Merkezi Sınavların Öğretmenler Üzerinde Sosyal, Psikolojik Etkisi ve Öğretmenlerin Öğretim Programı Uygulamalarına Yansıması

Yıl 2019, Cilt: 34 Sayı: 2, 304 - 323, 30.04.2019

Abdullah Çetin , Serkan Ünsal

Öz

Bu araştırma; merkezi sınavların
öğretmenler üzerinde sosyal, psikolojik etkisinin ve öğretmenlerin öğretim
programını uygulamalarına yansımasının neler olduğunu incelemek amacıyla
yapılan fenomenoloji deseninde nitel bir araştırmadır. Araştırmanın çalışma
grubunu 2017-2018 öğretim yılında Kahramanmaraş ilindeki devlet ortaokullarında
ve liselerinde görev yapan, branşından merkezi sınavlarda soru çıkan, farklı
branşlardaki 15 gönüllü öğretmen oluşturmuştur. Araştırmada veriler yarı
yapılandırılmış görüşme formuyla elde edilmiş, verilerin analizinde ise içerik
analizi tekniği kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre merkezi sınavların
öğretmenlere psikolojik etkileri; baskı oluşturma, stresli/gergin yapma ve
motive etme şeklinde iken sosyal etkileri; öğretmenler arasında ayrımcılığa, rekabete
ve dayanışmaya neden olma şeklindedir. Ayrıca merkezi sınavların öğretmenlerin
imajını etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Merkezi sınavlar; öğretmenlerin
mesleki gelişim, alandaki gelişmeleri takip etme, bilgilerini yenileme, soru
çözmede pratikleşme ve öz değerlendirme yapma fırsatı sunma gibi olumlu etki
yaparken; öğretmeni robotlaştırma, yorucu ve yıpratıcı olma, sosyalleşme için
imkan bulamama gibi olumsuz etki yapmaktadır. Araştırmanın öğretim programını
uygulama ile ilgili sonucunda öğretmenlerin öğretim programının tüm boyutlarını
programda yer aldığı şeklide uygulamadıkları, sınav odaklı amaç, içerik
belirledikleri, yöntem ve teknik (anlatım/test çözme) uyguladıkları, çoktan
seçmeli sınavlarla ölçme değerlendirme çalışmaları gerçekleştirdikleri görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Ölçme ve değerlendirme, merkezi sınavlar, merkezi sınavların etkileri

Social, Psychological Effects of Central Examinations on Teachers and Their Reflections on Teachers' Curriculum Implementations

Öz

Examining the
social, psychological effects of the central examinations on teachers and their
reflection on the implementation of the teachers' curriculum, this research is
qualitative in the phenomenology design. The working group consists of 15
volunteer teachers who work at the state secondary and high schools in
Kahramanmaraş during 2017-2018 academic year. The data was gathered through a
semi-structured interview form and content analysis was used during data
analysis. Research results have revealed the psychological effects of the
central examinations on teachers as creating pressure, making them stressful
and motivating, while social effects have been determined as the cause of
discrimination, competition and solidarity among teachers. It has been found
that central examinations affect the image of teachers. Central examinations
have positive effects on the professional development of teachers; following
the developments regarding the related field, refreshing their knowledge,
practicing in question solving and self-assessing themselves. The examinations
have also negative effects such as robotizing the teacher, being tiresome and
weary and unable to socialize. The results have suggested teachers’ failure in
implementing the curriculum as in the program, but they can determine
exam-oriented purpose and content, implement method and technique, and make
measuring and assessments through multiple choice exams.

Anahtar Kelimeler

assessment and evaluation, central examinations, effects of the central examinations

Kaynakça

• Abrams, L. M. (2004). Teachers' views on high-stakestesting: Implicationsfortheclassroom. Tempe, AZ: Arizona StateUniversity, EducationPolicyResearchUnit
• Ada, Ş.,& Akan, D. (2007). Değişim sürecinde etkili okullar. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (16).
• Adıgüzel, A. (2008). Eğitim fakülterinde öğretmen eğitimi program standartlarının gerçekleşme düzeyi. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Anlı, D. & Acar, M. (2008). Sınıf öğretmenlerinin ölçme değerlendirme sürecinde karşılaştıkları sorunlara ilişkin görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 44-61.
• Arslan, M. (2004). Eğitim sisteminin kapanmayan yarası yükseköğretime geçiş. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 37–51.
• Arslantaş,Ö. (1989). İlkokullarda eğitici kol çalışmalarında karşılaşılan sorunlar. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana
• Aslan, N. & Cansever, B. (2009). Ailenin sosyo-demografik özelliklerinin çocuğun okuldaki sosyal etkinliklere katılımı üzerindeki etkileri: Türkiye ve Hollanda arasında karşılaştırmalı bir çalışma. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 5(2), 210-226.
• Aydın, S. & Çakıroğlu, J. (2010). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri: Ankara örneği. İlköğretim Online, 9(1), 301-315.
• Bardak, Ş. &Karamustafaoğlu, O. (2016). Fen bilimleri öğretmenlerinin kullandıkları öğretim strateji, yöntem ve tekniklerin pedagojik alan bilgisi bağlamında incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 567-605.
• Barnes, M. (2005). The Discriminatory Effects of High-Stakes Testing in Georgia: ExploringCausesandSolutions. Education Law and Policy Forum, Education Law Consortium, TheUniversity of Georgia, Athens, GA. Retrievedfromhttp://www.educationlawconsortium.org/forum/2005/papers/ barnes.pdf
• Başkan, A.G. (2001). Öğretmenlik mesleği ve öğretmen yetiştirmede yeniden yapılanma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 16 - 25
• Baykal, A. (2014). Sınavlardan sınav beğen. Eğitim sisteminde kademeler arası geçiş ve sınavlar. Ege’den Eğitime Bakış Paneli,Ege Üniversitesi, İzmir.
• Berg L. B &Lune, H. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri(Çev. Ed. H. Aydın) Ankara: Eğitim Yayınevi.
• Beyaztaş, İ. D., Kaptı, B. S., &Gelbal, S. (2013). Ortaöğretim ve özel dershane öğretmenlerinin öğretme-öğrenme sürecindeki davranışlarına ilişkin öğrenci görüşleri. Uluslararası Eğitim Programı ve Öğretim Çalışma Dergisi, 5, 1-12.
• Birinci, D.K. (2014). Merkezi sistem ortak sınavlarında ilk deneyim: matematik dersi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 8-15.
• Blazer, C. (2011). Unintended consequences of high-stakes testing. Information Capsule. Research Services, Miami DadeCountyPublic Schools, Retrievedfromhttp://files.eric.ed.gov/fulltext/ED536512.pdf
• Bozpolat, E. & Koç Deniz, H. (2016). Matematik öğretiminin öğretim yöntemleri ve ölçme-değerlendirme boyutunda değerlendirilmesi. Electronic TurkishStudies, 11(14) 101-122.
• Buyruk, H. (2014). Öğretmen Performansının Göstergesi Olarak Merkezi Sınavlar ve Eğitimde Performans Değerlendirme. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 28-42.
• Büyüköztürk, Ş. (2016). Sınavlar üzerine düşünceler. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 345-356.
• Çalışkan, H. (2011). Teachers' opinion concerning common examsadministered in elementary schools. US China Education Review, 8(5), 615-626.
• Can, E. (2017). Öğrenci görüşlerine göre merkezî sınavların etkilerinin belirlenmesi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(58), 108-122.
• Cansız Aktaş, M. & Baki, A. (2013). Yeni ortaöğretim matematik dersi öğretim programının ölçme ve değerlendirme boyutu ile öğretmen görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(1), 203-222.
• Casbarro, J. (2004). Reducing anxiety in theera of high stakes testing. Principals, 83(5), 36-38.
• Çelikten, M., Şanal, M. & Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 207-237.
• Çepni, S.,Özsevgeç, T. & Gökdere, M. (2003). Bilişsel gelişim ve formal operasyon dönem özelliklerine göre ÖSS fizik ve lise fizik sorularının incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 157, 30-39.
• Çetin, A. (2017). Özel dershanelerden resmi okullara atanan ilköğretim fen bilimleri öğretmenleri üzerine bir durum çalışması.Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Çetin, A. & Ünsal, S. (2016). Orta öğretim destekleme ve yetiştirme kursunda görev yapan öğretmenlerin kursların işlevine ilişkin görüşlerin incelenmesi.4. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi, Antalya.
• Christensen, L. B,, Johnson, R. B., &Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri:Desen ve analiz.(Çev. Ed. A. Aypay). Ankara:Anı Yayıncılık. Çifçili, V. (2007). Dershane öğretmenlerinin öğretmen yeterlilik düzeyleri ve mesleki doyumları arasındaki ilişki.Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri, İstanbul.
• Çiltaş, A. & Akıllı, M.(2011).Öğretmenlerin Pedagojik Yeterlilikleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(4), 64-72.
• Cizek, G.J. (2001). Moreunintended consequences of high-stakes testing. Educational Measurement: Issues and Practice,20(4), 19-27.
• Çolak, N. (2006). Eğitim sosyolojisi bakımından dershaneler ve eğitim: Üniversite sınavına hazırlanan lise son sınıf öğrencilerinin sosyo-kültürel durum analizleri: Bursa örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Creswell, J. W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri, beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (Çev. Ed. M. Bütün & S. B. Demir) Ankara: Siyasal Kitabevi
• Demircioğlu, G. & Demircioğlu, H. (2009). Kimya öğretmenlerinin sınavlarda sordukları soruların hedef davranışlar açısından değerlendirilmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 3(1), 80- 98.
• Demirel, Ö. (2005). Eğitimde program geliştirme: Kuramdan uygulamaya. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Dinç, E., Dere, İ., & Koluman, S. (2014). Kademeler arası geçiş uygulamalarına yönelik görüşler ve deneyimler. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(17), 397-423.
• Etsey, Y. K. (1997). Teachers’ and school administrators’ perspectives and use of standardize dachievementtests: A review of published research. Paperpresented at the annual meeting of the American Educational ResearchAssociation, Chicago, IL.
• Fitzgerald, L. (2015). Consequences of high-staketesting. Rochester, NY: St. John FisherCollege, FisherDigital Publications.
• Geçer, A. & Özel, R. (2012). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretmenlerinin öğrenme-öğretme sürecinde yaşadıkları sorunlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3), 1-26.
• Gelbal, S. &Kelecioğlu, H. (2007). Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme yöntemleri hakkındaki yeterlik algıları ve karşılaştıkları sorunlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 135-145.
• Gündoğdu, K., Kızıltaş, E. & Çimen, N. (2010). Seviye belirleme sınavına (SBS) ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri (Erzurum il örneği). İlköğretim Online, 9(1), 316-330.
• Gür, B.,Çelik Z. ve Coşkun, İ. (2013). Türkiye’de ortaöğretimin geleceği: Hiyerarşi mi eşitlik mi?.Seta analiz, 69, 1-26.
• Hamilton, L. S.,Stecher, B. M. &Klein, S. P. (2002). Making sense of test basedaccountability in education. Santa Monica, CA: Rand Corporation. https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/
• Johnson, B.,&Christensen, L. (2004). Educationalresearch: quantitative, qualitativeandmixedapproaches. Boston: PearsonEducationInc
• Johnson, P. B. (2007). High-stakestestingandnochildleftbehind: conceptualandempiricalconsiderations. Authenticeducational reform, meditedbySalzand Johnson. Anticipatedpublication: Taylor-Francis
• Jones, M. D.,Jones, B. D., &Hargrove, T. (2003). Theunintendedconsequences of high-stakestesting. Lanham, MD: RowmanandLittlefieldPublishers, Inc.
• Kahveci, S. S. (2009). Ortaöğretim kurumlarına geçiş sürecinde uygulanan sınavların aileler maliyetinin ailelerin toplam eğitim harcamaları içindeki payı. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Karadeniz, O., Er, H. &Tangülü, Z. (2014). 8. sınıf öğrencilerinin SBS’ye yönelik metaforik algıları. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi,5(15), 64-81.
• Karaköy, U. F. (1995). İlköğretim okullarında eğitsel kol çalışmaları (Ankara ili Çankaya ilçesi örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kaşıkçı, Y., Bolat, A., Değirmenci, S. & Karamustafaoğlu, S. (2015). İkinci dönem teog sınavı fen ve teknoloji sorularının bazı kriterlere göre değerlendirilmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(21), 225-232.
• Kayapınar, E. (2006). Ortaöğretim kurumları öğrenci seçme ve yerleştirme sınavı (OKS)’na hazırlanan ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin kaygı düzeylerinin incelenmesi (Afyonkarahisar ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Afyonkarahisar.
• Kelecioğlu, H. (2002). Ortaöğretim öğrencilerinin üniversiteye giriş sınavları ve sınavın öğrenimlerine etkisi hakkındaki görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 135-144.
• Keskin, D. (2012). Bitmeyen sınavlar yaşanmayan hayatlar. Eğitimde paradigma değişimi. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Kılcı, E. (2003). Üniversiteye giriş sınavı ve etkileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 33,108-131.
• Kırıkkaya, E. B. (2009). İlköğretim okullarındaki fen öğretmenlerinin fen ve teknoloji programına ilişkin görüşleri. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 1(6), 133-148.
• Küçüktepe, C. (2012). Program geliştirme süreci, Program geliştirmede çalışma grupları ve çalışma planı hazırlama İhtiyaç belirleme yaklaşım ve teknikleri. H. Şeker (Ed.) içinde, Eğitimde program geliştirme kavramlar ve yaklaşımlar (ss.89-125). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kumandaş, H.,& Kutlu, Ö. (2010). High stakestesting: do essecondary education examination involve any risks? Procedia- Socialand Behavioral Sciences, 9, 758-764.
• Kurtuluş, N. & Çavdar, O. (2011). Fen ve teknoloji öğretim programındaki etkinliklere yönelik öğretmen ve öğrenci düşünceleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 5(1), 1-23.
• Kutlu, Ö. (2014). Geçiş sınavları çıkmazı: Ortaöğretimden yükseköğretime. Yayımlanmamış Panel Notları. Ankara Üniversitesi.
• Lincoln, Y.S. &Guba, E.G. (1985). Naturalistic inquiry. California: SAGE
• Looney, J. W. (2009). Assessment and innovation in education. OECD Education Working Papers, No. 24, OECD Publishing. http://dx.doi.org/ 10.1787/222814543073
• Marshall, K. (2003). A principallooksback: Standardsmatter. Phi Delta Kappan, 85(2). 105-113.
• McMillan, J.,Myran, S. &Workman, D. (1999). The impact of mandatedstatewidetesting on teachers’ classroom assessment and instructional practices. Paperpresented at theannualmeeting of theAmericanEducationalResearchAssociation, Montreal, Quebec, Canada.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber(Çev. Ed. S. Turan) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Miles, M. B. &Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded source book. (2nd Edition). Calif: SAGE Publications
• Minarechová, M. (2012). Negative impacts of high-stakes testing. Journal of Pedagogy, 3(1), 82-100.
• Moses, M.S. & Nanna, M. J. (2007). The testing culture and the persistence of high stakes testingre forms. Education and Culture, 23(1), 55-72.
• ÖSYM, (2013). Tarihsel gelişim. [http://www.osym.gov.tr/] Erişim tarihi: 01.01.2018.
• Özdemir, Ö. (2008). Türkiye'de öğretmen kimliğinin dönüşümüne ilişkin bir çözümleme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özden, M, (2010). Kimya öğretiminde okul ve dershane eğitiminin karşılaştırılması: Malatya ili örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 397-416.
• Patton, M. Q.(2014). Nitel araştırma yöntemleri, beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (Çev. Ed. M. Bütün ve S. B. Demir) Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Pedulla, J.J.,Abrams, L.M., Madaus, G.F., Russell, M.K., Ramos, M.A., &Miao, J. (2003). PerceivedEffectsofState-MandatedTesting Programs on Teachingand Learning: Findingsfrom a NationalSurvey of Teachers. National Board on EducationalTestingandPublicPolicy, Lynch School of Education, Boston College, ChestnutHill, MA. Retrievedfromhttp://www.bc.edu/research/nbetpp/statements/nbr2summary. pdf.
• Popham, W. J. (2001). Teaching to the test. Educational Leader ship, 58(6), 16-20.
• Şahin, S. (2008). Orta öğretime geçiş sınavının ilköğretim okulları ve öğrencileri üzerine etkileri. Çağdaş Eğitim Dergisi, 34(362), 15-21.
• Şahin, S., Uz Baş, A., Şahin Fırat, N. & Sucuoğlu, H. (2012). İlköğretim okulu öğrenci ile öğretmenlerinin ortaöğretime geçiş sistemine ilişkin görüşleri. International Journal of Human Sciences, 9(2), 847-878.
• Seferoğlu, S. S. (2004). Öğretmen yeterlikleri ve mesleki gelişim. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 58, 40-45.
• Seggie F. N & Bayburt, Y. ( 2015). Nitel araştırma, yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Semerci, Ç. (2007). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. E. Karip (Ed.) içinde, Ölçme ve değerlendirme (ss.1-15). Ankara: Pegem Akademi Yayınları
• Silverman, D. (2005). Doingqualitativeresearch: A practicalhandbook. London: SagePublication
• Şirin, A. G. H. (2000). Eğitim sisteminde özel dershaneler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 2, 387.
• Spann, P. & Kaufman, D. (2015). The negative effects of high-stakes testing. Retrieved fromhttp://www.luc.edu/media/lucedu/law/centers/childlaw/childed/pdfs/
• Stecher, B. M. (2002). Consequences of large-scale, highstakestesting on schoolandclassroompractice. L. S. Hamilton, B. M. Stecher& S. P. Klein (Eds.). Making sense of test-basedaccountability in education(pp. 79-100). Santa Monica: RAND Corporation
• TEDMEM (2014a). Eğitim değerlendirme raporu. TEDMEM Yayınları, Ankara
• TEDMEM (2014b). Öğretmen gözüyle öğretmenlik mesleği. Rapor Dizisi: 3 Ankara
• Turgut, M. F. &Baykul, Y. (2012). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Ünsal, S.(2015) Öğretmenlerin mesleki imajlarına ilişkin görüşleri ve mesleki imaja etki eden faktörler. Yayımlanmamış Doktora Tezi Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Gaziantep.
• Üstüner A. & Şengül, M. (2004). Çoktan seçmeli test tekniğinin Türkçe öğretimine olumsuz ettkileri. Fırat Üniversitesi Sosyal Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (2), 197-208.
• Uzoğlu, M., Cengiz, E. & Daşdemir, G. (2013). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin seviye belirleme sınavı (SBS)’nda yapılan değişiklikler ile ilgili görüşlerinin incelenmesi. Mersin üniversitesi eğitim fakültesi dergisi, 9(3), 77-86.
• Yavuz, M. (2010). A study on variables that affect class scores of primary education students in placement test. Elementary Education Online, 9(2), 705-713.
• Yıldırım, A. (2011). Öğretmen eğitiminde çatışma alanları ve yeniden yapılanma. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 1(1), 1-17.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Yılmaz, K. &Altınkurt, Y. (2011). Göreve yeni başlayan özel dershane öğretmenlerinin kurumlarındaki çalışma koşullarına ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 635-650.