GENÇLERİN GÖSTERİŞ TÜKETİMİ EĞİLİMLERİ ÜZERİNE BİR ALAN ARAŞTIRMASI: KONYA ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 2, 6 - 19, 15.10.2018

Nilgün Özdemir Ayda Sabuncuoğlu İnanç

Öz

        Tüketici
harcamalarının ve toplumların ekonomik gücünün artmasıyla birlikte, bu
gelişmelerin tüketici kültürü üzerindeki etkilerini incelemek giderek önem
kazanmaktadır. Bireylerin toplum içindeki statüleri, tükettikleri nesnelerle
ölçülmektedir. Bireylerin imajı, tükettikleri nesnelerle
tanımlanmaktadır. Günümüzde insanlar tükettikleri ile kimliklerini ve
kişiliklerini tanımlamaktadırlar.

        Hazcı bir kültür
hem işletmeler hem de toplum tarafından zihinlere sürekli aşılanmaktadır.
Tüketiciler, sosyal statülerini dikkat çekici bir şekilde sergilemek için
bulunması zor olan malları satın almaya eğilimlidirler. Benzersiz olduklarını
belirtmek isteyen tüketiciler, statülerini göstermek için gösterişli ürünler
tüketerek kendilerini ifade etmeye çalışırlar. Veblen'in Aylak Sınıfı
Teorisinde ele aldığı “gösteriş tüketimi”, tüketimin diğer insanlar tarafından
beğeni kazanması ve takdir görmesi üzerine kurulmuş olup hala neo-klasik
tüketim kuramının güçlü bir eleştirisini temsil etmektedir.

        Bu çalışmanın temel amacı Konya ilinde
devlet ve vakıf üniversitelerinde öğrenim gören öğrencilerin tüketim
anlayışlarını Veblen’in gösteriş tüketimi kavramı altında incelemektir.
Çalışmada, üniversite öğrencilerinin gösteriş tüketim eğilimleri sosyo-kültürel
ve demografik özelliklerine göre ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Çalışmada
veri toplama aracı olarak anket kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini ise
Konya ilinde devlet ve vakıf üniversitelerinde öğrenim gören öğrenciler
oluşturmaktadır. Örneklem seçiminde kolayda örneklem yöntemi uygulanmıştır.
Araştırma sonunda; öğrencilerden üst gelir grubunda olanların, aile aynında
olmayanların ve aylık geliri 1200-1500 TL olanların diğerlerine göre gösteriş
tüketimine daha eğilimli oldukları görülmüştür.  

Anahtar Kelimeler

Gösteriş Tüketimi, Aylak Sınıfı, Sosyal Sınıf

Kaynakça

• Kaynakça Açıkalın, S., & Erdoğan, L. (2004). Veblen'ci Gösteriş Amaçlı Tüketim . Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 4(7), 1-18.
• Baudrillard, J. (2010). Tüketim Toplumu,. (H. D. Keskin, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (l997). Özgürlük,. (V. Erenus, Çev.) İstanbul: Sarmal Yayınları.
• Bocock, R. (1997). Tüketim, (Çev : İrem Kutluk) . Ankara: Dost Kitabevi.
• Cemalcılar, İ. (1999). Pazarlama Kavramlar - Kararlar. İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Chauhudri, H. R., Mazumdar, S., & Ghoshal, A. (2011). Conspicuous consumption orientation: Conceptualisation, scale development and validation. Journal of Consumer Behaviour, 10(4), 216-224.
• Çelik, S. (2009). Hazsal ve Faydacı Tüketim. İstanbul : Derin Yayınları.
• Dağtaş, B., & Dağtaş, E. (2009). Medya,Tüketim Kültürü ve Yaşam Tarzları. Ankara: Ütopya.
• Dönmezer, S. (1994). Toplumbilim. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Duesenberry, J. (1949). Income, Saving and Theory of Consumer Behaviour. Cambridge: Harvard Business Press.
• Edgel, S. (1998). Sınıf. (D. Özyiğit, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi.
• Edgell, S. (1999). Veblen's Theory of Conspicuous Consumption After 100 Years. History of Economic Ideas, 7(3), 99-125.
• Erkilet, A. (2012). Mahremiyetin Dönüşümü:Değer, Taklit ve Gösteriş Tüketimi Bağlamında “İslami” Moda Dergileri. Birey ve Toplum, 2(4), 27-39.
• Featherstone, M. (2013). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü. (M. Küçük, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
• Karalar, R. (2006). Tüketici Davranışları. Eskişehir: Web-Ofset.
• Karl, M. (2000). 1844 El Yazmaları (M. Belge, Çev.) . İstanbul : Birikim Yayınları.
• Kıray, M. (2005). Tüketim Normları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma . İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Kotler, P. (2000). Pazarlama Yönetimi. (N. Muallimoğlu, Çev.) İstanbul: Beta Yayınları.
• Laroque, P. (1969). Sosyal Sınıflar. (Y. Gürbüz, Çev.) İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Mason, R. (1984). Conspicuous Consumption:A Literature Review. European Journal of Marketing, 18(3), 26-39.
• Odabaşı, Y. (2006). Tüketim Kültürü Yetinen Toplumdan Tüketen Topluma. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Orçan, M. (2008). Osmanlı’dan Günümüze Modern Türk Tüketim Kültürü. Ankara: Harf Eğitim Yayıncılığı.
• Özer, A., & Dovganiuc, O. (2013). Gösteriş Amaçlı Ürünlerin Satın Almasında Ülke Orijini ve Tüketici Etnosentrizminin Etkisi. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 6, 61-80.
• Podoshen, J. S., Li, L., & Zhang, J. (2011). Materialism and conspicuous consumption in China: a cross-cultural examination. International Journal of Consumer Studies, 35(1), 17-25.
• Richins, M. (1994). Special possessions and the expression of material values. Journal of Consumer Research, 19, 303-316.
• Sabuncuoğlu İnanç, A. (2015). Sosyal Medyanın Bir Gösteriş Tüketimi Mecrası Olarak Kullanımı. A. ÖZGÜR, & A. İŞMAN içinde, İletişim Çalışmaları 2015 (s. 369-379). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Yayınları.
• Sağer, T., & İmik, Ü. (2008). Müziksel Beğenide Sosyal Statünün Rolü. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(24), 273-292.
• Tankut Tuğcu, Ş. (2003). Tüketim Kültüründe Satın Alma Davranışının Oluşması. Selçuk İletişim, 3(1), 143-149.
• Tellan, D. (2009). Medya,Tüketim Kültürü ve Yaşam Tarzları. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Tomlinson, J. (1999). Kültürel Emperyalizm. (E. Zeybekoğlu, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Trigg, A. B. (2001). Veblen, Bourdiee and Conspicuous Consumption. Journal of Economics Issues, 35(1), 99-115.
• Uras, M. (2002). Eğitimin Toplumsal Temelleri, Eğitim Üzerine. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Varnalı, K. (2013). Digital Kabilelerin İzinde. İstanbul: Mediacat Yayıncılık.
• Veblen, T. (2005). Aylak Sınıfın Teorisi. (Z. Gültekin, & C. Atay, Çev.) İstanbul: Babil Yayınları.
• Wagner, P. (1996). Modernliğin Sosyolojisi (Ç. M. Küçük). İstanbul : Sarmal yayınları.
• Yanıklar, C. (2006). Tüketimin Sosyolojisi (1. Basım b.). İstanbul: Birey Yayıncılık.
• Zorlu, A. (2006). Tüketim Sosyolojisi. Ankara.