HAYVAN KORUMA FARKINDALIĞI AÇISINDAN ZOOCOĞRAFYA ÖĞRETİMİNE YÖNELİK ÖĞRENCİ GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2019, Sayı: 40, 1 - 22, 30.07.2019

Öznur Yazıcı

https://doi.org/10.32003/iggei.544468

Öz

Coğrafya eğitiminde hayvanların yaşam şartları, belirgin
özellikleri ve dağılışının öğretilmesi konuları Zoocoğrafya alanı
içerisindedir. Ancak Türkiye’deki bazı üniversitelerde Zoocoğrafya (Hayvan
Coğrafyası) dersleri henüz çok yakın bir geçmişe sahiptir. Bu çalışma; doğal
miras unsuru olan hayvanların çeşitliliğinin korunması ve sürdürülebilirliğinin
sağlanmasına katkısı açısından Zoocoğrafya dersine yönelik öğrenci görüşlerinin
belirlenmesi amacıyla hazırlanmıştır. Çalışmanın kurgusu, nitel araştırma
deseninde bir durum çalışmasıdır. Çalışma grubunun belirlenmesi için amaçlı
örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemine başvurulmuştur. Karabük Üniversitesi
Coğrafya Bölümü’nde 4. sınıfta zorunlu Zoocoğrafya dersini almış olan 92
öğrenciye 9 soruluk bir görüşme formu uygulanmıştır. Öğrencilerden gelen
görüşlerin yorumlanmasında betimsel analiz kullanılmıştır. Çalışmada
Zoocoğrafya öğretimi ile hayvan yaşamına olan ilgi ve merakın arttırılabileceği,
hayvanlara daha fazla değer vermenin sağlanabileceği, hayvan varlığının sadece
‘hayvancılık’ ve ekonomik bir etkinlik olarak kalmayıp Biyosfer’in önemli bir
unsuru olarak benimsetilebileceği, hayvanlara karşı olumlu bir tutum
geliştirilebileceği ve hayvan nesillerinin korunmasına yönelik farkındalık
oluşturulabileceği sonuçlarına varılmıştır. Bunların yanı sıra, öğrencilerden
gelen görüşler doğrultusunda Zoocoğrafya öğretiminin diğer yararları; coğrafî
unsurların mekâna bağlı olarak sunduğu çeşitliliğin fark edilebileceği, Coğrafya
biliminin çok fazla çalışmamış bir alanına ait özgün coğrafî kavramların ve
bilgilerin öğrenilebileceği, eskiden yanlış öğrenilmiş kavram ve bilgilerin
düzeltilebileceği, hayvanların Türkiye’de ve dünya üzerindeki dağılışlarının
coğrafî nedenlerine dair bir anlayış geliştirilebileceği şeklindedir. Bütün bu
bilgilerle hayvan topluluklarını daha iyi tanımanın, önemsemenin ve korumanın
sağlanabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Zoocoğrafya Öğretimi, Biyoçeşitlilik, Koruma, Doğal Miras, Sürdürülebilirlik

INVESTIGATION OF THE STUDENT VIEWS’ ON ZOOGEOGRAPHICAL TEACHING IN TERMS OF ANIMAL PROTECTION AWARENESS

Öz

In Geography education, the living conditions, distinct characteristics
and distribution of animals are given in the Zoogeography area. However, Zoogeography
(Animal Geography) courses in some universities in Turkey have yet very
recently. The aim of this study is to determine the students’ perceptions about
Zoogeography course in terms of diversity protection of animals which are being
natural heritage element and contribution to their sustainability. The study is
a case study in qualitative research design. In order to determine the study
group, criterion sampling method which is one of the purposive sampling was
used. A 9-item interview form was applied to 92 students who had taken the
compulsory Zoogeography course at the 4^th grade of Karabuk
University Department of Geography. Descriptive analysis was used to interpret
the opinions of the students. In the study, it was concluded that the interest
and curiosity about animal life can be increased, more value can be given to
the animals, animal presence can be adopted as an important element of the
Biosphere not only as ‘animal husbandry’ and economic activity, a positive
attitude towards animals can be developed, and awareness can be created on
animal generations’ protection by teaching Zoogeography. Besides all these, other
benefits of teaching Zoogeography in accordance with the student opinions are; the
diversity of geographic elements depending on space can be recognized, peculiar
geographical concepts and information belonging to the area of ​​Geography
which has not been studied much can be learned, the previously learned
incorrect concepts and information are possible to correct, it can be developed
an understanding towards geographical reasons of the animal distribution in
Turkey and around the world. It is thought that all these information about the
animal life can help to better know, care about, and protect the animal
communities.

Anahtar Kelimeler

Zoogeography Teaching, Biodiversity, Conservation, Natural Heritage, Sustainability

Kaynakça

• Altuğ Turan, İ. & Malkoç True, E. (2017). Kentsel bir dış mekân olarak hayvanat bahçeleri: Türkiye’den öne çıkan örnekler. ADÜ Ziraat Dergisi, 14(2), 23-28.
• Ankara Üniversitesi Açık Ders Malzemeleri (B. T.). B407 Bitki Coğrafyası ders notları. 11.03.2019 tarihinde https://acikders.ankara.edu.tr/mod/resource/view.php?id=32609 adresinden edinilmiştir.
• Atasoy, S. (2008). İlk darbe. İstanbul Barosu Dergisi Hayvan Haklarına Hukukî Yaklaşım Özel Sayısı, 13-18.
• Avcı, M. (2000). Yeryüzünün Zoocoğrafya bölgeleri ve Türkiye’nin yeri. Coğrafya Dergisi, 8, 157-200.
• Aydemir, C. & Pıçak, M. (2007). GAP Bölgesi’nde hayvancılığın gelişimi ve Türkiye içindeki konumu. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(22), 13-37.
• Bastı, K., Doğan, N., Bahar, M. & Nartgün, Z. (2011). İlkögretim 4., 5. ve 6. sınıf öğrencilerinin biyoçeşitlilik konusunda farkındalıklarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi: Bolu ili örneği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 239-256.
• Beyece İncazlı, S. , Özer, S. & Yıldırım, Y. (2016). Rehabilitasyon hemşireliğinde hayvan destekli uygulamalar. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(2), 88-93. DOI: 10.5505/bsbd.2016.98700
• Briggs, J. C. (2016). Global biodiversity loss: exaggerated versus realistic estimates. Environmental Skeptics and Critics, 5(2), 20-27.
• Budyko, M. I. (1986). The structure of the Biosphere. In The Evolution of the Biosphere. Atmospheric Sciences Library, 9. Dordrecht: Springer.
• Ceballos, G., Ehrlich, P. R., Barnosky, A. D., García, A., Pringle, R. M. & Palmer, T. M. (2015). Accelerated modern human-induced species losses: entering the sixth mass extinction. Science Advances, 1(5), e1400253.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri; beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (Çev. M. Bütün ve S. B. Demir). Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Çatalbaş, R. (2011). Türkler’de hayvan sembolizmi ve din ilişkisi. Turan Stratejik Araştırmalar Merkezi Dergisi, 3(12), 49-60.
• Çetinkaya, M. & Taş, E. (2011). ‘Canlıların Sınıflandırılması’ konusu için web destekli kavram haritaları ve anlam çözümleme tablolarının öğrenme üzerindeki etkisinin araştırılması. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 180-195.
• Daly, N. (2017). 13.03.2019 tarihinde https://www.nationalgeographic.com/photography/proof/2017/10/wildlife-watch-amazon-ecotourism-animal-welfare/ adresinden edinilmiştir.
• Dervişoğlu, S. (2010). Üniversite öğrencilerinin canlı türlerine yönelik değer yönelimleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 132-141.
• Efe, R. (2010). Biyocoğrafya (2. Basım). Bursa: Marmara Kitap Merkezi Yayıncılık.
• Ersöz, G. & Çınarlı, S. (2012). İzmir Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü'nde çalışan personelin çalıştıkları kurumun örgüt kültürüne ilişkin algıları. Pamukkale Journal of Sport Sciences, 3(3), 1-19.
• Görgeç, O. (2017). Biyoetik açıdan hayvanat bahçeleri. Türkiye Biyoetik Dergisi, 4(3), 139-140.
• Güngör, A., Çinar, N., Uslu B. & Çiftçi, E. (25-27 Nisan 2012). Sinop Bölgesi’nde av ve avcılık. V. Uluslararası Genç Türkologlar Sempozyumu (25-27 Nisan 2012)’nda sunulmuştur. Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi.
• Holt, B. G., Lessard, J.-P., Borregaard, M. K., Fritz, S. A., Araújo, M. B., Dimitrov, D., Fabre, P.-H., Graham, C. H., Graves, G. R., Jønsson, K. A., Nogués-Bravo, D., Wang, Z., Whittaker, R. J., Fjeldså, J. & Rahbek, C. (2013) An update of Wallace’s Zoogeographic regions of the world. Science, 339, 74–78.
• IUCN (2019). 21.03.2019 tarihinde www.iucnredlist.org/ adresinden edinilmiştir.
• Kocalar, A. O. (2016). Ekolojik farkındalığın arttırılmasında millî parkların rolüne ilişkin öğrenci görüşleri. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi (EJOSAT), 5(9), 55-61.
• Leakey, R. E., & Lewin, R. (1995). The sixth extinction: Patterns of life and the future of humankind. New York: Doubleday.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (3. Baskıdan Çeviri, Çeviri Editörü: S. Turan). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• National Geographic (2017). 13.03.2019 tarihinde https://www.youtube.com/watch?v=fVsAxASrsXY adresinden edinilmiştir.
• Oruç, S. (2009). Almadan verebilmenin sembolü kuş evleri. 20.03.2019 tarihinde http://www.trakus.org/kods_bird/pdf/22856.pdf adresinden edinilmiştir.
• Öner, Z. (2016). Öğretmen adaylarının nesli tükenen ve Türkiye’ye özgü endemik türlere atfettikleri değerlerin belirlenmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2(1), 175-185.
• Özey, R. (2006). Afetler Coğrafyası. İstanbul: Aktif Yayınevi.
• Özgür, A. (2010). Hayvanlarla yaşamı paylaşmak. Veteriner Hekimler Derneği Dergisi, 81(2), 9-13.
• Özkartal, M. (2012). Türk destanlarında hayvan sembolizmine genel bir bakış (Dede Korkut Kitabı’ndan örnekler). Millî Folklor, 24(94), 58-71.
• Özkul, T., Sarıbaş, T., Uzabacı, E. & Yüksel, E. (2013). Türk toplumunun hayvan hakları kavramına yaklaşımının belirlenmesine yönelik bir araştırma: III. Hayvanları korumaya, hayvan hakları sorunlarına ve bölgesel farklılıklara yönelik tutum analizi. Kafkas Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi, 19(3): 365-369. DOI: 10.9775/kvfd.2012.7432
• Patton, Q. M. (1987). How to Use Qualitative Methods İn Evaluation. Newsbury Park, London, New Delhi: Sage Publications.
• Payne, J. L., Bush, A. M., Heim, N.A., Knope, M. L., & McCauley, D. J. (2016). Ecological selectivity of the emerging mass extinction in the oceans. Science, 353(6305), 1284– 1286.
• Procheş, Ş. & Ramdhani, S. (2012). The world’s Zoogeographical regions confrmed by cross-taxon analyses. BioScience, 62(3), 260-270.
• Reuters (2007). UNESCO removes Oman oryx sanctuary from heritage list. 10.04.2019 tarihinde https://www.reuters.com/article/us-oman-oryx-unesco/unesco-removes-oman- oryx-sanctuary-from-heritage-list-idUSL3065930320070630 adresinden erişilmiştir.
• Rueda, M., Rodrıguez, M. A. & Hawkins, B. A. (2013). Identifying global Zoogeographical regions: Lessons from Wallace. Journal of Biogeography, 40, 2215-2225.
• Russo, D. (2011). Zoogeography: An Ecological Perspective. Encyclopedia of Life Support Systems (EOLSS).
• Savaş, T., Yurtman, İ. Y. & Tölü, C. (2009). Hayvan hakları ve hayvan refahı: Felsefi bakış - nesnel arayışlar. Hayvansal Üretim, 50(1): 54-61.
• Sidekli, S., Doğramacı, H., Yangın, S. & Daşdemir, İ. (2013). İlköğretim Sosyal Bilgiler öğretiminde “belgesel” kullanımının öğrencilerin ders başarısına etkisi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(8), 1053-1065.
• Şahin, Ü. G. & Sert, H. (2018). İlköğretim öğrencilerinin biyoçeşitlilik konusundaki farkındalıklarının incelenmesi. Kastamonu Education Journal, 26(3), 801-812. doi:10.24106/kefdergi.415943.
• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2016). Nesli tehlike altında bulunan hayvan ve bitki türleri. 20.03.2019 tarihinde https://webdosya.csb.gov.tr/db/destek/editordosya/07_Nesli-Tukenen_Canlilar_brosur.pdf adresinden erişilmiştir.
• Tatar, D. B. (2016). Hayvanların korunmasına dair görüşlere eleştirel bir bakış. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XX(3), 297-329.
• Ulusoy, A. & Vural, T. (2001). Kentleşmenin sosyo ekonomik etkileri. Belediye Dergisi, 7(12), 8-14.
• World Wide Fund For Nature (2014). WWF Yaşayan gezegen raporu özet. 09.03.2019 tarihinde http://awsassets.wwftr.panda.org/downloads/ygr_2014_ozet.pdf adresinden erişilmiştir.
• Yazıcı, S. (2008). Belgesel destekli Tarih öğretiminin öğretmen adaylarının görüşlerine göre değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Afyonkarahisar). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (8. Baskı). Ankara: Seçkin.
• Yılmaz, O. (27-29 Eylül 2017). Türkiye’de nesli tükenen veya tükenme tehlikesi altındaki evcil hayvanlar. I. Uluslararası Organik Tarım ve Biyoçeşitlilik Sempozyumu’nda sunulmuştur. Bayburt, Türkiye.