KONFORMİZM ve İŞTEN AYRILMA NİYETİ İLİŞKİSİ: İŞE ADANMIŞLIĞIN ARACI ROLÜ

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 96 - 111, 01.07.2024

Ayşe Gökçen Kapusuz Grace Marsime Milandou

https://doi.org/10.61127/idusos.1454829

Öz

Bu çalışmada amaç, uymacı davranış (konformizm) ile çalışanların işten ayrılma niyetleri arasındaki ilişkide işe adanmışlığın aracı rolü olup olmadığını tespit etmektir. Bu bağlamda, özel sektörde çalışmakta olan 18 yaş üstü 241 bireyden elde edilen veriler istatistiki analizlere tabi tutulmuştur. Yapılan analizler göstermiştir ki, konformizm (uymacı davranışlar) işe adanmışlık ile negatif yönlü ve anlamlı bir ilişkiye sahipken; işten ayrılma niyeti ile pozitif yönlü bir ilişkiye sahiptir. Bu noktadan hareketle, iş yaşamında artan konformist (uymacı) davranışlar neticesinde ortaya çıkan işe adanmışlık düzeyindeki düşüş de aracılık etkisiyle modele dahil edildiğinde, konformist davranışların işten ayrılma niyetini artırma derecesini daha da artırmaktadır. Konformizmin işten ayrılma niyeti üzerindeki dolaylı etkisinin anlamlı olduğu görülürken; işe adanmışlığın, konformizm ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkiye aracılık ettiği tespit edilmiştir. Alan yazında çok yeni olan uymacı davranış (konformizm) kavramının, işe adanmışlık ve işten ayrılma niyeti ile olan ilişkisine vurgu yapan bu çalışmanın özgünlüğü; önceki çalışma sonuçlarını destekler niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Konformizm, uymacı davranış, işten ayrılma niyeti, işe adanmışlık

Kaynakça

• Bilginoğlu E. & Yozgat, U. (2019), Ultra-kısa işe angaje olma ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. BMIJ, (2019), 7(5): 2863-2872 doi: http://dx.doi.org/10.15295/bmij.v7i5.1354
• Büyükbeşe, T., Dikbaş, T., & Çıkmaz, G. (2022). Çalışanların İşe Adanmışlıkları ile İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi: Kamu Kurumunda Bir Alan Çalışması. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(1), 22-54.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cronbach, L. J. (1951). Coefficient alpha and the internal structure of tests. Psychometrika, 16, 297–334.
• Field, A. (2009). Discovering statistic using SPSS for windows. London: SAGE Publications.
• Gökçen Kapusuz, A. (2023). Konformizm (uymacı davranış): Bir ölçek geliştirme çalışması. Hitit Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 57-73. doi: 10.17218/hititsbd.1215661
• Güngör İlerler, T., & Altın Gülova, A. (2020). Örgütsel Kurallar ve Normlara Uyma Davranışına Örgüt Kültürü Bağlamında Kavramsal bir Bakış. İzmir Democracy University Social Sciences Journal, 104-129.
• Gupta, M., & Shaheen, M. (2017). Impact of Work Engagement on Turnover Intention: Moderation by Psychological Capital in India. Business: Theory and Practice, 18, 136-143.
• Hayes, A.F. (2018). Intoduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression-based approach (2nd edt.). New York: The Guilford Press.
• Kahn, W. A. (1990). Psychological Conditions of Personal Engagement and Disengagement at Work. Academy of Management Journal, 33(4), 692-724.
• Kaur, B., Mohindru, & Pankaj, D. (2013). Antecedents of Turnover Intentions: A Literature Review. Global Journal of Management and Business Studies, 3(10), 1219-1230.
• Kim, W., Kolb, J. A., & Kim, T. (2012). The Relationship Between Work Engagement and Performance: A Review of Empirical Literature and A Proposed Research Agenda. Human Resource Development Review, 12(3), 248-276.
• Koçak, D. & Güzel, İ. (2018). Algılanan örgütsel destek ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide duygusal bağlılığın aracı etkisinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(3), 683-704.
• Nelson, D. L., & Simmons, B. L. (2003). Health Psychology and Work Stess: A More Positive Approach. American Psychological Association, 97-119.
• Nia, S. J., Vakili, Y., Hassanpour, A., & Alabbbas, S. A. (2021). A model of Antecedents and Consequences of Employee Social Conformity in Organisation. Multicultural Education, 7(10), 16-35.
• Nunnally, J.C. (1978). Psychometric Theory,New York: McGraw-Hill.
• Otrar, M. & Argın, F.S. (2015). Öğrencilerin sosyal medyaya ilişkin tutumlarını belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 391-403. http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/01.otrar.pdf
• Rich, B. L., Lepine, J. A., & Crawford, E. R. (2010). Job Engagement: Antecedents And Effects On Job Performance. Academy of Management Journal, 53(3), 617-635.
• Rosin, H. & Korabik, K. (1995). Organisational experiences and propensity to leave a multivariate investigation of men and women managers. Journal of Vocational Behaviour, 46(1), 1-16.
• Saks, A. M. (2006). Antecedents and consequences of employee engagement. Journal of Managerial Psychology, 21(7), 600-619.
• Schaufeli, W., & Bakker, A. (2004). Work Engagement Scale. Occupation Health Psychology Unit (Utrecht University), 1(1), 4-41.
• Tang, J., Wu, S., & Sun, J. (2013). Confluence: Conformity Influence in Large Social Networks. KDD'13: Proceedings of the 19th ACM SIGKDD International Conference on Knowledge Discovery and Data Mining (s. 347-355). Chicago (USA): Association for Computing Machinery.
• Tanrıöver, U. (2005). The effects of learning organization climate and self directed learning on job satisfaction, affective commitment and intention to turnover. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul, Marmara Üniversitesi.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Nobel Yayıncılık, Ankara.
• Tett, R. P., & Meyer, J. P. (1993). Job Satisfaction, Organizational Commitment, Turnover intention, and Turnover: Path Analyses Based on Meta-Analytic Findings. Personnel Psychology, 46, 259-293.
• Tuncer, C. (2022). Konformizmin Toplumsal İzdüşünü: Vicki Baum'un "Berlin Oteli" Romanı. Journal of Language and Literature Studies, 814-824.
• Yenihan, B., Öner, M. & Çiftyıldız, K. (2014). İş Stresi ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki: Otomotiv İşletmesinde Bir Araştırma. Çalışma İlişkileri Dergisi, 5(1), 38-49.
• Yu, J., Giorgi, G., Lee, A., & Han, H. (2020). Sustainable Relationship Development Between Hotel Company and its Employees: Linking Job Embeddedness, Job Satisfaction, Self Efficacy, Job performance, Work Engagement, and Turnover. Sustainability, 12(17), 1-15.