HZ. YÛSUF VE HZ. SÜLEYMAN'IN TALEPLERİ VE HZ. PEYGAMBER'İN NEHYİ BAĞLAMINDA YÖNETİCİLİĞİ TALEP SORUNU

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 2, 33 - 45, 15.12.2021

Abdullah Turhan

Öz

Yönetim insanın sosyal bir varlık olmasının sonucu ortaya çıkan tabi bir olgudur. Bu
olgunun temel bir sorunu ise yönetim olgusunu yürütecek yöneticilerin kimler
tarafından nasıl belirleneceğidir. Diğer taraftan yönetici olmanın getirdiği güç ve
hükmetme duygusu; yöneticiliğin ahlaki açıdan talep edilip edilemeyeceği problemini
ortaya çıkarmıştır. Bazı düşünürler ve ahlak önderleri kişinin kendiliğinden yöneticilik
talebinde bulunmasının erdemli bir davranış olmadığı kanaatindedirler. Kur’an’da Hz.
Süleyman ve Hz. Yusuf’un yöneticilik talebinde bulundukları ve Kur’ân’da müttakilere
önder olmanın olumlu bir talep olarak zikredildiği görülmektedir. Fakat Hz.
Peygamber’in müteaddit hadislerinde yöneticilik talebinde bulunmayı yasakladığı da
bilinmektedir. Bir taraftan örnek ve önder kişiler olan peygamberler Kur’ân’da
yöneticilik talebinde bulunurken diğer taraftan Hz. Peygamber bu talebi nehyetmektedir.
Bu çalışmada ilgili kaynaklarda bir müşkil gibi gözüken problemin, taayyün kavramıyla
çözümüne dönük bir anlayış ortaya konulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yönetici, Kur’ân, Hz. Peygamber, Taayyün.

Kaynakça

• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed bin İsmail. el-Câmi’u’s-sahîh. thk. Muhammed Zuheyr b. Nasr. Beyrût: Dâru Tavki’n-Necât, 2001.
• Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed. el-Musannef li ibni Ebî Şeybe. thk. Muhammed Avvâme . Cidde: Şitketü Dâri’l-Kıble, 1427/2006.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eşas es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvûd. Riyâd: Beytü’l-Efkâri’d-Düvelî, 1420.
• Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’ân Dili. İstanbul: Eser Kitapevi, 1971.
• Fahreddîn er-Râzî, Ebû Abdillah Muhammed bin Ömer. Mefâtîhu’l-ğayb. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l- Arabî, h. 1420.
• Hâkim, Ebû Abdullah. el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn. thk. Mustafa Abdülkâdir Atâ. Beyrût: Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, 1411/1990.
• Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezî. el-Müsned. nşr. Ebû Hâcir Muhammed Saîd Besyûnî. Beyrût: y.y., 1985.
• Harman, Ömer Faruk. “Süleyman”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 38/59. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Harman, Ömer Faruk. “Yûsuf”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 44/1. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Hatipoğlu, Mehmet Said. “Hilâfetin Kureyşîliği”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 23, 1978.
• Hatipoğlu, Mehmet Said. “Saltanat Karşısında Hadis”.Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18, 1973.
• Heysemî, Nureddin Ali b. Ebu Bekir. Mecmû’atu’z-zevâid. Beyrut: y.y., 1967.
• Hornung,Erik. Mısır Tarihi. çev. Zehra Aksu Yılmazer. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2004.
• İbn Hacer el-Askalânî. Muhtasar et-Terğîb ve’t-Terhîb, çev. Mesut Çakır (İstanbul: Ravza Yay., 2016).
• İbn Hacer el-Askalâni. Fethu’l-bâri şerhu Sahihi’l-Buhâri. Kahire: Mektebetü’l-Küliyyât el-Ezheriyye,1978.
• İbn Sâ’d, Muhammed b. Meni’. Kitâbu’t-tabakâti’l-kübrâ, thk. Ali Muhammed Ömer. Kâhire: Mektebetü’l- Hanci, 1421/2001.
• İbnü’l-Arabî, Ebû Bekr Muhammed b. Abdullah. Ahkâmü’l-Kur’ân. thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts..
• İbnü’l-Esîr, İzzüddîn Ebi’l-Hasen. Üsdü’l-ğâbe fî ma’rifeti’s-sahâbe. thk. Ali Muhammed el-Meavved-Âdil Ahmed Abdü’l-Mevcûd.Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts..
• İsbahânî,Ebû Nuaym. Ma’rifetü’s-sahâbe. thk. Âdil b. Yûsuf el-Azâzî. Riyâd: Dâru’l-Vatan li’n-Neşr, 1419/198.
• Kandehlevî, Muhammed Yûsuf. Hayâtü’s-sahâbe. thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf. Beyrût: Müessesetü’r- Risâle, 1420/1999.
• Kandemir,M. Yaşar. “Abdullah b. Ömer”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi . 1/126-128. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• Karaman, Hayrettin vd. Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1993.
• Kettânî, Muhammed Abdülhay b. Abdülkebir. et-Terâtibü’l-idâriyye (Hz. Peygamber’in Yönetimi). çev. Ahmet Özel. İstanbul: İz Yayıncılık, 1990.
• Kurtubî,Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. el-Câmi. li-a.kâmi’l-.ur.ân. thk. Ahmed el-Berdûş ve İbrahim Etfiyyiş. Kâhire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısrî, 1964.
• Kutsal Kitap: Tevrat, Zebur, İncil. İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi – Yeni Yaşam Yayınları, 2013.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Te’vîlâtü Ehli’s-Sünne. thk. Mecdî Bâslûm. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
• Mâverdî , Ebü’l-Hasen. en-Nüketü ve’l-uyûn. thk. Seyyid ibn Abdülmaksûd bin Abdurrahim. Beyrût: Dâru’l Kütübi’l-İlmiyye, ts. .
• Mukâtil bin Süleyman. Tefsîru Mukâtil bin Süleyman. thk. Abdullah Mahmûd Şehhâte. Beyrût: Müessetü’t-Târihi’l-Arabî, 1423/2002.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. Sahih-i Müslim. Riyâd: Beytü’l-Efkâri’d- Düvelî, 1419/1998.
• Süyûtî, Celâlüddîn. ed-Dürrü’l-mensûr et-Tefsîru bi’l-me’sûr. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. Kâhire: Merkezü Hecr, 1424/2003.
• Şafak, Yakup. Mevlânâ Celâleddin-i Rûmi -Bütün Eserleri Seçmeler-. Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 2004.
• Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr. Târîhu’t-Taberî. thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm. Kâhire: Dâru’l-Meârif bi Mısr, ts..
• Zebîdî, Ebü’l-Abbas Zeynu’d-Din Ahmed. Sahîhi Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i sarîh Tercemesi.çev. Babanzâde Ahmet Naîm-Kâmil Miras. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1991.
• Zeccâc, Ebû İshâk. Meâni’l-Kur’ân ve i’râbühû. thk. Abdülcelîl Abduh Şelebî. Beyrût: Âlimü’l-Kütüb, 1988.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Siyeru a’lâmi’n-nübelâ. thk. Beşşâr Ayyad Marûf. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, ts..
• Zemahşerî, Mahmûd b. Amr. el-Keşşâf an hakâiki ğavâmidi’t-tenzîl ve uyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-Te’vîl. Beyrût: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1429/2008.