2015 coğrafya eğitiminde uluslararası araştırma deklarasyonu kapsamında uluslararası coğrafya eğitimi kongresi (UCEK) bildirilerinin araştırma boyutlarının analizi

Yıl 2025, Sayı: 56, 92 - 118, 29.09.2025

Bahaddin Şahin , Recep Bozyigit

https://doi.org/10.32003/igge.1702140

Öz

Bu araştırmanın amacı 2018 yılından itibaren düzenlenen Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi (UCEK) kapsamında sunulan bildirilerin 2015 Coğrafya Eğitiminde Uluslararası Araştırma Deklarasyonu’nda belirtilen araştırma boyutlarına göre araştırma eğilimlerini incelemektir. Nitel bir yaklaşımla gerçekleştirilen araştırmada araştırma yöntemi olarak doküman analizi tercih edilmiştir. Araştırma kapsamında geliştirilen Bildiri İnceleme Formu (BİF) aracılığı ile ilgili dokümanlar incelenerek veriler toplanmıştır. BİF aracılığı ile elde edilen veriler üzerinde hem betimsel analiz hem de içerik analizi gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonuçları UCEK bildirileri bağlamında Türkiye'deki coğrafya eğitimi araştırmalarının 2015 Deklarasyonu'nun belirlediği araştırma boyutları çerçevesine göre tematik bir dengesizlik sergilediğini ortaya koymuştur. UCEK’te "Öğrenenler", "Öğretim Programları” ve “Kaynaklar" boyutları aşırı temsil edilirken, "Politika Yapıcılar, Etkiler ve Tarihsel Bağlamlar" boyutu tamamen ihmal edilmiştir. Metodolojik olarak nitel araştırma yöntemleri ve betimsel analizler baskınken nicel ve karma yöntemler ile kestirimsel analizler yetersiz kullanılmaktadır. Araştırmalar ağırlıklı olarak ortaokul ve lise kademelerine odaklanmakta, okul öncesi ve ilkokul kademeleri ise büyük ölçüde ihmal edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi , Coğrafya Eğitiminde Uluslararası Araştırma Deklarasyonu , Araştırma Boyutları , Coğrafya Eğitimi

Analysis of research dimensions of ınternational congress of geography education (ICGE) proceedings within the scope of 2015 ınternational declaration on research in geography education

Öz

The aim of this study is to examine the research trends of the papers presented within the scope of the International Congress of Geography Education (ICGE) organized since 2018 according to the research dimensions specified in the 2015 International Research Declaration in Geography Education. In the research conducted with a qualitative approach, document analysis was preferred as the research method. Data were collected by examining the relevant documents through the Paper Review Form (PRF) developed within the scope of the research. Both descriptive analysis and content analysis were performed on the data obtained through the PRF. The results of the study revealed that geography education research in Türkiye in the context of ICGE papers exhibits a thematic imbalance according to the framework of research dimensions determined by the 2015 Declaration. While the dimensions of “Learners”, “Curricula” and “Resources” are overrepresented in ICGE, the dimension of “Policymakers, Impacts and Historical Contexts” is completely neglected. Methodologically, qualitative research methods and descriptive analyses are dominant, while quantitative and mixed methods and predictive analyses are underutilized. Research mainly focuses on middle and high school levels, while pre-primary and primary school levels are largely neglected.

Anahtar Kelimeler

International Congress on Geography Education , International Declaration on Research in Geography Education , Research Dimensions , Geography Education

Kaynakça

• Akdemir, A. S. (2013). Türkiye’de öğretmen yetiştirme programlarinin tarihçesi ve sorunlari. Turkish Studies, 8(12), 15-28.
• Aksoy, B., & Türker, A. (2020). Türkiye’de coğrafya eğitimi alanında yayımlanan makalelere ilişkin bir literatür değerlendirmesi (1923-2018). Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 18(35), 143-161.
• Artvinli, E. (Ed.). (2019). II.Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi (UCEK-2019) Bildiri Özetleri Kitabı. https://2019.ucek.org/wp-content/uploads/2020/01/ucek2019ozetlerkitabi.pdf
• Artvinli, E., Meydan, A., Çakıcıoğlu Oban, R., & Dündar, E. (Ed.). (2024). VI.Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi (UCEK-2024) Bildiri Özetleri Kitabı. https://www.2024.ucek.org/poster/tammetin.pdf
• Atanur Baskan, G., Aydın, A., & Madden, T. (2006). Türki̇ye’deki̇ öğretmen yeti̇şti̇rme si̇stemi̇ne karşilaştirmali bi̇r bakiş. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 35-42.
• Ball, S. (1993). What is policy? Texts, trajectories and toolboxes. Discourse: studies in the cultural politics of education, 13(2). https://doi.org/10.1080/0159630930130203
• Bednarz, S. W. (2019). Geography education research in the United States: Retrospect and prospect. İçinde S. Catling (Ed.), Research in Geography Education (ss. 291-306). Routledge.
• Best, J. W., & Kahn, J. V. (2005). Research in Education. Pearson.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40. https://doi.org/10.1080/0159630930130203
• Brooks, C., Qian, G., & Salinas-Silva, V. (2017). What next for Geography Education? A perspective from the International Geographical Union–Commission for Geography Education. Journal of Research and Didactics in Geography (J-READING), 1, 5-15. https://doi.org/10.4458/8579-01
• Butt, G. (2019). Geography education research in the uk: Retrospect and prospect. Springer.
• Can Yaşar, M., İnal, G., Uyanık, Ö., & Yazıcı, H. (2012). Okul öncesinde coğrafya eğitimi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(39), 75-87.
• Catling, S. (2017). High quality in primary humanities: İnsights from the UK’s school inspectorates. Education 3-13, 45(3), 354-364. https://doi.org/10.1080/03004279.2017.1296923
• Catling, S., & Willy, T. (2018). Understanding and teaching primary geography. SAGE Publications.
• Chang, C. H., & Aman, M. F. (2017). The International Charter on Geographical Education–a reflection on published research articles on Assessment. Journal of Research and Didactics in Geography (J-READING), 2(6), 5-16. https://doi.org/10.4458/9446-01
• Creswell, J. W. (2013). Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches (4. bs). SAGE Publications.
• Cresswel, J. W., & Plano Clark, V. L. (2018). Designing and conducting mixed methods research. Sage publications.
• Çifçi, T. (2017). Türkiye’de coğrafya eğitimi alanında yapılan lisansüstü tezlerin (2006-2017) eğilimleri. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 6(4), 867-887. https://doi.org/10.7596/taksad.v6i4.1060
• Cotton, D. R. E., Stokes, A., & Cotton, P. A. (2010). Using observational methods to research the student experience. Journal of Geography in Higher Education, 34(3), 463–473. https://doi.org/10.1080/03098265.2010.501541
• Çoşkun, M. (Ed.). (2022). VI.Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi (UCEK-2022) Bildiri Özetleri Kitabı. https://ucek2022.karabuk.edu.tr/yuklenen/dosyalar/1261031202263953.pdf
• De Miguel González, R. (2020). From international to global understanding: Toward a century of international geography education. International Research in Geographical and Environmental Education, 1-16. https://doi.org/10.1080/10382046.2020.1809792
• Değirmenci, Y. (2018). Examination of main trends in geographical education research in Turkey. Review of International Geographical Education Online, 8(1), 93-108.
• Demirbaş, İ., & Aydınözü, D. (2022). Türkiye’de ilkokul düzeyinde coğrafya eğitimi alanindaki çalişmalarin içerik değerlendirmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 8(2).
• Demirkaya, H. (Ed.). (2023). V.Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi (UCEK-2023) Bildiri Özetleri Kitabı. https://2023.ucek.org/wp-content/uploads/2023/10/UCEK-2023-OZETLER-KITABI.pdf
• Duran, Y., & Aladağ, C. (2024). Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. Yılında coğrafya eğitimi ile i̇lgili türkçe çalışmaların i̇çerik analizi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi (GEFAD), 44(1), 829-866.
• Erdem, Y., & Girgin, M. (2021). 1933 üniversite reformu sonrası Türkiye’ye i̇ltica eden alman bilim i̇nsanlarının Türk eğitim sistemine katkıları. Journal of History School (JOHS), 55, 4033-4054. http://dx.doi.org/10.29228/Joh.54747
• Erinç, S. (1973). Cumhuriyet’in 50. Yılında Türkiye’de Coğrafya. Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Cumhuriyetin 50.Yıldönümü Yayınları.
• Ertek, T. (2011). Hasan Âli YÜCEL ve Birinci Coğrafya Kongresi (1941). Türk Coğrafya Dergisi, 57, 11-19. https://doi.org/10.17211/tcd.56536
• Geçit, Y. (2010). Coğrafya eğitimi araştırmalarında temel yönelimler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(2), 923-987.
• Gümüşçü, O., & Karakaş Özür, N. (2016). Türkiye’de modern coğrafyanın kuruluşu ve örgütlenmesi (1915-1941). Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 32(93), 105-148.
• Hannibal, M. A. Z., Vasiliev, R., & Lin, Q. (2002). Teaching young children basic concepts of geography: A literature-based approach. Early Childhood Education Journal, 30, 81-86. https://doi.org/10.1023/A:1021292900592
• İnternational Geographical Union. (1992). 1992 International charter on geographical education. International Geographical Union, Commission on Geographical Education. http://www.igu-cge.org/wp- content/uploads/2018/02/1.-English.pdf
• İnternational Geographical Union. (2000). 2000 International Declaration on Geographical Education for Cultural Diversity. International Geographical Union, Commission on Geographical Education. https://www.igu-cge.org/2000-declaration/
• İnternational Geographical Union. (2007). 2007 Lucerne Declaration on Geography Education for Sustainable Development. International Geographical Union, Commission on Geographical Education. https://www.igu- cge.org/2007-declaration/
• İnternational Geographical Union. (2013). 2013 Rome Declaration on Geographical Education in Europe. International Geographical Union, Commission on Geographical Education. https://www.igu-cge.org/2013- declaration/
• İnternational Geographical Union. (2015). 2015 International Declaration on Research in Geography Education. International Geographical Union, Commission on Geographical Education. https://www.igu- cge.org/2015-declaration/
• İnternational Geographical Union. (2016). 2016 International charter on geographical education. International Geographical Union, Commission on Geographical Education. https://www.igu-cge.org/2016-charter/
• Johnson, R. B., & Onwuegbuzie, A. J. (2004). Mixed methods research: A research paradigm whose time has come. Educational Researcher, 33(7), 14-26. https://doi.org/10.3102/0013189X033007014
• Juliasz, P. C. S. (2018). Spatial thinking in preschool education: The construction of geographic knowledge. Boletim Paulista de Geografia, 99, 231-250.
• Healey, R., France, D., Hill, J., & West, H. (2020). The history of the Higher Education Research Group of the UK Royal Geographical Society: The changing status and focus of geography education in the academy. Area, 54(1), 6-14. https://doi.org/10.1111/area.12685.
• Karakuş, U. (2012). Coğrafya eğitimi için önemli bir kaynak: Birinci Türk Coğrafya Kongresi. Marmara Coğrafya Dergisi, 25, 198-212.
• Kaya, M. (2013). Coğrafya eğitiminde yönelimler: 2012 yılına kadar yapılan lisansüstü tezler üzerine bir meta- analiz çalışması. Marmara Coğrafya Dergisi, 27, 282-213.
• Kayaardı, F., & Bozyiğit, R. (2023). Türkiye’de coğrafya eğitimi alanında nitel yöntemle yürütülen lisansüstü tezlerin analizi (2017-2023). Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 403-425. https://doi.org/10.51119/ereegf.2023.62
• Kayan, İ. (2000). Türkiye üniversitelerinde coğrafya eğitimi. Ege Coğrafya Dergisi, 11(1), 7-22.
• Kish, G. (1992). International Geographical Union: A brief history. GeoJournal, 26(2), 224-228.
• Koç, H. (Ed.). (2021). III.Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi (UCEK-2021) Bildiri Özetleri Kitabı. https://2021.ucek.org/docs/kitap.pdf
• Kolosov, V. (2014). The International Geographical Union before its centennial: New challenges and developments. Journal of Research and Didactics in Geography (J-READING), 1, 73-79. https://doi.org/10.4458/3253-08
• Kučerová, S. R., Holloway, S. L., & Jahnke, H. (2020). The institutionalization of the geography of education: An international perspective. Journal of Pedagogy, 11(1), 13-34.
• Lambert, D. (2010). Geography education research and why it matters. International Research in Geographical and Environmental Education, 19(2), 83–86. https://doi.org/10.1080/10382046.2010.482180
• Lambert, D., & Morgan, J. (2010). Teaching Geography 11–18 A conceptual approach. McGraw-Hill Open University Press.
• Liben, L. S., & Downs, R. M. (1994). Fostering geographic literacy from early childhood: The contributions of interdisciplinary research. Journal of Applied Developmental Psychology, 15(4), 549-569. https://doi.org/10.1016/0193-3973(94)90022-1
• Merriam, S. B., & Tisdell, E. J. (2016). Qualitative research: A guide to design and implementation. Jossey-Bass. Meydan, A. (Ed.). (2018). I. Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi (UCEK) Bildiriler Kitabı. http://dosyalar.nevsehir.edu.tr/155aa2d858ee1d24df961ebe5981d9d6/iges-tam-metin.pdf
• Ottens, H. (2013). Reflections on Geography Education in Europe. Journal of Research and Didactics in Geography (J-READING), 2, 97-100. https://doi.org/10.4458/2379-09
• Öztürk, M. (2014). Coğrafya Eğitiminde Araştırma (2. bs). Pegem Akademi.
• Sağdıç, M. (2020). Türkiye’de i̇lköğretim okullarında coğrafya öğretiminin tarihsel gelişimi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergis, 9(1), 395-412.
• Schelhaas, B., & Pietsch, S. M. (2020). (Re-) Writing the History of IGU? A Report from the Archives(Re-) Writing the History of IGU? A Report from the Archives. İçinde B. Schelhaas, F. Ferretti, A. R. Novaes, & M. S. di Friedberg (Ed.), Decolonising and Internationalising Geography (ss. 127-140). Springer.
• Solem, M., Lambert, D., & Tani, S. (2013). Geocapabilities: Toward an international framework for researching the purposes and values of geography education. Review of International Geographical Education Online, 3(3), 214-229.
• Şahin, B. (2020). Uluslararası Coğrafya Birliği’nin perspektifinden Coğrafya Eğitimi. Pegem Akademi.
• Şahin, S. (2022). Niçin ve Nasıl Bir Coğrafya Eğitimi? İçinde S. Karabağ & S. Şahin (Ed.), Coğrafya Eğitiminin Temel Eksenleri. Pegem Akademi.
• Şahin, V. (2022). Coğrafyadan coğrafya eğitimine: Coğrafyanın geçmişinden türkiye’deki gelişimine bir seyir. İçinde Z. Karacagil (Ed.), Current Debates on Social Sciences 8 (ss. 640-653). Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Tanrıkulu, M., & Gümüşçü, O. (2021). Türkiye’de coğrafya biliminin gelişimi: 1940-2000 dönemi. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 19(37), 467-512.
• Taylor, S., Rizvi, S., Lingard, B., & Henry, M. (1997). Educational policy and the politics of change. Psychology Press.
• Turgut, T., Sağ, Ç., & Kaymakcı, S. (2024). Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi (UCEK) tam metin bildiri kitaplarında yer alan araştırmaların bibliyometrik analizi. Eastern Geographical Review, 29(52), 96-106. https://doi.org/10.17295/ataunidcd.1492208
• Umbach, G. (2022). Statistical and data literacy in policy-making. Statistical Journal of the IAOS, 38(2), 445- 452. https://doi.org/10.3233/SJI-220962
• Ünlü, M. (2001). İlköğreti̇m okullarinda coğrafya eği̇ti̇m ve öğreti̇mi̇. Marmara Coğrafya Dergisi, 2(3), 31-48.
• Williams, M. (2003). Research in Geographical Education: The Search for Impact. İçinde R. Gerber (Ed.), International Handbook on Geographical Education (ss. 259-272). Springer.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Teknikleri. Seçkin Yayınları.
• Zadrozny, J., Mcclure, C., Lee, J., Jo, İ. (2016). Designs, techniques, and reporting strategies in geography education: A review of research methods. Review of International Geographical Education Online, 6(3), 216- 233.