Ortaöğretime Geçiş Sistemine İlişkin Öğretmen Görüşlerinin İncelenmesi

Yıl 2022, Sayı: 13, 51 - 69, 31.12.2022

Vedat Çakıoğlu , Hüseyin Ergen

https://doi.org/10.21733/ibad.1099537

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı, nitel araştırma yöntemi kullanılarak ortaöğretime geçiş sistemine yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesidir. Araştırmanın çalışma grubunu Mersin ili, Mut ilçesinde görev yapmakta olan ortaokul branş öğretmenleri arasından seçilmiş katılımcılar oluşturmaktadır. Çalışma grubunu belirlemek amacıyla tabakalama tekniği kullanılmış, katılımcılar; branş, çalıştığı eğitim bölgesi ve sınav sistemi değişikliği yaşantısı dikkate alınarak belirlenmiştir. Veriler yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığı ile toplanmış bu amaçla 24 öğretmenle 2019 yılında yüz yüze görüşme yapılmıştır. Yapılan içerik analizi sonucunda bulgular; ortaöğretime geçiş sistemini etkileyen etmenler, ortaöğretime geçiş süreci ve ortaöğretime geçiş sistemine ilişkin çıktılar şeklinde üç temaya ayrılmıştır. Ayrıca çalışmada ortaöğretime geçiş sistemi fırsat eşitliği açısından incelenmiş ve daha iyi bir ortaöğretime geçiş sistemi tasarımı için katılımcı görüşlerine yer verilmiştir. Elde edilen bulgulara göre ortaöğretime geçişte 2018 yılında yapılan değişiklik, katılımcıların sisteme ilişkin bakış açılarını olumsuz yönde etkilemiştir. Olumsuz bakış açısının sebebi olarak değişikliğin uygulanış biçimi gösterilmiştir. Katılımcılar, bir önceki ortaöğretime geçiş sistemi olan TEOG (Temel eğitimden ortaöğretime geçiş) sisteminin olumlu taraflarından bahsederek köklü değişiklik yapılmasını eleştirmişlerdir. Ortaöğretim kurumuna yerleştirme konusunda plansızlıkların olduğunu ifade etmiş, öğrencilerin ve velilerin bu durumdan olumsuz etkilendiğini vurgulamışlardır. Sistem değişikliklerinin eğitimin tüm paydaşlarında olumsuz psikolojik çıktılara neden olduğunu, geleceğe yönelik umutsuzluk ve güvensizlik yarattığını belirtmişlerdir. Katılımcılar fırsat eşitliği sağlanması ve daha iyi bir geçiş sistemi planlanması yönünde önerilerini belirtmişlerdir. Tüm bu bulgular basit sistem modeli oluşturularak açıklanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ortaöğretime geçiş sistemi, merkezi sınav, sistem değişimi, eğitimde fırsat eşitliği.

An Investigation of Teacher Opinions on Transition to Secondary Education

Öz

Purpose of this research is to examine the views of teachers on transition to secondary education system with the help of qualitative research method. Study group of research was selected among secondary school branch teachers working in Mut district of Mersin province. Stratification technique was used to determine the study group. Participants were determined by taking into account their branches, education region and the experience of examination system change. Data were collected through a semi-structured interview form, and for this purpose, face-to-face interviews were conducted with 24 teachers in 2019. After the content analysis, findings were divided into three themes: factors affecting transition system, transition process, and outcomes related to transition system. In addition, system of transition to secondary education was also examined in terms of equality of opportunity and participant views were included for a better secondary education transition system design. According to findings, 2018 changes made in transition to secondary education negatively affected participants' perspectives on the system. The way the change was implemented was cited as the reason for negative point of view. Participants criticized the radical change by mentioning positive aspects of previous secondary education transition system, TEOG (Transition from basic education to secondary education). They stated that there is no plan for placement in secondary education institutions and emphasized that students and parents are negatively affected by this situation. They also stated that system changes cause negative psychological consequences for all stakeholders of education and create hopelessness and insecurity for the future. Participants expressed their suggestions for equal opportunities and planning a better transition system. All these findings were tried to be explained by creating a simple system model.

Anahtar Kelimeler

Transition to secondary education system, central examination system, system modification, equality of opportunity in education

Kaynakça

• Akkuş, B. & İzci, N. A. (2018). Sistem yaklaşımı, kavramları ve yönetim. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 223-237.
• Akman, O. (2017). Temel eğitimden ortaöğretime geçiş sınavlarına ilişkin 9. sınıf öğrencilerinin görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Bartın Üniversitesi, Bartın.
• Altın, H. M. & Kalelioğlu, F. (2015). FATİH projesi ile ilgili öğrenci ve öğretmen görüşleri. Başkent University Journal of Education, 2(1), 89-105.
• Argon, T. & Soysal, A. (2012). Seviye belirleme sınavına yönelik öğretmen ve öğrenci görüşleri. International Journal of Human Sciences, 9(2), 446-474.
• Atila, M. E. & Özeken, Ö. F. (2015). Temel eğitimden ortaöğretime geçiş sınavı: Fen bilimleri öğretmenleri ne düşünüyor? Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 124-140.
• Aykaç, N. & Atar, E. (2014). Geçmişten günümüze ilköğretimden ortaöğretime geçiş sisteminin değerlendirilmesi. A. Akdoğanbulut-İnsan & A. Yavuz-Akengin (Eds.), Cumhuriyet'in kuruluşundan günümüze eğitimde kademeler arası geçiş ve yeni modeller uluslararası kongresi (ss. 83-104). Atatürk Araştırma Merkezi.
• Bal, Ö. (2011). Seviye belirleme sınavı (SBS) başarısında etkili olduğu düşünülen faktörlerin sıralama yargıları kanunuyla ölçeklenmesi. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 2(2), 200-209.
• Banoğlu, K., Madenoğlu, C., Uysal, Ş. & Dede, A. (2014). FATİH projesine yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi (Eskişehir ili örneği). Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(1), 39-58.
• Başar, E. & Bal, B. (2014). Finlandiya, Almanya, Singapur ve Türkiye’nin eğitim sistemleri açısından kademeler arası geçiş sistemlerinin karşılaştırılması. A. Akdoğanbulut-İnsan & A. Yavuz-Akengin (Eds.), Cumhuriyet'in kuruluşundan günümüze eğitimde kademeler arası geçiş ve yeni modeller uluslararası kongresi (ss. 567-602). Atatürk Araştırma Merkezi.
• Başer, N. (2017). Temel eğitimden ortaöğretime geçiş (TEOG) sisteminin fen bilimleri öğretimi bakımından değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
• Bay, Y. (2014). Eğitim kademeleri arası geçişle ilgili dünyadaki farklı ülke uygulamaları. A. Akdoğanbulut-İnsan & A. Yavuz-Akengin (Eds.), Cumhuriyet'in kuruluşundan günümüze eğitimde kademeler arası geçiş ve yeni modeller uluslararası kongresi (ss. 641-664). Atatürk Araştırma Merkezi.
• Christensen, L. B., Johson, R. & Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri desen ve analiz. (Çev. Alpay, A.). Anı Yayıncılık.
• Duran, E. & Sezgin, B. (2014). Türkiye ve AB ülkelerinin eğitimde kademeler arası geçiş sistemlerinin karşılaştırılması. A. Akdoğanbulut-İnsan & A. Yavuz-Akengin (Eds.), Cumhuriyet'in kuruluşundan günümüze eğitimde kademeler arası geçiş ve yeni modeller uluslararası kongresi (ss. 619-640). Atatürk Araştırma Merkezi.
• Ekinci, A. (2010). Japon eğitim sisteminden Türk eğitim sistemine iyi örnekler. Milli Eğitim Dergisi, 40(188), 32-49.
• Ergen, H. (2013). Türkiye’de eğitimde planlama yaklaşımları ve kullanılan eğitim göstergeleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 151-167.
• Ergün, M. (2014). Eğitimde kademelerin oluşması ve kademeler arası geçiş düzenlemelerine tarihi bakış. A. Akdoğanbulut-İnsan & A. Yavuz-Akengin (Eds.), Cumhuriyet'in kuruluşundan günümüze eğitimde kademeler arası geçiş ve yeni modeller uluslararası kongresi (ss. 1-40). Atatürk Araştırma Merkezi.
• Eurydice. (2009). National testing of pupils in Europe: Objectives, organisation and use of results. http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/documents/thematic_reports/109TR.pdf
• Eurydice. (2018). The structure of the European education systems 2018-2019: Schematic diagrams. https://eacea.ec.europa.eu/national-policies/eurydice/sites/ eurydice/files/the_structure_of_the_european_education_systems_2018_19.pdf
• Gedikoğlu, T. (2005). Avrupa Birliği sürecinde Türk eğitim sistemi: Sorunlar ve çözüm önerileri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 66-80.
• Glesne, C. (2015). Nitel araştırmaya giriş. (Çev. Ersoy, A. & Yalçınoğlu, P.). Anı Yayıncılık.
• Gliner, J. A., Morgan, G. A. & Leech, N. L. (2015). Uygulamada araştırma yöntemleri. Desen ve analizi bütünleştiren yaklaşım. (Çev. Turan, S.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Görmez, M. & Coşkun, G. (2015). 1. yılında temel eğitimden ortaöğretime geçiş reformunun değerlendirilmesi. SETA Yayıncılık.
• Gündoğdu, K., Kızıltaş, E. & Çimen, N. (2010). Seviye belirleme sınavına (SBS) ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri (Erzurum il örneği). İlköğretim Online, 9(1), 316-330.
• Gür, B. S., Çelik, Z. & Coşkun, İ. (2013). Türkiye’de ortaöğretimin geleceği: Hiyerarşi mi, eşitlik mi. Seta Analiz, 69, 1-26.
• Hatipoğlu, O. G. (2013). Artımcı değil yapbozcu artımcılık: Türkiye’de öğrenci seçme ve yerleştirme politikası kararları. Memleket Siyaset Yönetim Dergisi, 19-20, 142-175.
• İnceoğlu, S. (2015). Temel eğitimden ortaöğretime geçiş (TEOG) sınavının matematik öğretmenleri ve sekizinci sınıf öğrencileri tarafından değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
• Kalsen, C. & Yiğit-Öztekin, H. (2021). Liselere geçiş sisteminin öğrencileri özel okullara yönlendirip yönlendirmediğine ilişkin öğretmen ve veli görüşleri. Trakya Eğitim Dergisi, 11(2), 838-852.
• Kardeş-Birinci, D. (2014). Merkezi sistem ortak sınavlarında ilk deneyim: Matematik dersi. Journal of Research in Education and Teaching, 3(2), 8-16.
• Koçyiğit, M. & Eğmir, E. (2015). Yükseköğretim, neden ve nasıl: Üniversite öğrencilerinin perspektifinden bir bakış. Route Educational and Social Science Journal, 2(4), 241-256.
• Koçyiğit, M., Eğmir, E. & Akçil, M. (2018). Lise son sınıf öğrencilerinin gözü ile eğitime ve yükseköğretime bir bakış. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(3), 119-141.
• Korkmaz, İ. (2014). Türk eğitim sisteminde kademeli geçiş için bir model önerisi. A. Akdoğanbulut-İnsan & A. Yavuz-Akengin (Eds.), Cumhuriyet'in kuruluşundan günümüze eğitimde kademeler arası geçiş ve yeni modeller uluslararası kongresi (ss. 201-216). Atatürk Araştırma Merkezi.
• Kösterelioğlu, İ. & Bayar, A. (2014). Türk eğitim sisteminin sorunlarına ilişkin güncel bir değerlendirme. International Journal of Social Science, 25(1), 177-187.
• Kuş, E. (2012). Nicel ve nitel araştırma teknikleri. (4. Baskı). Anı Yayıncılık.
• MEB. (2007). Lise ve Ortaokullar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. Resmi Gazete (Sayı: 26665). http://www.resmigazete.gov.tr/ main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/10/20071006.htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/10/20071006.htm
• MEB. (2009). Seviye belirleme sınavı e-başvuru kılavuzu. https://www.memurlar.net/common/news/documents/133080/2009-sbs-kilavuz.pdf
• MEB. (2013). 2013-2014 Eğitim-öğretim yılı ortaöğretime geçiş ortak sınavları e-kılavuzu. http://www.meb.gov.tr/sinavlar/dokumanlar/2013/kilavuz/2013_OGES_Klvz.pdf
• MEB. (2022). Güncel eğitim politikaları ve 20. Milli Eğitim Bakanlığı Şurası tavsiye kararları. https://www.meb.gov.tr/20-mill-egitim-sra-kararlarinin-uygulanmasina-yonelik-ilk-rapor yayimlandi/haber/25447/tr
• Nartgün, Ş. S. & Dilekçi, Ü. (2016). Eğitimi destekleme ve yetiştirme kurslarına ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 22(4), 537-564.
• ÖSYM. (2021). Sınav istatistikleri https://www.osym.gov.tr/TR,21233/2021-yks-sinav-sonuclarina-iliskin-sayisal-bilgiler.html
• Özkan, Y. Ö., Güvendir, M. A. & Satıcı, D. K. (2016). Temel eğitimden ortaöğretime geçiş (TEOG) sınavının uygulama koşullarına ilişkin öğrenci görüşleri. Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, 12(6), 1160-1180.
• Öztürk, F. Z. & Aksoy, H. (2014). Temel eğitimden ortaöğretime geçiş modelinin 8. sınıf öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi: Ordu ili örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 439-454.
• Petek, H. & Önder, E. (2015). Ortaokulların fırsat ve imkân eşitliği açısından değerlendirilmesi (Burdur il örneği). International Journal of Social Sciences and Education Research, 1(3), 908-920.
• Sarıer, Y. (2010). Ortaöğretime giriş sınavları (OKS-SBS) ve PISA sonuçları ışığında eğitimde fırsat eşitliğinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 107-129.
• Şad, S, N. & Şahiner, Y, K. (2016). Temel eğitimden ortaöğretime geçiş (TEOG) sistemine ilişkin öğrenci, öğretmen ve veli görüşleri. İlköğretim Online, 15(1), 53-76.
• Şahin, S. (2014). Türkiye’de kademeler arası geçiş ile nüfusun yaş yapısı arasındaki ilişkiler. A. Akdoğanbulut-İnsan & A. Yavuz-Akengin (Eds.), Cumhuriyet'in kuruluşundan günümüze eğitimde kademeler arası geçiş ve yeni modeller uluslararası kongresi (ss. 429-452). Atatürk Araştırma Merkezi.
• Şeker, F. & Sert, H. (2021). Fen eğitimi kapsamında sekizinci sınıf öğrencilerinin ortaöğretime geçiş sınav sistemi değişiklikleri hakkındaki görüşleri. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 11(1), 159-183.
• Şinik-Biba, S. (2010). Ortaöğretime geçişte uygulanan SBS’lerin ailelerin sosyal yaşantısına etkileri ve ailelerin bu sınavlara ilişkin duygu ve düşünceleri. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Taşkın, G. (2016). Temel eğitimden ortaöğretime geçiş sistemine ilişkin fen bilimleri öğretmenlerinin ve öğrencilerin görüşleri: Erzurum ili örneği. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Taşkın, G. & Aksoy, G. (2021). Liselere giriş sistemine ilişkin okul yöneticilerinin görüşleri. Trakya Eğitim Dergisi, 11(2), 870-888.
• Tulunay-Ateş, Ö. (2016). TEOG sınavına hazırlanan öğrencilerin algıladıkları sosyal destek düzeyinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 124-138.
• Ünsal, S. & Korkmaz, F. (2016). Destekleme ve yetiştirme kurslarının işlevlerine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 87-118.
• Yakar, A. (2022). Türkiye’de öğrencilerin ulusal merkezi sınavlara hazırlanma sürecindeki motivasyon kaynakları boylamsal bir araştırma. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13(1), 254-282.
• Yaşar, M. M. (2014). Sosyoekonomik açıdan eğitimde fırsat eşitliği: Giresun örneği. Yüksek Lisans Tezi. Giresun Üniversitesi, Giresun.
• Yavuz, M. & Derinbay, D. (2014). Türkiye’de ortaöğretime geçiş için bir model önerisi. A. Akdoğanbulut-İnsan & A. Yavuz-Akengin (Eds.), Cumhuriyet'in kuruluşundan günümüze eğitimde kademeler arası geçiş ve yeni modeller uluslararası kongresi (ss. 181-200). Atatürk Araştırma Merkezi.
• Yener, M. (2016). Fen bilimleri öğretmenlerinin temel eğitimden ortaöğretime geçiş sınavı (TEOG) hakkındaki tutumlarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Yılmaz, K. & Altınkurt, Y. (2011). Öğretmen adaylarının Türk eğitim sisteminin sorunlarına ilişkin görüşleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 942-973.
• Yoldaş, S. (2016). Temel eğitimden ortaöğretime geçiş sistemi (TEOGS) fen sınavı hakkında öğretmen, öğrenci ve veli görüşlerinin incelenmesi. Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Yüzüak, A. V. & Arslan, T. (2021). Liselere geçiş sınavına ilişkin fen bilimleri öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3), 805-819.
• Zayimoğlu-Öztürk, (2014). Ortaöğretime geçişte merkezi sınav yapmayan ülke örnekleri ve Türkiye modeli. A. Akdoğanbulut-İnsan & A. Yavuz-Akengin (Eds.), Cumhuriyet'in kuruluşundan günümüze eğitimde kademeler arası geçiş ve yeni modeller uluslararası kongresi (ss. 217-234). Atatürk Araştırma Merkezi.
• Zayimoğlu-Öztürk, F. & Aksoy, H. (2014). Temel eğitimden ortaöğretime geçiş modelinin 8. sınıf öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 439-454.
• Zorlu, Z. & Zorlu, F (2015). Fen ve teknoloji dersinde öğrenme ortamına yönelik öğrencilerin düzeyleri ve öğretmenlerin görüşleri. Route Educational and Social Science Journal, 2(1), 103-114.