve ahlâk. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), 175-190.
• Piyasa kökenli sosyal ekonomi ve özellikleri / ekonomi | Thpanorama - Bugün kendini daha iyi yap!. Erişim: tr.thpanorama.com, (01.03.2021).
• Praet, P. (2017). Unconventional measures – A Case Of Realpolitik?, Beck, T., & Kotz, H. H. (Eds.). Ordoliberalism: A German Odddity?. CEPR Press.
• Rand, A. (1967). What is capitalism? Second Renaissance Book Service, s.11-34.
• Quaas, F. Müller-Armack, Alfred, Hasse, R. ve Weigelt, K. (Ed.). (2002). Social market economy: History, principles and implementation: From A To Z. Konrad-Adenauer-Stiftung, s.52-53.
• Sauerland, D. (2015). Germany's social market economy: A blueprint for latin American Countries?. Available at SSRN 2648287.
• Siems, M., ve Schnyder, G. (2014). Ordoliberal lessons for economic stability: Different kinds of regulation, not more regulation. Governance, 27(3), 377-396.
• Social Market Economy, REPERES - Module 7-0 - Explanatory Notes - Social Market Economy - EN .pdf (centre-robert-schuman.org), 2011. (Erişim. 06.05.2021).
• Stiftung, B. (2012). Index of modern social market economies. Explorative Study.
• Tayyar, A., ve Çetin, B. (2013). Liberal iktisadi düşüncede devlet. CÜ İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(1), 107-120.
• Uçkaç, A. (2019). Neoliberalizm ve küreselleşmenin eğitim üzerindeki etkisi. Mülkiye Dergisi, 43(4), 785-809.
• Vaeth, W. (2003). Ekonomik gelişme ve demokratik istikrar, bir sosyal bilim tartışması ve Almanya'nın deneyimleri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 357-367.
• Vanberg, V. J. (2004). The freiburg school: Walter eucken and ordoliberalism (No. 04/11). Freiburger Diskussionspapiere zur Ordnungsökonomik.
• Vanberg, Viktor J.(2019). Freiburg hukuk ve iktisat okulu. Çeviren: Hüseyin Şen. 23-45.https://www.researchgate.net/profile/Coskun-Can-Aktan/publication/332266617_ORDO_Alman_Ekonomik_Duzen_Modelinin_Temelleri/links/5caaeeec92851c64bd57bad9/ORDO-Alman-Ekonomik-Duezen-Modelinin-Temelleri.pdf#page=149. (01.03.2021).
• Vatiero, M. (2010). The ordoliberal notion of market power: An institutionalist reassessment. European Competition Journal, 6, 689-707.
• Yardımcı, M. E., ve Genç, S. Y. (2016). Türkiye’de sürgün bir Alman Neoliberal: Wilhelm Röpke. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 23-34.
• Kasper, W. ve Streit, M. (2019). Freiburg okulu: Özgürlük ve refahın kurumsal temelleri. Çev.: Cemil Rakıcı. s.46-81. https://www.researchgate.net/profile/Coskun-Can-Aktan/publication/332266617_ORDO_Alman_Ekonomik_Duzen_Modelinin_Temelleri/links/5caaeeec92851c64bd57bad9/ORDO-Alman-Ekonomik-Duezen-Modelinin-Temelleri.pdf#page=149. (01.03.2021).
• Yanık, L. K. (2015). Liberalizm: Bir yazın değerlendirmesi. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 12(46), 34-55.
• Wrobel, Ralph M. (2010). Sosyal Piyasa Ekonomisi krize bir cevap oluşturabilir mi?. Sosyal Piyasa Ekonomisi ve İslam’daki algılanışı, Konrad-Adenauer-Stiftung. 165-173.
• Wrobel, Ralph M. (2012). The social market economy as a model for sustainable growth in developing and emerging countries. Economic And Environmental Studies (E&ES), 12(1). 47-63.
• Zengi̇n, F., ve Eren, E. (2019). Türkiye’de iktisat politikaları Sosyal Piyasa Ekonomisine yakınsıyor mu? 2008 küresel finans krizi öncesi ve sonrasına ilişkin bir karşılaştırma. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 4(3), 314-336.