Anlatmadan Anlatılan Bir Hikâye: Ölü Saklayan Mezarcı

Yıl 2025, Sayı: 23 [GÜZ 2025], 659 - 669, 25.10.2025

Şeyma Büyükkavas Kuran

https://doi.org/10.28981/hikmet.1735963

Öz

Süre; sahneleme, özet, eksilti, yavaşlatma ve durdurma teknikleriyle anlatı zamanını oluşturarak edebîliği kuran anlatı yapısıdır. Oyalanma, geciktirim, erteleme, boşluk ve sürpriz gibi teknikler de bu yapıyla ilişkilidir. Bu tekniklerle okurun anlatıya ilgi ve merak duyması sağlanır. Bir hikâye “sonra ne olmuş” merakını harekete geçirerek okuru edebî oyunun içine çeker. Oyunun kuralı, okurun merak etmesi, bu merakları bağlamında sorular sorması, anlatıdaki kurgusal işaretlerden hareketle sorularına cevap alabilmek için zihinsel bir gayret göstermesi ve edebî hazzı hissetmesidir. Necip Fazıl Kısakürek’in Ölü Saklayan Mezarcı hikâyesi, zaman kurgusu bakımından ilgi çeker. Hikâyede öykü zamanı, beş altı gün; anlatı zamanı bir saatlik süreyi kapsar. Bir saatlik anlatı zamanı sahneleme, yavaşlatma teknikleriyle kronolojik olarak ilerleyen ve anlatıcının yazma sıkıntısını konu edinen bir çerçeve hikâye içerir. Bu çerçeve hikâye; oyalanma, geciktirim ve merak unsurlarıyla okuru hikâyenin sonundaki küçük bir geriye kırılma içine yerleştirilen alt hikâyeye hazırlar. Esasında alt hikâye, Ölü Saklayan Mezarcı başlığına aittir. Fakat kurgusal oyalanma, geciktirim ve boşluk tekniklerinden yararlanılarak bu hikâye beklendiği gibi anlatılmaz. Sadece kişi, olay, mekân, zaman gibi temel unsurları birkaç cümleyle verilir. Başlığın çağrışımları ve kullanılan anlatım teknikleriyle merak ve gerilim yaratan hikâye bir sürprizle sona erer. Sürpriz, hikâyenin anlatılmamasıdır. Anlatılmayan hikâye, okurun muhayyilesine bırakılır.

Anahtar Kelimeler

Anlatı , zaman , geciktirim , sürpriz , Necip Fazıl Kısakürek , Hikâyelerim

A Story Told Without Telling: The Gravedigger Hiding the Dead

Öz

Literariness in narratives is formed by the construction of narration time. Narration time is constructed with scene, summary, ellipsis, slow-down and pause techniques. In addition, digression, retardation, delay, gap and surprise techniques are also effective in this construction. Thus, the reader is made to feel interest and curiosity in the narrative and literary pleasure. A story draws the reader into the literary game by initiating the curiosity of “what happened next”. The rule of the game is that the reader should be curious, ask questions, and make a mental effort to find answers based on the fictional signposts in the narrative. Necip Fazıl Kısakürek's story The Gravedigger Hiding the Dead is interesting in terms of the techniques used in time fiction. In the story, the story time covers five or six days and the narration time covers a period of one hour. The one-hour narration time is constructed with scene and slowing down techniques. It proceeds chronologically. It contains a frame story about the narrator's writer's block. This frame story is constructed with elements of distraction, retardation and curiosity. It prepares the reader for the main story that is placed in a small analepsis at the end of the story. In fact, this main story belongs to the title The Gravedigger Hiding the Dead. But this story is not told by using fictional distractions, fictional retardation and gaps. Only the basic elements of this story such as person, event, place and time are given in a few words. The Gravedigger Hiding the Dead creates curiosity and suspense with the connotations of the words in the title and the narrative techniques used. It ends with a surprise. The surprise occurs when the story is not told. The untold story continues to be produced by the reader.

Anahtar Kelimeler

Narrative , time , retardation , surprise , Necip Fazıl Kısakürek , Hikâyelerim

Kaynakça

• Bal, Mieke. Narratology: Introduction to the Theory of Narrative. Toronto: University of Toronto Press, 2017.
• Barthes, Roland. S/Z. Çev. Sündüz Öztürk Kasar. İstanbul: YKY, 1996.
• Calvino, Italo. Amerika Dersleri. Çev. Kemal Atakay. İstanbul: Can Yayınları, 1994.
• Chatman, Seymour. Öykü ve Söylem Filmde ve Kurmacada Anlatı Yapısı. Çev. Özgür Yaren. Ankara: De Ki Basım Yayım, 2008.
• Demir, Yavuz. “Bir Sezai Karakoç Hikâyesinde Ritmik Oluşum”. Yedi İklim. C. 6, S. 44-45 (Kasım-Aralık 1993). s. 47-51.
• Dumantepe, Seçil. Roman ve Öyküde Zaman. İstanbul: Dergah Yayınları, 2018.
• Eco, Umberto. Anlatı Ormanlarında Altı Gezinti, Çev. Kemal Atakay, İstanbul: Can Yayınları, 1995.
• Eyhenbaum, Boris. “Düzyazı Kuramı”, (Çev. Mehmet Rifat-Sema Rifat). Yazın Kuramı. (Der. Tzvetan Todorov), İstanbul: YKY, 2016.
• Gérard, Genette. Anlatının Söylemi, Çev. Ferit Burak Aydar, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2020.
• Kısakürek, Necip Fazıl. Hikâyelerim, İstanbul: Büyük Doğu Yayınları, 2020.
• Kısakürek, Necip Fazıl. Tohum. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları, 2010.
• Lodge, David. Kurgu Sanatı, Çev. Aytaç Ören, Ankara: Hece Yayınları, 2013.
• Ricœur, Paul. Zaman ve Anlatı: 3 Kurmaca Anlatıda Zamanın Biçimlenişi. Çev. Mehmet Rifat, İstanbul: YKY, 2012.
• Rimmon-Kenan, Shlomith. Narrative Fiction: Contemporary Poetics. London and Newyork: Routledge, 2002.
• Sazyek, Hakan, “Romanda Temel Anlatım Yöntemleri Üzerine Bir Sınıflandırma Çalışması”, Adam Sanat. S. 213. Ekim 2003. s. 83-98.
• Sternberg, Meir. Expositional Modes and Temporal Ordering in Fiction. Baltimore and London: The Johns Hopkins University Press, 1978.
• Todorov, Tzvetan. Poetikaya Giriş. Çev. Kaya Şahin. İstanbul: Metis Eleştiri, 2018.