Üniversite Öğrencilerinde Genel Öz Yeterlik İnancı ve Beden İmajının Psikolojik Sağlamlık Düzeyini Yordama Gücü

Yıl 2020, Cilt: 35 Sayı: 4, 904 - 914, 31.10.2020

Nurseven Kılıç Maarif Mammadov Kemal Koçhan Ayşe Aypay

Öz

Araştırmanın amacı, üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin genel öz yeterlik inancı ve beden imajı ile yordanıp yordanamayacağının belirlenmesidir. Araştırmanın çalışma grubunu, Türkiye’nin farklı illerinde, devlet üniversitelerinin hazırlık sınıflarında öğrenim gören, yaşları 18 ile 24 arasında değişen, 324’ü kadın (%57), 245’i (%43) erkek olmak üzere toplam 569 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği, Genel Öz Yeterlik Ölçeği, Vücut Algısı Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu ölçme araçları kullanılmıştır. Veriler çoklu regresyon analizi ve bağımsız örneklemler için t-testi analizleri ile test edilmiştir. Araştırma sonucunda genel öz yeterlik inancı ve beden imajının, öğrencilerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin anlamlı birer yordayıcısı olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, tüm değişkenler açısından erkeklerin kadınlara oranla daha yüksek ortalamalara sahip oldukları ve bu bakımdan öz yeterlik inancı, beden imajı ve psikolojik sağlamlık düzeylerinin kadınlara kıyasla daha olumlu olduğu görülmüştür. Araştırma bulguları ilgili alanyazın çerçevesinde tartışılmış ve önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik sağlamlık, genel öz yeterlik, beden imajı

The Predictive Power of General Self-Efficacy Beliefs and Body Images of University Students on Resilience Level

Öz

The goal of the current study is to investigate whether the university students’ resilience level is predicted by their general self-efficacy beliefs and body images. The study group consisted of 569 university students, 324 female (%57) and 245 male (%43), aged from 18 to 24, studying in preparatory schools of various universities in different cities in Turkey. In the study, the Short Resilience Scale, the General Self-Efficacy Scale, the Body Image Scale and the Demographic Information Form were used as data collection tools. Data were analyzed with multiple regression analyses and independent samples t-test methods. Findings of the study revealed that general self-efficacy beliefs and body images were significant predictors of resilience levels of students. Besides, men rated higher average scores in comparison to women; thus, general self-efficacy beliefs, body image and psychological resilience of men were more positive than women. The findings of the study were discussed in the light of relevant literature and recommendations were offered.

Anahtar Kelimeler

Psychological resilience, general self-efficacy, body image

Kaynakça

• Abbema, R., Bielderman, A., De Greef, M., Hobbelen, H., Krijnen, W., & Schans, C. (2015). Building from a conceptual model of the resilience process during ageing, towards the Groningen Aging Resilience Inventory. Journal of Advanced Nursing, 71(9), 2208-2219. doi.org/10.1111/jan.12685
• Aypay, A. (2010). Genel öz yeterlik ölçeğinin (GÖYÖ) Türkçe’ye uyarlama çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (2), 113-131.
• Bektaş, D. Y. (2016). Ergenlerde beden imgesi üzerine bir çalışma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(22), 67-75.
• Bergeron, D. P. (2007). The relationship between body image dissatisfaction and psychological health: An exploration of body image in young adult men [Doctoral dissertation]. The Ohio State University.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (8. bas.). Ankara: Pegem Yayınları. Cash, T. F. & Pruzinsky, T. (2002). Body image: a handbook of theory, research, and clinical practice. New York, Guilford Press.
• Cash, T. F., Santos, M. T., & Williams, E. F. (2005). Coping with body-image threats and challenges: Validation of the Body Image Coping Strategies Inventory. Journal of psychosomatic research, 58(2), 190-199.
• Chen, G., Gully, S. M., & Eden, D. (2004). General self‐efficacy and self‐esteem: Toward theoretical and empirical distinction between correlated self‐evaluations. Journal of organizational Behavior, 25(3), 375-395. doi.org/10.1002/job.251
• Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri: Desen ve analiz (A. Aypay, Çev. Ed.). Ani Yayincilik.
• Coşkuner-Potur, D. (2003). İlk gebelikte beden imajının algılanma durumunun değerlendirilmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Delfabbro, P. H., Winefield, A. H., Anderson, S., Hammarström, A., & Winefield, H. (2011). Body image and psychological well-being in adolescents: The relationship between gender and school type. The Journal of Genetic Psychology, 172(1), 67-83. doi.org/10.1080/00221325.2010.517812
• Diehl, M., & Hay, E. L. (2010). Risk and resilience factors in coping with daily stress in adulthood: The role of age, self-concept incoherence, and personal control. Developmental Psychology, 46(5), 1132–1146. doi.org/10.1037/a0019937
• Doğan, T. (2015). Kısa psikolojik sağlamlık ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 2015, 3(1), 93-102.
• Eminağaoğlu, N. (2006). Güç koşullarda yaşayan sokak çocuklarında dayanıklılık [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Eriş, Y., & İkiz, F. E. (2013). Ergenlerin benlik saygısı ve sosyal kaygı düzeyleri arasındaki ilişki ve kişisel değişkenlerin etkileri. Turkish Studies, 8(6), 179-193.
• Frisén, A., & Holmqvist, K. (2010). What characterizes early adolescents with a positive body image? A qualitative investigation of Swedish girls and boys. Body image, 7(3), 205-212. doi.org/10.1016/j.bodyim.2010.04.001
• Gibson, S. G., & Thomas, C. D. (1991). Self-rated competence, current weight, and body-image among college women. Psychological reports, 69(1), 336-338.
• Gizir, C. A. (2007). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler üzerine bir derleme çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 28 (3), 113-128.
• Gizir, C. A. ve Aydın, G. (2006). Psikolojik sağlamlık ve ergenlik gelişimi ölçeğinin uyarlanması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (26), 87-96.
• Grosick, T. L., Talbert-Johnson, C., Myers, M. J., & Angelo, R. (2013). Assessing the landscape: Body image values and attitudes among middle school boys and girls. American Journal of Health Education, 44(1), 41-52. doi: 10.1080/19325037.2012.749682
• Gooding, P. A., Hurst, A., Johnson, J., & Tarrier, N. (2012). Psychological resilience in young and older adults. International Journal of Geriatric Psychiatry, 27(3), 262-270. doi.org/10.1002/gps.2712
• Gücüyeter, N. (2003). Lise Öğrencilerinin Kullandıkları Başa Çıkma Stratejileri ile Kendini Kabul Düzeyleri Arasındaki İlişkiler [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Hampton, N. Z. (2004). Subjective well-being among people with spinal cord injuries: The role of self-efficacy, perceived social support, and perceived health. Rehabilitation Counseling Bulletin, 48(1), 31-37. doi.org/10.1177/00343552040480010401
• Hamurcu, P. (2014). Obez bireylerde benlik saygısı ve beden algısının değerlendirilmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Bilim Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Hovardaoğlu, S. (1990). Vücut algısı ölçeğinin güvenirlik ve geçerlik çalışması. İçinde: Özdemir YD (1990) Şizofrenik ve majör depresif hastaların beden imgelerinden doyum düzeyleri [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Jung, J., & Lee, S. H. (2006). Cross‐cultural comparisons of appearance self‐schema, body image, self‐esteem, and dieting behavior between Korean and US women. Family and Consumer Sciences Research Journal, 34 (4), 350-365. doi.org/10.1177/1077727X06286419
• Karaırmak, Ö. (2006). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 26 (3), 129-139.
• Karasar, N. (1991). Bilimsel araştırma teknikleri. Ankara: Sanem Matbaacılık.
• Kulaksızoğlu, A. (2001). Ergenlik Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Küçük, N. (2007). Talasemi majörlü adölesanlarda beden imajının benlik saygısına etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Luszczynska, A., Scholz, U. & Schwarzer, R. (2005). The general self-efficacy scale: Multicultural validation studies. The Journal of Psychology, 139 (5), 439-457. doi: 10.3200/JRLP.139.5.439-457
• Luszczynska, A., Gutiérrez‐Doña, B., & Schwarzer, R. (2005). General self‐efficacy in various domains of human functioning: Evidence from five countries. International journal of Psychology, 40(2), 80-89. doi.org/10.1080/00207590444000041
• Luthar, S. S. & Cicchetti, D. (2000). The construct of resilience: Implications for interventions and social policies. Development and Psychopathology, 12(4), 857-885.
• Luthar, S., Cicchetti, D. & Becker, B. (2000). The construct of resilience: A critical evaluation and guidelines for future work. Child Development, 71(3), 543-562. doi.org/10.1111/1467-8624.00164
• McMillan, J.H. & Schumacher, S., (2006). Research in education: Evidence based inquiry. Boston: Brown and Company.
• Neff, K. D., & McGehee, P. (2010). Self-compassion and psychological resilience among adolescents and young adults. Self and Identity, 9(3), 225-240. doi: 10.1080/15298860902979307
• Ogden, J., & Evans, C. (1996). The problem with weighing: effects on mood, self-esteem and body image. International journal of obesity and related metabolic disorders: journal of the International Association for the Study of Obesity, 20(3), 272-277.
• Oktan, V., & Şahin, M. (2010). Kız ergenlerde beden imajı ile benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 553-556.
• Olsson, C. A., Bond, L., Burns, J. M., Vella-Brodrick, D. A. & Sawyer, S. M. (2003). Adolescent resilience: a concept analysis. Journal of Adolescence, 26(1), 1-11. doi.org/10.1016/S0140-1971(02)00118-5
• Ong, A. D., Bergeman, C. S., Bisconti, T. L., & Wallace, K. A. (2006). Psychological resilience, positive emotions, and successful adaptation to stress in later life. Journal of Personality and Social Psychology, 91(4), 730–749. doi.org/10.1037/0022-3514.91.4.730
• Ormrod, J. E. (2013). Öğrenme Psikolojisi (M. Baloğlu, Çev.). İstanbul: Nobel Yayıncılık.
• Önder, A. ve Gülay, H. (2008). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin psikolojik sağlamlığının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 192-197.
• Özbay, Y., Palancı, M., Kandemir, M. ve Çakır, O. (2012). Üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluşlarının duygusal düzenleme, mizah, sosyal öz yeterlik ve başa çıkma davranışları ile yordanması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10 (2), 325-345.
• Özcan, H., Subaşı, B., Budak, B., Çelik, M., Gürel, Ş. C., & Yıldız, M. (2013). Ergenlik ve genç yetişkinlik dönemindeki kadınlarda benlik saygısı, sosyal görünüş kaygısı, depresyon ve anksiyete ilişkisi. Journal of Mood Disorders, 3(3), 107-13.
• Özer, İ. (2001). Ergenlerin Stres Yaşantılarında Kullandıkları Başa Çıkma Stratejilerinin Benlik İmajı ile İlişkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Pajares, F. (2002). Owerview of social cognitive theory and self efficacy. 25 Mayıs 2017 tarihinde http://www.emory.edu/EDUCATION/MFP/eff.html adresinden erişildi.
• Pope, M., Corona, R., & Belgrave, F. Z. (2014). Nobody's perfect: A qualitative examination of African American maternal caregivers’ and their adolescent girls’ perceptions of body image. Body Image, 11(3), 307-317. doi.org/10.1016/j.bodyim.2014.04.005
• Santrock, J. W. (2016). Yaşam boyu gelişim (G. Yüksel, Çev.). 13. Basımdan Çeviri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Sarwer, D. B, Wadden, T. A. & Foster, G. D. (1998). Assesment of body image dissatisfaction of obese women: specificity, severity, and clinical significance. Journal of Consulting and Clinical Psychology. 66 (4), 651-654.
• Scholz, U., Doña, B. G., Sud, S., & Schwarzer, R. (2002). Is general self-efficacy a universal construct? Psychometric findings from 25 countries. European Journal of Psychological Assessment, 18(3), 242–251. doi.org/10.1027/1015-5759.18.3.242
• Schwarzer, R., & Jerusalem, M. (1995). Optimistic self-beliefs as a resource factor in coping with stress. In S. E. Hobfoll & M. W. deVries (Eds.), Extreme stress and communities: Impact and intervention (pp. 159-177). Boston: Kluwer Academic.
• Smith, B. W., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P., & Bernard, J. (2008). The brief resilience scale: Assessing the ability to bounce back. International Journal of Behavioral Medicine, 15, 194–200. doi.org/10.1080/10705500802222972
• Smith, S. A., Kass, S. J., Rotunda, R. J., & Schneider, S. K. (2006). If at first you don't succeed: Effects of failure on general and task-specific self-efficacy and performance. North American Journal of Psychology, 8(1), 171-182.
• Stein, H. (2006). Maltreatment, attachment and resilience in the orphans of duplessis. Psychiatry, 68 (4), 306-313. doi: 10.1521/psyc.2006.69.4.306
• Steinberg, L. (2007). Ergenlik (F. Çok, Çev. Ed.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Tiggemann, M., & Slater, A. (2014). NetTweens: The Internet and body image concerns in preteenage girls. The Journal of Early Adolescence, 34(5), 606-620. doi.org/10.1177/0272431613501083
• Tong, Y. & Shanggui, S. (2004). A Study on general self-efficacy and subjective well-being of low SES-college students in a Chinese university. College Students Journal, 38 (4), 637-642.
• Van Vonderen, K. E., & Kinnally, W. (2012). Media effects on body image: Examining media exposure in the broader context of internal and other social factors. American Communication Journal, 14(2), 41-57.
• Webb, J. B., Wood-Barcalow, N. L., & Tylka, T. L. (2015). Assessing positive body image: Contemporary approaches and future directions. Body image, 14, 130-145. doi.org/10.1016/j.bodyim.2015.03.010