Sosyal Bilgiler Öğretiminde Teknoloji Temelli Lisansüstü Tez Çalışmalarının Sistematik Analizi

Yıl 2023, , 127 - 147, 14.08.2023

Fatih Kayaalp , Elif Meral

https://doi.org/10.5961/higheredusci.1267102

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de 2010-2022 yılları arasında sosyal bilgiler öğretimi kapsamında yapılmış teknoloji destekli lisansüstü
tez çalışmalarındaki teknolojik uygulamaları, incelenen değişkenleri, teknoloji desteğinin etkilerini, metodolojik eğilimleri incelemektir.
Bu amaç doğrultusunda lisansüstü tez çalışmaları üzerinde sistematik inceleme yapılmıştır. Konuya ilişkin anahtar kavramlar aracılığıyla
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi veri tabanı üzerinden araştırma yapılmış, ölçüt alınan tarih aralığında yer alan 65 çalışma
araştırmaya dahil edilmiştir. İncelenen çalışmalarda farklı teknolojik uygulamalara (bilgisayar tabanlı öğretim, artırılmış gerçeklik, dijital
oyun, sanal müze, hareketli infografik) yer verildiği belirlenmiştir. Yine kullanılan teknoloji desteğinin coğrafya temelli öğrenme alanlarında
(İnsanlar, Yerler ve Çevreler; Üretim, Dağıtım ve Tüketim) yoğunlaştığı tespit edilmiştir. İncelenen çalışmaların büyük çoğunluğunda
(n= 51) teknolojik desteğinin akademik başarı üzerindeki etkisi incelenmiştir. Ayrıca incelenen çalışmalarda kullanılan teknolojik
desteğin öğrenme, derse yönelik tutum, motivasyon, kalıcılık, eleştirel düşünme, değer edinimi, kavram öğretimi üzerinde olumlu etkiler
sağladığı görülmüştür. İncelenen çalışmaların metodolojik eğilimlerinde ise tez tipinde yüksek lisans düzeyinin, yöntemde nicel araştırma
yaklaşımının, çalışma grubunda ortaokul öğrencilerinin, veri toplama aracında akademik başarı testinin, verilerin analizinde kestirimsel
istatistiğin daha fazla tercih edildiği belirlenmiştir. Sosyal bilgiler öğretiminde teknoloji temelli lisansüstü tezleri farklı boyutlarıyla
inceleyen bu çalışmanın teknolojiyi sosyal bilgiler öğretim süreçlerine entegre etme çabasındaki sosyal bilgiler eğitimcilerine rehberlik
edebileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler dersi, Teknoloji, Öğretim teknolojileri, Lisansüstü tez, Sistematik analiz

A Systematic Analysis of Technology-Based Postgraduate Theses in Social Studies Teaching

Öz

The study aims to examine the technological applications, variables, impact of technology support and methodological trends included in
technology-assisted postgraduate theses in social studies teaching in Türkiye between 2010 and 2022, through a systematic review with
the relevant key concepts searched on the database of the Council of higher Education Thesis Centre. Within the date range, a total of 65
studies including different technological applications (computer-based teaching, augmented reality, digital games, virtual museums, and
animated infographics) were found suitable for the purpose of this study. Research has shown that technology-assisted tools are often used in geography-related learning areas (People, Places, and Environments, Production, Distribution, and Consumption). Most studies (n=
51) focused on the academic achievement-related impact of technological support, which was reported to have positive impact on learning,
attitude towards the course, motivation, permanence, critical thinking, value acquisition, and concept teaching. As for the methodology,
the Master’s level was the prevalent thesis type, the quantitative research approach was the common method, secondary school students
was the most selected sample group, academic achievement test was the most preferred data collection tool, and the predictive statistics
were widely used for data analysis. This study is believed to guide social studies educators, who try to integrate technology into social
studies teaching processes.

Anahtar Kelimeler

Social studies course, Technology, Instructional technologies, Postgraduate thesis, Systematic analysis

Kaynakça

• Akbaba, B., Yeşiltaş, E., & Erdoğan, E. (2021). Sosyal bilgilerde bilişim teknolojileri destekli materyal tasarımı. Pegem Akademi.
• Akengin, H., Sağlam, D., & Dilek, A. (2002). İlköğretim 4 ve 5. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersi ile ilgili görüşleri, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5, 1-12.
• Akgün, İ., & Akgün, M. (2021). Sosyal bilgiler eğitiminde teknoloji kullanımına yönelik tezlerin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (58), 227-247.
• Akhan, O. (2022). Tarih öğretmenlerinin derslerinde aktif öğrenme yöntem ve tekniklerini kullanmalarına yönelik deneyimleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 26(2), 431-444.
• Al-Zahrani, A. M. (2015). From passive to active: The impact of the flipped classroom through social learning platforms on higher education students’ creative thinking. British Journal of Educational Technology, 46(6), 1133-1148. http://dx.doi. org/10.1111/bjet.12353
• Arakerimath, A., & Gupta, P. K. (2015). Digital footprint: Pros, cons, and future. International Journal of Latest Technology in Engineering, 4(10), 52-56.
• Avcı Akçalı, A., & Baş, Ö. (2020). Sosyal bilgiler eğitiminde teknoloji kullanımı konusundaki araştırmalar. Jass Studies-The Journal of Academic Social Science Studies,81,15-30.
• Başcı-Namlı, Z., Kayaalp, F., & Meral E. (2021). The reflection of the meanings attributed to the concept of “social studies literacy” on mind maps. Journal of Computer and Education Research, 9(18), 869-903. https://doi.org/10.18009/jcer.975421
• Başçı Namlı, Z., Kayaalp, F., & Meral, E. (2022). Sosyal bilgiler dersinde alternatif bir öğretim süreci: Dijital öykülerle öğreniyorum. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (Erken Görünüm). https://doi.org/10.9779/pauefd.1090743
• Berson, M. J. (1996). Effectiveness of computer technology in the social studies. Journal of Research on Computing in Education, 28(4), 486-499. doi: http://dx.doi. org/ 10. 1080/ 08886504. 1996. 10782179
• Bircan, T. Ş. (2016). Teknoloji destekli tarih öğretiminin öğrencilerin mekân algılarına ve akademik başarılarına etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 564-577.
• Bowen, M. M. (2018). Effect of virtual reality on motivation and achievement of middle-school students. [Unpublished Doctoral Dissertation]. The University of Memphis. Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., &
• Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Creswell, J. W. (2012). Collecting qualitative data. Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research. Fourth ed. Boston: Pearson, 204-35.
• Dalkıran, Ö. (2019). Ağ kuşağının bilgi davranışı.Hiperlink Yayıncılık.
• Denyer, D., & D. Tranfield. (2009). “Producing a systematic review.” D. A. Buchanan and A. Bryman (Eds.) In The SAGE handbook of organizational research methods, (pp. 671–689). London: Sage.
• Dere, İ., & Ateş, Y. (2020). Sosyal bilgiler derslerinde teknolojik araç ve materyal kullanımı: Bir durum çalışması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 496-514.
• Doolittle, P. E., & Hicks, D. (2003). Constructivism as a theoretical foundation for the use of technology in social studies. Theory & Research in Social Education, 31(1), 72-104. https:// doi.org/ 10.1080/ 00933104. 2003. 10473216
• Erdoğan, E., & Akbaba, B. (2018). Should we flip the social studies classrooms? the opinions of social studies teacher candidates on flipped classroom. Journal of Education and Learning, 7(1), 116-124. http://doi.org/10.5539/jel.v7n1p116
• Erdoğan, E., & Şerefli, B., (2021). Sosyal bilgiler öğretiminde teknoloji kullanımı: Beş öğretmenin yolculuğu. Journal of Qualitative Research in Education, 27, 232-256. doi:10.14689/ enad.27.11
• Fontana, L. A. (1997). Online learning communities: Implications for the social studies. In P. Martorella (Ed.), Interactive technologies and the social studies (pp. 1-26). State University of New York Press.
• Göksu, M. M. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tarih konularının öğretimine yönelik görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(5), 1946-1955.
• Gönenç, S., & Açıkalın, M. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal bilgiler öğretiminde karşılaştıkları sorunlar ve bunlara getirdikleri çözüm önerileri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 26-41.
• Güneş, G., Ayantaş, T., Güneş, C., Güleryüz, O., & Arıkan, A. (2021). Sosyal bilgiler eğitiminde teknoloji kullanımına yönelik yapılan araştırmaların incelenmesi, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 25(3), 859-890.
• Hamidia, F., Meshkat, M., Rezaee, M., & Jafari, M. (2011). Information technology in education, Procedia Computer Science, 3, 369- 373. https://doi.org/10.1016/j.procs.2010.12.062
• Hwang, G. J., Chiu, L. Y., & Chen, C.H. (2015). A contextual game-based learning approach to improving students’ inquiry-based learning performance in social studies courses. Computers & Education, 81, 13-25. https://doi.org/10.1016/j. compedu.2014.09.006
• Hwang, G. J., Po Han Wu, P. H., Ya Yen Zhuang, Y. Y., & Huang, Y. M. (2013). Effects of the inquiry-based mobile learning model on the cognitive load and learning achievement of students. Interactive Learning Environments, 21(4), 338-354. https:// doi.org/10.1080/10494820.2011.575789
• Ismaeel, D. A., & Al-Abdullatif, A. M. (2016). The impact of an interactive virtual museum on students’ attitudes toward cultural heritage education in the region of al hassa, Saudi Arabia. İJET 11(4), 32-39. http://dx.doi.org/10.3991/ijet. v11i04.5300
• Kaleli-Yılmaz, G. (2019). Özel durum çalışması yöntemi. H. Özmen ve O. Karamustafaoğlu (Eds). Eğitimde araştırma yöntemleri içinde (ss. 252-273). Pegem Akademi.
• Kavak, O. ve İlhan, G. O. (2021). Sosyal bilgiler dersi etkin vatandaşlık öğrenme alanına yönelik dijital çizgi roman tasarımı: “Minik vatandaşlar”. Öğretmen Eğitiminde Yenilikçi Araştırmalar Dergisi, 2(3), 243-265. https://doi.org/10.29329/ jirte.2021.408.5
• Kayaalp, F., Gökbulut, B., Meral, E., & Namlı, Z. B. (2022). The effect of digital material preparation training on technological pedagogical content knowledge self-confidence of pre-service social studies teachers. Journal of Theoretical Educational Science, 15(3), 475-503. https://doi.org/10.30831/ akukeg.1061527
• Keiper, T., Harwood, A., & Larson, B. E. (2000). Preservice teachers’ perceptions of infusing computer technology into social studies instruction. Theory & Research in Social Education, 28(4), 566-579. http://dx. doi.org/10.1080/00933104.2000.1 0505924
• Kırımlı, H., & Demirezen, S. (2022). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin web 2.0 teknolojilerine yönelik görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (62), 527-558. doi: 10.21764/maeuefd. 1024814
• Kitchenham, B. (2004). Procedures for performing systematic reviews. Keele, UK, Keele University, 33(2004), 1-26.
• Liberati, A., Altman, D. G., Tetzlaff, J., Mulrow, C., Gøtzsche, P. C., Ioannidis, J. P., ... & Moher, D. (2009). The PRISMA statement for reporting systematic reviews and meta-analyses of studies that evaluate health care interventions: explanation and elaboration. Journal of Clinical Epidemiology, 62(10), e1-e34.
• Martorella, P. (1997) Technology and the social studies or which way to the sleeping giant? Theory and Research in Social Education, 25(4), 511-514. http:// dx.doi.org /10. 1080/ 00933104. 1997. 10505828
• McMillan, J. H. & Schumacher, S. (2014). Research in education: Evidence-based inquiry (7th ed.). Pearson.
• Means, B. (2010). Technology and education change: Focus on student learning. Journal of Research on Technology in Education, 42(3), 285-307.
• Memişoğlu, H., & Öner, G. (2013). Sosyal bilgiler dersinde öğrenci ve öğretmen görüşlerine göre coğrafya konularının öğretimi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 347-366.
• Milli Eğitim Bakanlığı[MEB], (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). http:// mufredat. meb.gov.tr/ ProgramDetay.aspx?PID=35
• Milli Eğitim Bakanlığı[MEB], (2020). Dijital okuryazarlık öğretmen kılavuzu. https://www.meb.gov.tr/ ogretmenlere-dijitalokuryazarlik- kilavuzu/haber/22198/tr
• Narsiti, E., & Raharja, H.F. (2022). The effect of an animated videos in social studies learning toward creative thinking of fourth grader elementary students. Jurnal IJPSE (Indonesia Journal of Primary Science Education), 2(2), 17-21. https://doi. org/10.33752/ijpse.v2i2.1782
• NCSS, (1994). National Council for social studies. introduction. Retrieved from https://www. socialstudies.org/ standards/ introduction.
• Ng, W. (2015). New digital technology in education: Conceptualizing professional learning for educators. Springer.
• Özcan, E. (2019). İlkokul 4. sınıf sosyal bilgiler dersi tarih konularının aktif öğrenme modeliyle öğretilmesine ilişkin bir eylem araştırması. Uluslararası Eğitim Araştırmacıları Dergisi, 2(1), 58-74.
• Partnership for 21st Century Learning, [P21], (2009). Framework for 21st century learning. https://www.itacec. org/21st_ century_learning.pdf
• Passalo, N. A., Nudiah, Pada, A. (2022). The effect of media based animated videos on fourth (4th) grade students social studies motivation. Excellent Education, Science and Engineering Advances Journal, 1(1), 67-83. https://ojs.nubinsmart.id/ index.php/eeseaj
• Prensky, M. (2001). Digital natives, digital immigrants. On the Horizon, 9(5). https://doi.org/10.1108/10748 120110424816
• Raja, R., & Nagasubramani, P. C. (2018). Impact of modern technology in education. Journal of Applied and Advanced Research, 3(1), 33-35. https://dx.doi.org/10.21839/jaar.2018. v3S1.165
• Riner, A., Hur, J. W., & Kohlmener, J. (2022). Virtual reality integration in social studies classroom: Impact on student knowledge, classroom engagement, and historical empathy development. Journal of Educational Technology Systems, 51(2), 146-168. https://doi.org/10 .1177/ 00472395221132582
• Robin, B. R. (2008). Digital storytelling: A powerful technology tool for the 21st century classroom. Theory into Practice, 47(3), 220-228. http://dx.doi.org/10.1080/00405840802153916
• Saripudin, D., Komalasari, K., & Anggraini, D. N. (2021). Valuebased digital storytelling learning media to foster student character. International Journal of Instruction, 14(2), 369-384. https://doi.org/10 .29333/iji. 2021.14221a
• Şimşek, A. (2019). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler dersi ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Taş, M., & Düz, İ. (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde teknoloji entegrasyonu. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 180-188.
• The International Society for Technology in Education [ISTE], (2018). The ISTE standards. https://www.iste.org/
• Turan, S. (2020). Covid-19 sürecinde okul müdürlerinin teknolojik liderliği. Milli Eğitim Dergisi, 49(1), 175-199.
• Turan, S., & Gökbulut, B. (2022). An analysis of the technology leadership behaviours of school principals from the perspective of teachers. TOJET: The Turkish Online Journal of Educational Technology, 21(1).
• Turan, Z., Meral, E., & Şahin, İ. F. (2018). The impact of mobile augmented reality in geography education: Achievements, cognitive loads and views of university students. Journal of Geography in Higher Education, 42(3), 427-441. https://doi. org/10.1080/03098265.2018. 1455174
• Üçgül, M., Lüy, Z., Başkaya, M., & Keleş, E. (2022). Tarih öğretimine yönelik 3b sanal ortamın değerlendirilmesi: Pilot çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 96-115. 10.17860/mersinefd .935407
• Yağcı, M. (2017). Tarih öğretiminde bilgisayar destekli öğretimin akademik başarıya, öğrenilenlerin kalıcılığına ve bilgisayara karşı tutuma etkisi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 102-113.
• Yang, Y. T. C. (2012). Building virtual cities, inspiring intelligent citizens: Digital games for developing students’ problem solving and learning motivation. Computers & Education, 59(2), 365-377.
• Yaylak, E., & İnan, S. (2018). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin eğitimde sosyal medyayı kullanma düzeyleri. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 4(2), 62-87.
• Yazıcıoğlu, A. & Çelik, T. (2022). Reflectıons of technological change on social studies teaching ın curriculum and from the perspectives of the participants, International Journal of Eurasian Education and Culture, 7(16), 44-85. http://dx.doi. org/10.35826/ijoecc.521
• Yeşiltaş, E., & Kaymakçı, S. (2014). Sosyal bilgiler öğretim programının teknoloji boyutu. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 5(16), 314-340.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, E., Yel, S., & Griffiths, M. D. (2022). Comparison of children’s social problem-solving skills who play videogames and traditional games: A cross-cultural study. Computers & Education, 187, 1-13.
• Yiğit, E. Ö. (2007). Öyküleştirme yönteminin 6. Sınıf sosyal bilgiler programı ülkemizin kaynakları ünitesindeki öğrenci başarısı üzerine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Yücel, A.G., Durmaz, A., & Çiftçi, B. (2021). Sosyal bilgiler ve sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler öğretiminde öğretim teknolojilerine bakışlarının karşılaştırılması. Kapadokya Eğitim Dergisi, 2(2),1-11.
• Zarillo, J. J. (2016). Sosyal bilgiler öğretimi ilkeler ve uygulamalar. B. Tay ve S. B. Demir, (Çev. Ed. ). Anı Yayıncılık.