Ethical Considerations on Urban Development and Planning

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 37, 1712 - 1734, 14.11.2022

Selim Kılıç

Öz

Humanity has been facing the problem of how to manage the space since the establishment of permanent settlements. The limited area of settled life has decreased with urban life. The problem of space has always made the urban land valuable, and as a result, from the first cities to the modern cities, it was necessary to organize the space in an optimal way for reasons such as security and production. With the loss of the castle's main feature, the concentration of trade in the cities, the increase in industrial production, and the rise of the bourgeoisie, the cities began to spread out of the castle. However, even this expansion of the cities did not reduce the demand for urban lands. The main problem of this article is whether there are ethical principles in urban land use and what ethical principles should be done. The transformation of urban lands into a commodity that can be bought and sold in the capitalist countries of the West, has made it difficult to make and implement development plans within the framework of social ethics. In developing countries under the influence of neoliberal movement, ethical debates on how to use urban lands continue.

Anahtar Kelimeler

Urban planning ethics, urban planning principles, public interest, urban development is-sues, professional ethics

Kent İmarı ve Planlaması Üzerine Etik Düşünceler

Öz

İnsan, avcı ve toplayıcı bir toplumsal yapıdan yerleşik hayata geçişle birlikte mekânın nasıl yönetileceği sorunu ile karşı karşıya kalmıştır. Yerleşik hayatın doğası gereği sınırlı alanda hareket eden ilk yerleşimcilerin hareket alanı kentsel yaşamla birlikte daha da daralmıştır. Tarihsel bir gerçek olarak, kentin bu sınırlılık hali kent toprağını her zaman değerli kılmıştır. İlk kentlerin ortaya çıkışından Ortaçağ kentlerine kadar, güvenlik, üretim gibi nedenler kentsel mekânların en verimli şekilde düzenlenmesini gerektirmiştir. Temelde bu anlayış modern kentler için de geçerliliğini korumaktadır. Kalenin güvenlikli alan olma özelliğini kaybetmesi, ticaretin kentlerde yoğunlaşması, sanayi üretiminin artışı ve burjuvanın yükselişiyle birlikte kentler hızla surların dışına yayılmaya başlamıştır. Ancak kentlerin mekânda bu devasa yayılışı bile kıt kaynak olan kent topraklarına yönelik talebi azaltmamıştır. Kent topraklarının kullanımında herhangi bir etik ilke olup olmadığı, hangi etik ilkeler çerçevesinde yapılması gerektiği bu makalenin temel sorunsalıdır. Kent toprakların Batının kapitalist ülkelerinde alınır-satılır meta haline dönüşmesi, başta Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde, imar planlarının toplumcu bir etik çerçevesinde yapılmasını ve uygulanmasını zorlaştırmıştır. Neoliberal akımın etkisindeki gelişmekte olan ülkelerde, kent topraklarının nasıl kullanılacağına ilişkin etik tartışmalar devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kent planlama, etik, planlama ilkeleri, kamu yararı, imar sorunları, meslek etiği

Kaynakça

• Alkan, A. ve Duru B. (2007). Türkiye’de kent çalışmalarının izinden giderken, toplumsal adalet, eşitsizlik ve iktidar nereye düşer? A. Mengi (Yay. Haz.). Ruşen Keleş’e Armağan III. kent ve politika içinde , (s. 87-110). Ankara: İmge Yayınları.
• Altun, F. (2018). Afetlerin ekonomik ve sosyal etkileri: Türkiye örneği üzerinden bir değerlendirme. Sosyal Çalışma Dergisi, 2 (1), 1-15.
• Cevizci, A. (2014). Etik, ahlak felsefesi, İstanbul: Say Yayınları.
• Çalışkan, O. (2005). Kenti tasarlamak. Planlama Dergisi, 3(33), 6-19. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (2022), Çevresel göstergeler. 08 Eylül 2022 tarihinde https://cevreselgostergeler.csb.gov.tr/kentsel---kirsal-nufus-orani-i-85670 adresinden erişildi.
• Çoban, G. S. (2021). Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi kendini gerçekleştirme basamağında gizil yetenekler. European Journal of Educational ve Social Sciences. 6 (1), 111-118, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1686993 adresinden erişildi.
• Davidoff, P. (1965). Advocacy and pluralism in planning. Journal of the American Institute of Planners, 31(4), 331-338, 12 Kasım 2021 tarihinde https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/01944366508978187?needAccess=true& adresinden erişildi.
• Demirci M. (2005, 18-19 Kasım). Şehir planlamasında etik kodları bağlamında etik davranış ilkeleri ve standartları. Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu içinde, Sakarya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 285-296, http://www.etiksempozyumu.sakarya.edu.tr/etik/3.2/1Mustafa%20Demirci.pdf adresinden erişildi.
• Duvarcı Y. (2004). Planlama mesleğine ve planlama ilkelerine etik açıdan eleştirel bir bakış. Planlama Dergisi, 2, 14-27.
• Ersoy, M. ( 2007, 07-08 Kasım). Planlamada etik değerler: eşitlik ve sosyal adalet. planlama meslek alanı: geçmişten geleceğe, 31.dünya şehircilik kolokyumu bildiriler kitabı içinde, Ankara Şehir Planlamacıları Odası Yayınları.
• Ersoy, M. (2012). Kentsel planlama kuramları, Ankara: İmge Yayınları. 04 Temmuz 2022 tarihinde http://www.melihersoy.com/wp-content/uploads/2018/03/planlama-kuramlari.pdf, adresinden erişildi.
• Güler, İ. Ö. ve Turan, A. (2020). Kentsel çevresel adalet ve kent planlaması. Vankulu Sosyal Araştırmalar Dergisi, (5), 7-20.
• Harvey, D. (2013). Sosyal adalet ve şehir. (M. Moralı, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Harvey, D. (2015). Asi şehirler. (A. D. Temiz, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Kahraman, T. (2010). İmar uygulamalarında gizli yolsuzluk: ayrıcalıklı özelleştirmeler ve kentsel rant. İş Ahlakı Dergisi, 3(6), 61-80.
• Kanlı, İ. B. ve Kaplan, B. (2018). Kentsel güvenliğin sürdürülebilirliğinde ileri teknolojilerin kullanılması: coğrafi bilgi sistemler. TESAM Akademi Dergisi, (Yerel yönetimler özel sayısı), 143- 186.
• Kılınç, G.; Özgür, H.; Genç, F. N. (2010 Mayıs). Türkiye’de imar ve planlama etiği sorunlarının görünümleri, M. O. Gökçe ve M. A. Çukurçayır (Der.), Türk kamu yönetiminin yapısal ve işlevsel sorunları, bildiriler kitabı içinde. V. Kamu Yönetimi Sempozyumu, Konya.
• Kurnaz, L. (2019). Son buzul erimeden. İstanbul: Doğan Kitap.
• Küçük, B. (2021, 30 Ocak). Dünyanın en güvenli şehirleri açıklandı: Türkiye'den hangi kentler listeye girdi? Euronews, https://tr.euronews.com/2021/01/30/dunyan-n-en-guvenli-sehirleri-ac-kland-turkiye-den-hangi-kentler-var adresinden erişildi.
• Özlem, D. (2004). Etik, ahlak felsefesi, İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Sönmez, İ. Ö. (2012). Kent planlama ve adalet ilişkisinin değişen içeriği. TBB Dergisi, (98), 283-300.
• Usta, A. (2011). Kuramdan uygulamaya kamu yönetiminde etik ve ahlak. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 39-50.
• Werner, H. M. (2021). Einführung in die ethik, Berlin: J. B. Metzler Verlag.
• Yiğit, B. (2016). İmar hukukundan kaynaklanan mülkiyet hakkı sınırlandırmaları özelinde, Türk hukuk sistemi içinde mülkiyet hakkının sınırlandırılmasına ilişkin esaslar, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, (7), 1207-1258.