EDMOND CARY’NİN YAZINSAL ÇEVİRİ YÖNTEMİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ: TİYATRO ÇEVİRİSİ ÖRNEĞİ

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 5, 84 - 96, 14.04.2015

Serhan Dindar

https://doi.org/10.20304/husbd.27904

Cited By: 1

Öz

Yazınsal bir tür olan tiyatronun çeviribilim alanında önemli bir payı vardır. Özellikle sahnelenmek için kaleme alınan bu tür, içerisinde görselişitsel unsurların yanı sıra toplumla karşılıklı bir ilişki içerisinde olma ve didaktik niteliklerinden dolayı kültürel söylemleri de yoğun bir şekilde barındırır. Bundan dolayı çevirmen, çeviri eylemi süresince birtakım sorunlarla karşılaşır çünkü kaynak metnin vermek istediği iletiyi erek metinde aynı olmasa da yakın biçemle, yine aynı veya en yakın etkiyi uyandırarak verebilmelidir. İki farklı kültür arasında bir köprü kurma durumu söz konusu olduğu için bu durum çevirmen açısından bir sorunsala dönüşür. Bu konuyla ilgili çeviribilim alanının önemli isimlerinden biri olan E. Cary yazınsal çeviri alanında var olan değişik kuramsal yaklaşımlar arasında kendine özgü bir dizi tanımlamalarla karşımıza çıkmaktadır. Her yazınsal türün kendine has çeviri yöntemi olması gerektiğini savunan Cary, çeviri (la traduction) ve uyarlama (l’adaptation) arasındaki ince çizgiyi vurgulayarak her yazınsal metin türü için izlenmesi gereken farklı çeviri süreçleri önerir. Bu çalışmada bir yandan E. Cary’nin yazınsal çeviri bağlamında önerdiği çeviri yaklaşımının genel çizgilerini anımsattıktan sonra, çalışmamızın sınırlarını daraltarak, yine E. Cary’nin bir tiyatro metninin nasıl çevrilmesi gerektiği konusundaki önerilerine uygun bir biçimde 18. yüzyılın önemli tiyatro eserlerinden Turcaret (Lesage), Figaro’nun Düğünü (Beaumarchais) ve Sahte Sırdaşlar (Mariveaux) eserlerinin Türkçeye yapılan çevirileri üzerinde inceleme ve karşılaştırma yapmaya, öneriler sunmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Tiyatro Oyunu, Edmond Cary, Çeviri, Uyarlama, Çeviribilim, Kültürel Söylemler

Kaynakça

• Cary, E. (1996). Çeviri Nasıl Yapılmalı? (Çev. Mete Çamdereli). İstanbul: İnsan Yayınları.
• (2008). Nasıl Çevrilmeli? Çeviri Seçkisi II, Çeviri(bilim) Nedir? İçinde. (Çev. Mehmet Rifat). s. 55-60. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Beaumarchais, P. A. (1784). Le Mariage de Figaro. Paris: Librairie Hachette. ------------------------- (1942). Figaro’nun Düğünü. (Çev. Reşat Nuri Darago).
• İstanbul: Maarif Matbaası. Erlat, J. (2009). Esquisse d’une Histoire de la Littérature Française des origines au XVIIIe siècle. Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Göktürk, A. (1994). Çeviri: Dillerin Dili. İstanbul: YKY.
• Jakobson, R. (1963). Essais de linguistique générale. Paris: Les Editions de Minuit.
• Lesage, A. R. (1709). Turcaret. London: Cambridge University Press. ----------------- (1946). Turcaret. (Çev. Orhan Veli Kanık). İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Marivaux, P. C. C. (1737). Les Fausses Confidences. Paris: Classiques Larousse. ----------------------- (1949). Sahte Sırdaşlar. (Çev. Safiye Hatay). İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Stolze, R. (2001). Çeviri Kuramları (Çeviri). (Çev. Emra Büyüknisan). Mersin: Günter-Narr Verlag.
• Vardar, B. (1998). Fransız Edebiyatı. İstanbul: Multilingual.
• Yazıcı, M. (2001). Çeviribilime Giriş. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları. ------------- (2005). Çeviribilimin Temel Kavram ve Kuramları. İstanbul: Multilingual.
• Cary, E. (1996). Çeviri Nasıl Yapılmalı? (Çev. Mete Çamdereli). İstanbul: İnsan Yayınları.
• (2008). Nasıl Çevrilmeli? Çeviri Seçkisi II, Çeviri(bilim) Nedir? İçinde. (Çev. Mehmet Rifat). s. 55-60. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Beaumarchais, P. A. (1784). Le Mariage de Figaro. Paris: Librairie Hachette. ------------------------- (1942). Figaro’nun Düğünü. (Çev. Reşat Nuri Darago).
• İstanbul: Maarif Matbaası. Erlat, J. (2009). Esquisse d’une Histoire de la Littérature Française des origines au XVIIIe siècle. Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Göktürk, A. (1994). Çeviri: Dillerin Dili. İstanbul: YKY.
• Jakobson, R. (1963). Essais de linguistique générale. Paris: Les Editions de Minuit.
• Lesage, A. R. (1709). Turcaret. London: Cambridge University Press. ----------------- (1946). Turcaret. (Çev. Orhan Veli Kanık). İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Marivaux, P. C. C. (1737). Les Fausses Confidences. Paris: Classiques Larousse. ----------------------- (1949). Sahte Sırdaşlar. (Çev. Safiye Hatay). İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Stolze, R. (2001). Çeviri Kuramları (Çeviri). (Çev. Emra Büyüknisan). Mersin: Günter-Narr Verlag.
• Vardar, B. (1998). Fransız Edebiyatı. İstanbul: Multilingual.
• Yazıcı, M. (2001). Çeviribilime Giriş. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları. ------------- (2005). Çeviribilimin Temel Kavram ve Kuramları. İstanbul: Multilingual.