Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Aile İletişim Kalıpları Yönelimlerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 49 - 69, 01.04.2021

Bahar Gümrükçü Bilgici Ümit Deniz

Öz

Aile içi iletişimi inceleyen teorilerden birisi olan aile iletişim kalıplarının
neredeyse 50 yıllık bir tarihi bulunmasına rağmen ülkemizde bu konuda
çok az çalışma bulunmaktadır. Aile iletişim kalıplarının konuşmayönelimi ve uyum-yönelimi olmak üzere iki alt boyutu bulunmaktadır.
Bu çalışmanın amacı Kastamonu Üniversitesinde öğrenimlerine devam
etmekte olan okul öncesi öğretmen adaylarının aile iletişim kalıplarındaki
konuşma-yönelimleri ve uyum-yönelimlerini incelemektir. Bu doğrultuda
toplam 342 okul öncesi öğretmen adayından veriler toplanmıştır. Veri
toplama aracı olarak “Revize Aile İletişim Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin
değerlendirilmesinde SPSS© kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre;
okul öncesi öğretmen adaylarının annelerinin öğrenim seviyesindeki
yükseliş aile iletişim kalıplarındaki konuşma-yönelimlerinde de yükselişe
fakat uyum-yönelimlerinde ise düşüşe neden olmaktadır. Babaları
okuryazar veya ilkokul mezunu olan okul öncesi öğretmen adayları
konuşma-yönelimi en düşük olan gruptur. Marmara ve Ege bölgelerinden
gelen okul öncesi öğretmen adayları konuşma-yönelimi en yüksek ve uyumyönelimi en düşük olan gruplardır. Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu
bölgesinden gelen okul öncesi öğretmen adayları ise konuşma-yönelimi
en düşük fakat uyum-yönelimi en yüksek olan gruplardır. Çekirdek ailede
yetişen adayların konuşma yönelimleri geniş ailede yetişen bireylerden
daha yüksektir. Ek olarak, doğum sırasına göre de adayların konuşma yönelimi ve uyum-yönelimleri arasında fark bulunmaktadır. Okul öncesi
öğretmen adaylarının konuşma-yönelimleri ve uyum-yönelimleri arasında
cinsiyet ve yetiştikleri yerleşim birimine göre farklılık görülmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Aile iletişim kalıpları, Okul öncesi öğretmen adayları, İletişim

Kaynakça

• Adler, R. B., Rodman, G. R., & Cropley, C. (2006). Understanding human communication (Vol. 10). New York NY: Oxford University Press.
• Avşaroğlu, S. (2013). Aile içi ilişkiler ve iletişim. A. Kaya (Ed), Kişilerarası ilişkiler ve etkili iletişim içinde (250 – 270 ss.). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, S. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (16. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Çakmak, V., & Koçyigit, M. (2017). Aksaray Sosyal Bilimler MYO örneği üzerinden aile içindeki iletişim kalıplarının incelenmesi. Erciyes İletişim Dergisi, 5 (1), 118 – 130.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cüceloğlu, D. (2012). Yeniden İnsan İnsana. 45. Basım, İstanbul: Remzi Kitapevi. Curran, T., & Allen, J. (2017). Family communication patterns, self-esteem, and depressive symptoms: The mediating role of direct personalization of conflict. Communication Reports, 30(2), 80-90.
• Dönmezer, İ. (2009). Ailede İletişim ve Etkileşim. 6. Basım, Ankara: Hegem Yayıncılık.
• Erdoğan, Ö. (2020). Aile üyelerinin aile iletişim kalıpları algıları arasındaki ilişki. Erciyes İletişim Dergisi, 7(1), 53-74.
• Erdoğan, Ö., & Anık, C. (2018). Aile iletişim kalıpları ölçeğinin Türkçe formunun geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, (29), 21-46.
• Ergin, A. (2012). Eğitimde Etkili İletişim. 6. Basım, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Fitzpatrick, M. A. ve Ritchie, L. D. (1994). Communication schemata within the family: Multiple perspectives on family interaction. Human Communication Research, 20, 275–301.
• Fowler, F. J. (2009). Survey Research Methods (4th ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Gümrükçü Bilgici, G., Deniz, Ü., & Bilgici, G. (2018). Investigation of teacher candidates’ family communication patterns according to different variables (Turkey: Kastamonu University example). The Turkish Online Journal of Educational Technology – November 2018, Special Issue for INTEITICAM-IDEC, 808-815.
• Hashemi, L., Kooshesh, Z., & Eskandari, H. (2015). Role of family communication patterns in development of hardiness and academic self-efficacy in adolescents. In Proceedings of the Multidisciplinary Academic Conference on Education, Teaching and E-learning in Prague, Czech Republic (pp. 1-8).
• High, A. C., & Scharp, K. M. (2015). Examining family communication patterns and seeking social support direct and indirect effects through ability and motivation. Human Communication Research, 41(4), 459-479.
• Horstman, H. K., Schrodt, P., Warner, B., Koerner, A., Maliski, R., Hays, A., & Colaner, C. W. (2018). Expanding the conceptual and empirical boundaries of family communication patterns: The development and validation of an expanded conformity orientation scale. Communication Monographs, 85(2), 157-185.
• Huang, L. N. (1999). Family communication patterns and personality characteristics. Communication Quarterly, 47(2), 230-243.
• Koerner, A. F., & Fitzpatrick, M. A. (1997). Family type and conflict: The impact of conversation orientation and conformity orientation on conflict in the family. Communication Studies, 48(1), 59-75.
• Koerner, A. F., & Fitzpatrick, M. A. (2002a). Toward a theory of family communication. Communication theory, 12(1), 70-91.
• Koerner, A. F., & Fitzpatrick, M. A. (2002b). Understanding family communication patterns and family functioning: The roles of conversation orientation and conformity orientation. Annals of the International Communication Association, 26(1), 36-65.
• Koerner, A. F., & Fitzpatrick, M.A. (2004). Communication in intact families.
• Dalam AL. Vangelisti (Ed.), Handbook of family communication içinde (177–195 ss.). Mahwah, NJ: L. Erlbaum Associates.
• Koerner, A. F., & Schrodt, P. (2014). An introduction to the special issue on family communication patterns theory. Journal of Family Communication, 14(1), 1-15.
• Mcleod, J., Chaffee, S. (1972). The construction of social reality. J. Tedeshi (Ed.), The social influence process içinde (50-99 ss.), Chicago: Routledge.
• Minow, M. (1998). Redefining families: Who’s in and who’s out. Families in the US: Kinship and domestic politics, 7A20.
• O.E.D. (1994). Oxford English Dictionary. Oxford University Press, Oxford.
• Omar, N., Mustaffa, C. S., & Nordin M. Z. (2007). A comparison of family communication and institutional communication of boarding school students and juveniles in Malaysia. Intercultural Communication Studies, 16, 72–89.
• Pramono, F., Lubis, D. P., Puspitawati, H., & Susanto, D. (2017). Communication pattern and family typology of high school adolescents in Bogor-West Java. Jurnal Komunikasi Ikatan Sarjana Komunikasi Indonesia, 2(1), 20-26.
• Ritchie, L. D., & Fitzpatrick, M. A. (1990). Family communication patterns: Measuring interpersonal perceptions of interpersonal relationships. Communication Research, 17, 523–544.
• Şahin, S., & Aral, N. (2012). Aile içi iletişim. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3), 56-66.
• Schrodt, P., Witt, P. L., & Messersmith, A. (2008). A meta-analytical review of family communication patterns and their associations with information processing, behavioral, and psychosocial outcomes. Communication Monographs, 75, 248–269.
• Shearman, S. M., & Dumlao, R. (2008). A cross-cultural comparison of family communication patterns and conflict between young adults and parents. Journal of Family Communication, 8, 186–211.
• Wamboldt, F. S., & Reiss, D. (1989). Defining a family heritage and a new relationship identity: Two central tasks in the making of a marriage. Family Process, 28(3), 317-335.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Zhang, Q. (2007). Family communication patterns and conflict styles in Chinese parent-child relationships. Communication Quarterly, 55(1), 113-128.