Öğretmenlik Mesleğinin Genel Yeterliklerinde Kültürel Okuryazarlık

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 75 - 103, 30.06.2022

Şennur Demir , Sevgi Kıngır

Öz

Bu çalışmada alan yazın taraması yapılarak öğretmenlik mesleğinin genel yeterliği ile kültürel okuryazarlık kavramları ve bu kavramların birbiri ile ilişkileri incelenmiştir. Öncelikle okuryazarlık ve okumaz-yazmazlık kavramlarının bir ikilem olarak değerlendirilmesi, sonrasında ise kültürel okuryazarlıktan bahsedilmiştir. Kültürel okuryazarlıkta dünya sadece sözcükler vasıtasıyla değil kültürler vasıtasıyla da anlamlandırılmaktadır. Eğitim alanının kültürle olan sıkı ilişkisi kültürel okuryazarlığı kritik bir konuma getirdiği gibi öğretmenlik mesleğinin genel yeterliğinde de söz sahibi yapmaktadır. Öğretmenlik mesleğinin genel yeterliğinde kültürel okuryazarlık bilgi, beceri ve pratik bileşenlerinin birikimi ile kendisini göstermektedir. Mesleki anlamda deneyimsiz, yetkin ve profesyonel düzeydeki öğretmenlerin kültürel okuryazarlık yeterliği liberal görüşleri destekleyen düşünürler tarafından eleştirilerek tartışılmıştır. Sonuç olarak, öğretmenlik mesleği yeterliğinde kültürel boyutun göz ardı edilemeyecek kadar etkili olduğu gerçeğinden hareketle bu durumun gelişimi için öğretmen eğitimi programlarının gözden geçirilmesi ve düzenlenmesi gerektiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen eğitimi, okuryazarlık, kültürel okuryazarlık, mesleki eğitim, mesleki yeterlik.

Kaynakça

• Akyüz, Y. (2003). Eğitim tarihimizde günümüze kadar öğretmen yetiştirilmesi ve sağlanması ilkeleri, uygulamaları: Eğitimde yansımalar. Tek Işık Yayıncılık.
• Allen, R. & Casbergue, R. (1997). Evolution of novice through expert teachers’ recall: Implications for effective reflection on practice. Teaching and Teacher Education, 13(7), 741-755.
• Aygül, H. H. & Korkmaz, U. (2018). Öğretmen-öğrenci etkileşiminde kültürel farklılıkların başarıdaki eşitsizlikleri üretmedeki etkisi. [The impact of the cultural differences in the interaction between teachers and students on the generation of inequalities in success]. Journal of History School, 11(35), 95-828.
• Bean-Folkes,J., Browne, S. & McGinn Luet, K. (2020). Reflections on equipping candidates to teach literacy in culturally diverse schools. The Educational Forum, 84(3), 258-271.
• Bialostok, S. M. (2014). Metaphors that teachers live by: a cultural model of literacy in the era of new literacies. Language and Education, 28(6), 501-520.
• Borko, H., Mayfield, V., Marion, S., Flexer, R. & Cumbo, K., (1997). Teachers’ developing ideas and practices about mathematics performance assessment: Successes stumbling blocks, and implications for professional development. Teaching and Teacher Education, 13, 259–278.
• Bourdieu, P., & Passeron, J. P. (1977). Reproduction in education, society and culture. Sage.
• Broudy, H. S. (1990). Cultural literacy and arts education. The Journal of Aesthetic Education, 24(1), 7-16.
• Buldu, M. (2014). Öğretmen yeterlik düzeyi değerlendirmesi ve mesleki gelişim eğitimleri planlaması üzerine bir öneri. [Asystem level proposal on teacher competency assessment and teacher Professional development]. Millî Eğitim Dergisi, 204, 114-134.
• Cansoy, R. (2018). Uluslararası çerçevelere göre 21. yüzyıl becerileri ve eğitim sisteminde kazandırılması. [21st Century Skills According to International Frameworks and Building them within the Education System]. Journal of the Human and Social Science Researches, 7(4), 3112-3134.
• Ciampa, K. & Gallagher, T. L. (2019). Exploring Canadian and American pre-service teachers’ self-efficacy and knowledge of literacy. Instruction. Teaching Education,
• Colwell, J., Gregory, K. & Taylor, V. (2021). Examining preservice teachers’ perceptions of planning for culturally relevant disciplinary literacy. Journal of Teacher Education, 72(2) 195–208.
• Crawford, J. (1998). Language politics in the U.S.A.: The paradox of bilingual education. Social Justice, 25, 3(73), 50-69.
• Cue, E. N. & Casey, Z. A. (2017). I didn’t know anything about it: Critical pedagogy, cultural literacy, and opportunities for praxis. Inquiry in Education. 9(2), 3.
• Çelik, Ö., Yorulmaz, A. & Çokçalışkan, H. (2019). Öğretmen genel yeterlikleri açısından sınıf öğretmenleri ve öğretmen adaylarının kendilerini değerlendirmeleri. [Primary school teachers’ and primary school teacher trainees’ evaluation of themselves in terms of generic teacher competencies]. Eskişehir Osmangazi University Journal of Social Sciences, 20 (Özel Sayı), 203-215.
• Dall’Alba G. (2004). Understanding professional practice: Investigations before and after an educational program. Studies in Higher Education, 29, 679–692.
• Dall’Alba, G., & Sandberg, J. (2006). Unveiling professional development: A critical review of stage models. Review of Educational Research, 76(3), 383–412.
• Dall’Alba, G., & Sandberg, J. (1996). Educating for competence in professional practice. Instructional Science, 24, 411–437.
• Dreyfus, H. L. (2002). A phenomenology of skill acquisition as the basis for a Merleau-Pontian non-representationalist cognitive science. Unpublished manuscript, University of California, Berkeley, Department of Philosophy.
• Ekwall, E. E., & Shanker, J. L. (1993). Ekwall/Shanker reading inventory. 3rd Edition. Allyn & Bacon.
• Feldman, A. (2002). Multiple perspectives for the study of teaching: knowledge, reason, understanding and being. Journal of Research in Science Teaching. 39(10), 1032–1055.
• Feyerabend, P. (2017). Özgür bir toplumda bilim. [Science in a free society]. (Çev. A. Kardam) 3. Baskı. Ayrıntı Yayınları.
• Freire, P. & Macedo, D. (1998). Okuryazarlık-sözcükleri ve dünyayı okuma. [Literacy-words and reading the world]. (Çev. S. Ayhan) İmge Yayınları.
• Freire, P. (2016). Ezilenlerin pedagojisi. [Pedagogy of the oppressed]. (Çev. D. Hattatoğlu ve E. Özbek) 12. Baskı. Metis Yayınları.
• Foucault, M. (2014). Bilginin arkeolojisi. [Archeology of knowledge]. (Çev. V. Urhan) 2. Baskı. Ayrıntı Yayınları.
• Gary, Fenstermacher & Richardson, (2005). On making determinations of quality in teaching. Teachers College Record. 107(1),186–213.
• Glazer, N. (1997). We are all multiculturalists now. Harvard University Press.
• Giddens, A. (2020). Siyaset, sosyoloji ve toplumsal teori. [Politics, sociology and social theory]. (Çev. T. Birkan) 5. Baskı. Metis Yayınları.
• Giroux, H. A. (2007). Eleştirel pedagoji ve neoliberalizm. [Critical pedagogy and neoliberalism]. (Çev. B. Baysal) Kalkedon Yayınları.
• Giroux, H. A. (2014). Eğitimde kuram ve direniş. [Theory and resistance in education]. (Çev. S. Demiralp) Dost Yayınları.
• Gordon, J. (2018). Reading from nowhere: assessed literary response, practical criticism and situated cultural literacy. English in Education, 52(1), 20-35
• Halbert, K., & Chigeza, P. (2015). Navigating discourses of cultural literacy in teacher education. Australian Journal of Teacher Education. (40), 11.
• Halpern DE. (1999). Teaching for critical thinking: Helping college students develop the skills and dispositions of a critical thinker. New Dir Teaching Reearchs. 80,69-74.
• Harvey, D., Freire, P., McLaren, P., Apple, M. W. & Giroux, H. A., (2009). Eleştirel pedagoji söyleşileri. [Critical pedagogy interviews]. (Çev. E. Ç. Babaoğlu) Kalkedon Yayınları.
• Hedrick, W. B. & Cunningham, J. W. (1995). The relationship between wide reading and listening comprehension of written language. Journal of Reading Behavior, 27, 3.
• Hirsch, E.D. (1987). Cultural literacy. Houghton Miffin Company.
• Jaeger, E. L. (2013). Teacher reflection: supports, barriers and results. Issues in Teacher Education, 22(1), 89-104.
• Johns, J. L. (1994). Basic reading inventory: Pre-primer through grade eight. 6th Edition. Kendall/Hunt.
• Johnson, P. C. (2014). Cultural literacy, cosmopolitanism and tourism research. Annals of Tourism Research, 44, 255–269.
• Kazu, İ. Y. & Çam, H. (2019). Öğretmen yeterliği ve nitelikleri üzerine yapılmış lisansüstü çalışmaların incelenmesi: bir içerik analiz çalışması. [Investigation of postgraduate studies on teacher competences and qualification: A content analysis]. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(7), 1349-1367.
• Kearney, R. (2003). Strangers, gods and monsters. Routledge.
• Khan, S. (2019). Dünya okulu-eğitimi yeniden düşünmek. [World school-rethinking education]. (Çev. C. Aktaş) 14. Baskı. Yapı Kredi Yayınları.
• Kress, G. (2003). Literacy in the new media age. Routledge
• Kurudayıoğlu, M. & Tüzel, S. (2010). 21. Yüzyıl okuryazarlık türleri, değişen metin algısı ve Türkçe eğitimi. [The types of literacy of the 21st century, changing text comprehension and Turkish teaching]. TÜBAR-XXVIII, 21.
• Lankshear, C. (1999). Literacy studies in education: Disciplined developments in a post-disciplinary age. Publised in M. Peters (Ed.), After the Disciplines. Grenwood Press.
• Lave, J. (1993). The practice of learning. In S. Chaiklin & J. Lave (Eds.), Understanding practice: Perspectives on activity and context. Cambridge University Press.
• Maine, F., Cook, V. & Lähdesmäki, T. (2019). Reconceptualizing cultural literacy as a dialogic practice. London Review of Education, 17(3), 383–392.
• Manguel, A. (2010). Okumanın tarihi. [History of reading]. (Çev. F. Elioğlu) 5. Baskı. Yapı Kredi Yayınları.
• Mayo P. (2015) Gramsci, education and power. In Kupfer A. (Ed.) Power and Education. Palgrave Macmillan.
• MEB (2008). Öğretmen yeterlikleri. Öğretmenlik mesleği genel ve özel alan yeterlikleri. Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• MEB (2007). Okul temelli mesleki gelişim okul yöneticisi ve öğretmenler için mesleki gelişim kılavuzu. Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü.
• MEB (2006). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü.
• Mok, M. M. C. & Moore, J. P. (2019). Teachers & self-efficacy. Educational Psychology, 39(1), 1-3.
• Nohl, A. M. (2009). Kültürlerarası pedagoji. [Intercultural pedagogy]. (Çev. R. N. Somel) 2. Baskı. Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• OECD. (2000). Literacy in the information age. OECD.
• Outlaw, J. K. & Grifenhagen, J. F. (2020). Supporting novice K-2 teachers’ self-efficacy for literacy: early literacy teacher induction for rural schools. Literacy Research and Instruction. 1-22.
• Özer, B. & Gelen, İ. (2008). Öğretmenlik mesleği genel yeterliklerine sahip olma düzeyleri hakkında öğretmen adayları ve öğretmenlerin görüşlerinin değerlendirilmesi. [Having general adequacy of teaching profession evaluation of the teacher candidates and teachers about their level]. Mustafa Kemal University Journal of Social Sciences Institute, 5(9), 39-55.
• Öztemiz, S. (2020). Bilgi ve Belge Yönetimi öğrencilerinin kültürel miras okuryazarlığı: Hacettepe Üniversitesi örneği. [Cultural heritage literacy of the students of information management: The case of Hacettepe University]. Bilgi Dünyası Dergisi, 21(1), 65-87.
• Paras, E. (2016). Foucault-öznenin yitiminden yeniden doğuşa. [Foucault 2.0: Beyond power and knowledge]. (Çev. Y. Çetin) Kolektif.
• Polat, İ. & Kılıç, E. (2013). Türkiye’de çokkültürlü eğitim ve çokkültürlü eğitimde öğretmen yeterlikleri. [Multicultural education in Turkey and teachers competencies in multicultural education]. Yüzüncü Yıl University Journal of Education Faculty, X(I), 352-372.
• Potter, J. (2005), Media literacy, 3rd Edition, Sage.
• Sanders, B. (2016). Öküzün a’sı-elektronik çağda yazılı kültürün çöküşü ve şiddetin yükselişi. [A is for ox]. (Çev. Ş. Tahir) 4. Baskı. Ayrıntı Yayınları.
• Seferoğlu, S. S. (2004). Öğretmen yeterlikleri ve mesleki gelişim. [Teacher competencies and professional developmen]. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 58, 40-45.
• Schweizer, B. (2009). Cultural literacy: Is it time to revisit the debate? Thought and Action: The NEA National Education Journal.
• Şişman, M. (2009). Öğretmen yeterlilikleri: Modern bir söylem ve retorik. [Teacher’s competencies: A modern discourse and the rhetoric]. Türk Yurdu Dergisi, 10(3), 63-82.
• Titon, J. T. (1995). Text. Journal ofAmerican Folklore, 108(430), 432.
• Tosuntaş, Ş. B. (2020). Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterliklerinin İncelenmesi. [Examination of general competencies for teaching profession]. 4(1), 53-61.
• Tuğluk, M. N. & Kürtmen, S. (2018). Türkiye’de öğretmen yeterlikleri. [Competencies of teaching profession in Turkey]. Adiyaman University Journal of Social Sciences, 10, 30.
• Uçan, H. (2016). Dilbilim, göstergebilim ve edebiyat eğitimi. 2. Baskı. İz Yayıncılık.