Akademiyi Anımsamak: Anılarda Üniversite Sorunları ve Eleştiriler

Yıl 2013, Sayı: 1, 16 - 26, 01.04.2013

Mustafa Gündüz

Öz

Türkiye’de modern anlamda yükseköğretimin tarihi Tanzimat döneminde köklü modernleşmenin sağlanabilmesi için sıra dışı bir gelişme olan Darülfünûn ile başlamıştır. Kendine özgü bir yapı ve muğlaklık sürecinde Cumhuriyet dönemine kadar gelen Darülfünun 1933’te köklü bir dönüşüme uğramıştır. Darülfünun’un temel amacı baştan beri ‘aydın bürokrat’ yetiştirmek olmuştur. Bugüne kadar yükseköğretimde malî, hukukî, fizikî, personel, mekân, öğrenci ve bilim üretme gibi alanlarda ortaya çıkan sorunların tespit ve çözümüne ilişkin pek çok girişim yapılmıştır. Bunlardan bir kısmı uygulamaya konulurken, özellikle muhalif akademisyen ve düşünürlerin önerileri anılarında mahfuz kalmıştır. Uzun yıllar üniversitede hizmet ettikten sonra anılarını kaleme alan pek çok akademisyen, üniversitenin sorunlarına ve çözüm yollarına ilişkin farklı fikirler ortaya koymuşlardır. Eserleri, görüş ve düşünceleriyle Türk bilim dünyasında etkili oldukları kadar üniversiteye ilişkin anılarını yazan pek çok akademisyen bulunmaktadır. Bu makalede, farklı disiplinlerde çalışmış yirminin üzerinde bilim adamının anılarında Türk üniversite hayatının güncel ve geleneksel sorunlarına nasıl bakıldığı, hangi tespitlerin yapıldığı ve ne tür çözüm önerilerinin getirildiği kategorik olarak ortaya konulmuştur

Anahtar Kelimeler

Yükseköğretim, Üniversite, Güncel ve geleneksel sorunlar

Recalling Academy: University Problems and Critics in Memories

Öz

The history of modern higher education in Turkey started in the Tanzimat Period with Darülfünûn which had been an extraordinary development to achieve a radical modernization. Darülfünûn, which had come up to the Republic Period with its own unique structure and process of ambiguity, underwent a radical transformation in 1933. Since the beginning, the basic aim of Darülfünûn had been to educate “enlightened bureaucrats”. Up to now, many attempts have been made to determine and solve problems related to the areas of finance, legislation, physical conditions, manpower, infrastructure, students, and producing knowledge emerged in higher education. While some of them have been implemented, the suggestions especially coming from the dissenting academicians and thinkers have been reserved merely in memories. Many academicians, who wrote their memoirs after serving long years in universities, put forward different ideas related to the problems of university and their remedies. There have been numerous academicians who wrote their memoirs about university, as much as they affected Turkish science community with their works, views and ideas. In this paper; how the contemporary and traditional problems of the Turkish universities have been perceived, which determinations have been made, and what kind of solutions have been proposed in the memoirs of over twenty scientist, who had worked in different disciplines, have been categorically presented

Anahtar Kelimeler

Higher education, University, Traditional and current problems

Kaynakça

• 147’ler Meselesi, Beyaz Kitap. (1962). İstanbul: Sermet Matbaası.
• Alkan, A.T. (1999). Medreseden Üniversiteye Akademik Hayatımızın Kara Bahtı. Düşünen Siyaset, 2.
• Âram, E.S. (1999). Bu Bir Röportaj Olabilir mi? Düşünen Siyaset, 2.
• Arsel, İ. (1979). Biz Profesörler. Ankara: Arsel Yayınları.
• Arslan, A. (1995). Darülfünun’dan Üniversiteye. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Arû, K.A. (2001). Bir Üniversite Hocasının Yaşamının Seksen Yılı. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Aşkın, N. (2008). Son Devrim. Ankara: AC Yayınları.
• Baltacıoğlu, İ.H. (1998). Hayatım. (Yayına hazırlayan: Baltacıoğlu A.Y.). İstanbul: Dünya Yayınevi.
• Batuhan, H. (2001). İspanya’da Bir Şato. İstanbul: Bulut Yayınevi.
• Berkes, N. (2005). Unutulan Yıllar. (Yayına hazırlayan: Sezer R.), İstanbul: İletişim Yayınevi.
• Çetik, M. (2008). Üniversitede Cadı Avı, 1948 DTCF Tasfiyesi ve P.N. Boratav’ın Müdafaası. Ankara: Dipnot Yayınevi.
• Gasset, O. Y. (1997). Üniversitenin Misyonu (Çeviren: Üçpınar, B). İstanbul: Birleşik Yayınevi.
• Göney, S. (2011). Üniversite Tarihinde Ellili Yıllar ve 27 Mayıs İhtilalinin Etkileri. Sosyoloji Dergisi, 3(23), 259-324.
• Göze, E. (1975). Üniversite Dosyası, Profesörler Geçiyor, (Üniversite Neden Çöktü?). İstanbul: Bedir Yayınları.
• Günay, D. (2006). Türkiye’nin Üniversite Sorunu. SOBE, Sosyal Bilimler Evi, Bilimsel Düşünce Dergisi, 3, 7-20.
• Hirsch, E.E. (2000). Anılarım, Kayzer Dönemi, Weimar Cumhuriyeti, Atatürk Ülkesi (Çeviren: Fatma Suphi). Ankara: TÜBİTAK Yayınları.
• İhsanoğlu, E. (2010). Darülfünun, Osmanlı’da Kültürel Modernleşmenin Odağı. İstanbul: IRCICA Yayınevi.
• Kara, İ. (2005). Sözü Dilde Hayali Gözde. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kayalı, K. (2003). Üstü Çizilen Yazılar. Ankara: Ürün Yayınları.
• Kılıçbay, M. A.(1999). “Universitas-Ecclasia”. Düşünen Siyaset, 2.
• Kıray M.B. (2002). Hayatımda Hiç Arkaya Bakmadım. Ankara: Bağlam Yayınevi.
• Kuran, A. (2002). Bir Kurucu Rektörün Anıları. Robert Kolej Yüksek Okulu’ndan Boğaziçi Üniversitesine. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Lewis, B. (2000). Modern Türkiye’nin Doğuşu. Ankara: TTK Yayınları.
• Meriç, C. (1998). Jurnal 1 (8. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mutlu, E. (2001). Üniversiteli Olmak. Karizma, 8.
• Neumark F. (1982). Boğaziçine Sığınanlar. Türkiye’ye İltica Eden İlim, Siyaset ve Sanat Adamları, 1933-1953 (Çev: Şefik Alp Bahadır). İstanbul: İ.Ü. İktisat Fakültesi Maliye Enstitüsü Yayınları.
• Nurettin Topçu, (2009). (Ed. İsmail Kara), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Önder, T. (2008). Üniversite Tartışması Üzerine. Türkiye Günlüğü, 92. 58-60.
• Pala, İ. (2010). İki Darbe Arasında, İlginç Zamanlarda. İstanbul: Kitap Yayınları.
• Rosovsky, H. (1990). Üniversite, Bir Dekan Anlatıyor. Ankara: TÜBİTAK Yayınları, 13. Baskı
• Safa, P. (1998). Eğitim, Gençlik, Üniversite. İstanbul: Ötüken Yayınları
• Schwart, P. (2003). Kader Birliği, 1933 Sonrası Türkiye’ye Göç Eden Alman Bilim Adamları. İstanbul: Belge Yayınları.
• Schwart, P. (2005). İstanbul Üniversitesi’nin Bugünkü Durumu ve İstikbali, Türkiye’de Üniversite Anlayışının Gelişimi, (1861- 1961). Ankara TÜBA Yayınları.
• Sezgin F. (2011). Bilimler Tarihçisi Fuat Sezgin. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Tanrıyar E. (2008). Dağı Delen Irmak, Kemal H. Karpat Kitabı. Ankara: İmge Yayınevi.
• Tekeli, İ. (1985). Osmanlı İmparatorluğu’nda Günümüze Eğitim Kurumlarının Gelişimi, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi. Ankara: İletişim Yayınevi.
• Turan S. (2010). Bilimler Tarihçisi Fuat Sezgin. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Uysal N. (2006). Zaman Kaybolmaz, İlber Ortaylı Kitabı. İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Ülken, H. Z. (2003). Şeytanla Konuşmalar. İstanbul: Ülken Yayınları.
• Vergin, N. (1999). Bilim Camiası ve Tanınma İsteği. Doğu Batı, 7.
• Weber, M. (1998). Sosyoloji Yazıları (Çeviren: Parla T.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yörükan, T. (2003). Üniversitede İlim ve Ahlâk. Ankara: Vadi Yayınları.